Icma.az
close
up
RU
Pensiya yaşı yenidən gündəmdə Fərqli baxışların səbəbi

Pensiya yaşı yenidən gündəmdə Fərqli baxışların səbəbi

Demokrat.az saytından verilən məlumata görə, Icma.az xəbər verir.

Azərbaycanda insanların orta yaşı dünya ölkələri ilə müqayisədə az olsa da, pensiya yaşı çoxdur. 65 yaş həddi ilə bağlı uzun zamandır mübahisə var və əksəriyyət bunun azaldılmasının tərəfdarıdır.
Milli Məclisin son iclasında çıxış edən deputat Tahir Kərimli yenidən pensiya yaşı ilə bağlı məsələ qaldırıb. O, Əmək Məcəlləsinə ediləcək dəyişiklik zamanı pensiya yaşının aşağı salınması ilə bağlı təklifin nəzərə alınmasını xahiş edib.
T.Kərimli onu da deyib ki, pensiya sığortasının təyinatı üçün 25 il iş ştajı böyük rəqəmdir: “Bu rəqəm 12 ilə endirilməlidir. Orta yaş aşağı olduğu üçün pensiya yaşını da aşağı salmalıyıq”.
Deputat qeyd edib ki, sosial vəziyyətin təminatını müsbət yöndə qorumaq üçün dövlət büdcəsindən maliyyələşən şəxslər pensiyaya çıxmaqla da iş fəaliyyətinə davam edə bilər: “1,5 milyard manat büdcə gəlirimizin olması bu istiqamətdə problemlərin yaranmasına imkan verməz”.
“Getdikcə daha çox aktuallıq kəsb edən bir sosial problemi millət vəkillərinin və hökumətin diqqətinə çatdırmaq istəyirəm. Bir neçə il bundan qabaq Əmək Məcəlləsinə edilən dəyişikliyə görə dövlət büdcəsindən maliyyələşən təşkilatlarda işləyənlərin son yaş həddi 65 yaş müəyyən edilib. Yalnız cüzi istisnalarla ildə bir dəfə uzadılmaqla işçi 70 yaşa çatanadək işləyə bilər”. 
Bunu isə Milli Məclisin Əmək və sosial siyasət komitəsinin sədri Musa Quliyev bildirib. 
O deyib ki, son zamanlar xüsusilə təhsil, səhiyyə və TƏBİB-ə aid təşkilatlarda yaş məhdudiyyətinin tətbiqi sərt xarakter alıb: 
“Sanki bu insanlarla uzun illər həmin peşənin mütəxəssisi olmamış, heç bir bilik və bacarığa malik deyillərmiş kimi davranaraq onları elə ad günündəcə işdən azad edirlər. Təşkilatda olan alternativ vakant iş yerləri də onlara təklif olunmur. Bu isə təhsil və tibb işçiləri arasında ciddi narazılıq və sosial gərginlik yaradır. Bizə edilən müraciətlərin sayı və xarakteri də müvafiq yumşalmanın vacibliyini diktə edir.
Nəzərə alsaq ki, bu peşə sahiblərinin pensiyası da təxminən minimum pensiya həddindədir və başqa iş tapmaq imkanı da praktik olaraq mümkün deyil, onda uzun illər cəmiyyətə təhsil verən və sağlamlığının keşiyində dayanan bu nəcib peşə sahiblərinə qarşı belə davranışı nə milli, nə də dövlət əxlaqına sığışdırmaq mümkündür. Təəssüf ki, fərdi qaydada etdiyimiz müraciətlər də müsbət həll olunmur.
Mənim fikrimcə, yaş həddi insanın çalışma imkanına əngəl olmamalıdır. Əgər bilik və bacarığı, sağlamlığı imkan verirsə, müvafiq sertifikasiya və attestasiyadan keçibsə, formal yaş məhdudiyyətinə görə insanları əmək fəaliyyətindən kənarda qoymaq doğru deyil. Bu, vətəndaşın konstitusiya ilə təmin olunan əmək hüququnun pozulmasıdır.
Təklif edirəm ki, Əmək Məcəlləsində dəyişiklik edək və dövlət büdcəsindən maliyyələşən təşkilatlarda çalışmanın son həddi 65 yaşdan 70 yaşa qaldırılsın".
Bu fərqli baxışların səbəbi nədir? Niyə vəzifəli şəxslər vəzifədə ölənədək qalmaq istəyir? Sadə vətəndaşlar pensiya yaşının azaldılmasını tələb etdikləri halda, yağlı vəzifələrdəki məmurların orada 70 yaşadək qalmaq istəyi deputatın dili ilə gündəmə gətirilirsə, burada şübhəsiz ki, dövlətə faydadan çox şəxsi maraqlar var...

Natiq Cəfərli: “Azərbaycanda təqaüdlərin aşağı olması məsələsini həll etmək  lazımdır ki, vətəndaş özü 60-65 yaşda təqaüdə çıxmağa maraqlı olsun”
Mövzu ilə bağlı iqtisadçı ekspert Natiq Cəfərli “Yeni Müsavat”a danışıb. Ekspert qeyd edib ki, təqaüd yaşı ilə bağlı müzakirələr çox  bəsit və üzdən aparılır, halbuki məsələnin kökü çox dərindir: “Çox təəssüf ki, təqaüd yaşının aşağı salınması, onun müsbət və mənfi cəhətləri, səbəbləri haqqında ciddi bir diskussiya açılmır. Məsələn, Musa Quliyevin təklifinin məntiqi ondan ibarətdir ki, dövlət, hökumət orqanlarınıda, yəni büdcə təşkilatlarında işləyənlər təqaüdə çıxmaq istəmirlər. Səbəb isə maaşlarının  pensiya təqaüdündən daha yüksək olmasıdır. Yəni onların pensiya fonduna topladıqları yüksək olmur və sonra normal təqaüd ala bilmirlər, ona görə də işləmək istəyirlər. Musa Quliyevin açıqlaması həm də bunu dolayısı yolla təsdiq edir”.
Ekspertin sözlərinə görə, Azərbaycanda əhalinin böyük əksəriyyəti pensiya yaşının aşağı salınmasını istəmir: “Dünyanın hər yerində təqaüd yaşının artırılması ilə bağlı təklif olan kimi  əhali buna etiraz edir. Məsələn, bugünlərdə Fransada böyük etirazlar oldu, eyni  cür etirazları Avropanın bir sıra ölkələrində gördük.
Azərbaycanda isə əksinə, əhalinin böyük bir qismi təqaüd yaşının artırılmasından məmnundur, çünki onların təqaüdləri çox aşağıdır. Yəni bu məsələni həll etmək  lazımdır. İnsanlarımız təqaüdə çıxdıqdan sonra aldıqları təqaüdlə  normal yaşaya biləcəklərsə, təbii ki, daha tez təqaüdə çıxmaq istəyəcəklər. 
Tahir Kərimlinin yanaşması isə  yenə də məsələnin kökünü anlamadan, daha çox populist yanaşma idi. Məsələnin köklərini araşdırmaq, sorğular keçirmək lazımdır ki, insanlarımız doğrudan da istəyirlərmi ki, təqaüd yaşı aşağı düşsün, bu, onlar üçün xeyirlidirmi? Təəssüf ki, vətəndaşların ömrünün həcmi azalır, əsasən də kişilərdə orta yaş həddi getdikcə aşağı düşür, onların təqaüdə çıxdıqdan sonra vəsait alması  çox çətinləşir. Lakin bunun da yolları var. Qanunvericilikdə heç bir maneçilik olmadığı halda bu günə qədər  belə bir mexanizm yaradılmayıb ki, vətəndaşlar özlərinin yığılan pensiya vəsaitindən istifadə etmək və yaxud  onu öz vərəsələrinə vermək hüququna malik olsunlar. Əslində isə yığdıqları həmin vəsaiti avtomatik olaraq, vərəsələri almalıdır və dünyanın hər yerində belədir.  Beləliklə, Azərbaycanda təqaüdlərin aşağı olması məsələsini həll etmək lazımdır ki, vətəndaş özü 60-65 yaşda  təqaüdə çıxmağa maraqlı olsun. Bizdə əhalinin böyük əksəriyyəti təqaüdə çıxmaqda maraqlı deyil. Problemin kökündə dayanan əsas məsələ budur".

Akif Nəsirli: “Bu məsələ ilə bağlı fikir bildirən deputatların səmimiyyətinə inanmıram”
İqtisadçı Akif Nəsirli isə mövzuya bu cür şərh bildirdi: “Sözün doğrusu, deputatların bu fikirləri ilə tanış olanda məndə belə bir təəssürat yarandı ki, sanki onlar bir tamaşa qurublar. Yəni mən nə Musa Quliyevin, nə Tahir Kərimlinin səmimiyyətinə inanmıram.
Məsələ burasındadır ki, reallıq tamam başqadır. Reallıq ondan ibarətdir ki, bu gün Azərbaycanda pensiya yaşı kişilər üçün 65 yaşdır, qadınlar üçün isə 2027-ci ilə qədər 65 yaşa çatdırılacaq. Yəni hədəf  qadınların da 65 yaşda pensiya çıxmasını təmin etməkdir. Lakin BMT-nin statistikasına görə, Azərbaycanda orta ömür uzunluğu beynəlxalq standartlara əsasən təxminən 71 yaşdır. Azərbaycan hökuməti vətəndaşı 65 yaşda  pensiyaya çıxardanda onun sığorta kapitalının illərə bölünməsi  prosesini bu cür hədəfləyir ki, pensiyaçı 12 il pensiya ilə təmin olunsun.
Yəni sığorta stajı bölünür 144 aya, yəni 12 ilə və həmin illərlə nə qədər vəsait düşürsə, o qədər də vətəndaşa pensiya verilir, məsələn, 180 manat və ya 280-320 manat və sairə. Vətəndaş da 71 il, yəni təyin olunan 12 illik pensiyanın cəmi 6 ilini  yaşayır,  6 ili isə boşa qalır. Bunu nəzərə alaraq, Tahir Kərimlinin fikirlərində bir həqiqət payı var ki, əgər hökumət vətəndaşı pensiyaya çıxardanda 12 il ona pensiya  ödəmək öhdəliyini götürürsə, vətəndaş isə 6 il yaşayırsa, bu məsələni vətəndaşın xeyrinə həll etmək lazımdır. Yəni ya sığorta stajını 12 ilə deyil, 6 ilə bölməlidir, ya da pensiya yaşını 60-a, 59-a salmalıdır ki, vətəndaşa nəzərdə tutulan pensiya sona qədər ödənilsin. Azərbaycan hökuməti, sadəcə, pensiyaçılara daha az pul xərcləmək üçün 12 il hədəflənməsinə baxmayaraq,  reallıqda 6 il pensiya verir.
Digər tərəfdən, hökumətin hədəfi odur ki, işçini, əməkçini 65 yaşda pensiyaya çıxarsın, onu yerini gənc nəsil tutsun. Belə olan halda hökumət 65 yaşına çatmış vətəndaşa pensiyaçıya layiqli həyat  təminatı verməlidir. Amma layiqli həyata təminat vermir, üstəlik, 65 yaşdan sonra iş yerlərini üzünə qapadır. Nəticədə vətəndaş qalır ya övladlarının ümidinə, ya həyat şəraitini təmin etmək üçün başqa bir leqal məşğulluqla məşğul olur, ya da düşüb küçələrə dilənir. Bu gün küçələrdə nə qədər dilənən təqaüdçü görürük. Bunu aradan qaldırmaq üçün Azərbaycan hökuməti pensiya sistemini normallaşdırmalıdır". (Yeni Müsavat)

Sonrakı hadisələr barədə daha çox məlumat almaq üçün Icma.az saytını izləyin.
seeBaxış sayı:133
embedMənbə:https://demokrat.az
archiveBu xəbər 05 Dekabr 2024 08:54 mənbədən arxivləşdirilmişdir
0 Şərh
Daxil olun, şərh yazmaq üçün...
İlk cavab verən siz olun...
topGünün ən çox oxunanları
Hal-hazırda ən çox müzakirə olunan hadisələr

Avropa ölkələrinin yeraltı anbarlarında qazın həcmi 71 mlrd. kubmetri ötüb

22 İyul 2025 14:02see196

Bu saatlarda gəzinti xərçəng riskini azaldır

23 İyul 2025 01:01see147

Zəngəzur dəhlizi: İrəvan fürsəti niyə əldən verir?

23 İyul 2025 10:01see137

Qızmar Günəş altında: İşçilərdən şikayət var?

22 İyul 2025 20:37see134

İşə getməyə həvəsi olmayanları müalicə edəcəklər

22 İyul 2025 19:29see132

Günün qoroskopu: ruhunuz narahat ola bilər

23 İyul 2025 00:02see130

AMB uçot dərəcəsini azaldıb

23 İyul 2025 10:14see130

Rusiyalı məşhur reper psixiatriya xəstəxanasına yerləşdirildi

22 İyul 2025 16:09see127

Şörzingerin Azərbaycanca öyrəndiyi söz…

24 İyul 2025 01:29see127

ABŞ nin də iştirakı ilə Bakıda iki ölkə arasında danışıqlar aparılacaq

23 İyul 2025 10:50see126

Bu kuba baş məsqçi təyin olundu

23 İyul 2025 16:25see126

Şəmkirdə 15 yaşlı qızın ehtiyatsızlığı faciə ilə nəticələndi

24 İyul 2025 01:38see125

reklamlarla satdıqları ehtiyat hissələrinin saxtalığını ört basdır edir EKSPERT VİDEO

22 İyul 2025 19:00see125

İllər əvvəl Vağzalı ilə gəlin köçən azərbaycanlı məşhurlar FOTO

23 İyul 2025 00:16see124

Kürdəmirdə 8 nəfər qidadan zəhərlənib

23 İyul 2025 03:45see123

General Motors un mənfəəti Trampın tariflərinə görə üç ayda 1 milyard dollardan çox azalıb

23 İyul 2025 03:40see123

Qurban Qurbanov: Qələbəni unudub cavab oyununa ciddi hazırlaşacağıq

24 İyul 2025 01:30see119

Şimali Makedoniyada meşə yanğınları baş verib

22 İyul 2025 20:27see119

Xankəndi şəhərində “Sarı gəlin” abidəsi belə ola bilər

23 İyul 2025 17:48see115

ABŞ da qırmızı ət qiymətləri rekord həddə çatdı

23 İyul 2025 20:13see113
newsSon xəbərlər
Günün ən son və aktual hadisələri