“Rəqəmsal məktəb” layihəsinin tətbiqi təhsilimizə nə vəd edir?

Bakının bütün məktəblərində fəaliyyət rəqəmsallaşdırılır, “Rəqəmsal məktəb” layihəsi həyata keçirilir. Elm və təhsil naziri Emin Əmrullayev yeni tədris ilinə dair keçirdiyi brifinqdə söyləyib ki, Bakı şəhərində 353 məktəbdə bu layihə tətbiq edilir. Həmin məktəblər 500 mindən çox şagirdi əhatə edir.

Bu barədəAzərbaycan Respublikası Milli Məclisinin deputatı, Azərbaycan Respublikasının Əməkdar jurnalisti, Ədalət, Hüquq, Demokratiya Partiyasının sədr müavini Elçin Mirzəbəyli  Demokrat.az-a açıqlama verib. 
O qeyd edib ki, Bakının bütün məktəblərində “Rəqəmsal məktəb” layihəsinin tətbiqi təhsilimizin gələcək inkişafı baxımından mühüm bir addım hesab oluna bilər:

“Bu yanaşma həm müasir texnologiyaların tədris prosesinə inteqrasiyasını təmin edir, həm də uşaqların yeni bacarıqlar qazanmasına şərait yaradır. Rəqəmsallaşma şagirdlərə fərdi yanaşmanı mümkün edir, onların bilik səviyyəsini daha dəqiq izləməyə və zəif tərəflərini vaxtında müəyyənləşdirməyə imkan yaradır. İnteraktiv dərs vəsaitləri, elektron resurslar və multimedia materiallarının tətbiqi öyrənmə prosesini daha maraqlı və əlçatan edir. Eyni zamanda valideynlər də elektron sistemlər vasitəsilə övladlarının dərsə davamiyyətini, qiymətlərini və nailiyyətlərini izləyə bilirlər. Bu, həm də tədris prosesində şəffaflığın və nəzarətin güclənməsi deməkdir. Layihənin ən mühüm üstünlüklərindən biri də ondan ibarətdir ki, şagirdlər təkcə fənn bilikləri deyil. Həm də rəqəmsal savadlılıq, informasiya axtarışı və texnologiyadan səmərəli istifadə bacarıqları qazanırlar”.
Deputat əlavə edib ki, bu, gələcəkdə onların əmək bazarında daha uğurlu mövqe tutmasına imkan yaradacaq:
“Digər tərəfdən, rəqəmsal sistemlərin tətbiqi müəllimlər və şagirdlər üçün vaxt və resurs qənaəti deməkdir, çünki testlər, gündəliklər və digər tapşırıqlar kağız üzərində deyil, elektron formada idarə olunur. Bununla belə, layihənin bəzi risk və mənfi tərəfləri də mövcuddur. Texnologiyadan həddindən artıq istifadə şagirdlərin sağlamlığına, xüsusilə də psixologiyalarına mənfi təsir göstərə bilər. Digər bir məqam isə sosial bərabərliklə bağlıdır. Bütün ailələrin eyni səviyyədə texniki imkanlara malik olmaması bəzi şagirdlər üçün çətinlik yarada bilər. Müəllimlərin yeni sistemə uyğunlaşması da mühüm məsələdir. Əgər müəllimlər lazımi təlim və dəstək almadan rəqəmsal platformalara inteqrasiya olunarsa, nəticə gözlənildiyi kimi olmaya bilər. Bununla yanaşı, nəzərə alamq lazımdır ki, rəqəmsal mühit bir çox hallarda canlı ünsiyyəti əvəz edə bilmir, bu isə müəllim və şagirdlər arasında emosional təmasın zəifləməsinə gətirib çıxara bilər”. 
Millət vəkilinin sözlərinə görə, digər bir məsələ isə məlumatların təhlükəsizliyidir ki, bu da xüsusi yanaşma tələb edir:
“Ümumilikdə, “Rəqəmsal məktəb” layihəsi təhsilimizin modernləşməsi baxımından böyük əhəmiyyət daşıyır. Lakin bu yeniliyin uğurlu olması üçün texnologiyanın məqsəd deyil, vasitə kimi qəbul edilməsi vacibdir. Əgər rəqəmsal və ənənəvi metodlar bir-birini tamamlayan şəkildə tətbiq olunarsa, şagirdlər həm müasir texnoloji bacarıqlara yiyələnəcək, həm də sosial-emosional inkişaflarını qoruyacaqlar”.
Azərbaycan Dövlət Pedaqoji Universitetinin Təhsildə Təhlil və Kommunikasiyalar Mərkəzinin direktoru, təhsil eksperti Kamran Əsədov diqqətə çatdırıb ki, Bakıda “Rəqəmsal məktəb” layihəsinin 353 məktəbdə tətbiqi və 500 mindən çox şagirdi əhatə etməsi təhlil ediləndə görünür ki, bu, təkcə texnoloji yenilik deyil:

“Təhsil sisteminin idarəedilməsi və keyfiyyətinin yüksəldilməsi baxımından strateji addımdır. Müasir dövrdə təhsilin rəqəmsallaşdırılması həm müəllimlərin fəaliyyətinin optimallaşdırılması, həm də şagirdlərin bilik və bacarıqlarının beynəlxalq standartlara uyğun inkişafı üçün vacibdir. “Təhsil haqqında” Qanunun 13-cü maddəsində dövlətin öhdəliyi kimi müasir təhsil texnologiyalarının tətbiqi açıq şəkildə qeyd olunur. Bu baxımdan “Rəqəmsal məktəb” layihəsi qanunvericiliklə müəyyən edilmiş istiqamətin konkret icrası kimi dəyərləndirilə bilər. Statistika göstərir ki, Azərbaycanda orta təhsil sistemində ümumilikdə 1,5 milyondan çox şagird təhsil alır və yalnız Bakının payına bunun üçdə biri düşür. Deməli, paytaxt məktəblərinin əhəmiyyətli hissəsinin rəqəmsal formata keçməsi həm ölkənin ümumi təhsil siyasətinə nümunə olacaq, həm də gələcəkdə bütün bölgələrə yayılacaq. Rəqəmsallaşma nəticəsində dərs jurnalları, davamiyyət, qiymətləndirmə və valideyn-məktəb əlaqəsi elektron müstəviyə daşınır ki, bu da şəffaflığı və hesabatlılığı artırır.
Müsbət tərəf ondan ibarətdir ki, rəqəmsal mühit müəllimlərin iş yükünü azaldır”. 
Ekspert deyib ki, bu valideynlərə övladlarının nəticələrini onlayn izləmək imkanı yaradır, şagirdlərdə isə İKT bacarıqlarını inkişaf etdirir:
“OECD ölkələrinin təcrübəsi göstərir ki, məktəblərdə rəqəmsal platformaların tətbiqi oxu, riyaziyyat və təbiət elmləri üzrə nəticələri orta hesabla 10–15 faiz yaxşılaşdırır. Estoniyanın təhsil modelində bütün məktəblərin elektron idarəetməyə keçməsi ölkəni beynəlxalq PISA qiymətləndirməsində ən yüksək nəticələr göstərən ölkələrdən birinə çevirib. Cənubi Koreya və Finlandiyada rəqəmsal dərsliklər və e-platformalar şagirdlərin fərdi inkişafını gücləndirib, müəllimlər üçün analitik məlumatların toplanmasına şərait yaradıb. Mənfi tərəf isə ondan ibarətdir ki, rəqəmsal sistemlərin uğurlu tətbiqi yalnız proqram təminatı ilə bitmir. İnfrastrukturun bərabər səviyyədə olmaması, bəzi məktəblərdə internet sürətinin və texniki avadanlıqların kifayət qədər təmin edilməməsi çətinlik yarada bilər. Digər tərəfdən, müəllimlərin hamısının rəqəmsal savadlılıq səviyyəsi eyni deyil. “Təhsil haqqında” Qanunun 23-cü maddəsində müəllimlərin peşəkarlığının artırılması dövlətin əsas vəzifələrindən biri kimi göstərilir”. 
K.Əsədov vurğulayıb ki, buna görə də bu layihənin uğuru müəllimlərin davamlı təlimi ilə sıx bağlıdır:
“Bundan əlavə, sosial bərabərlik məsələsi də diqqətdən kənarda qalmamalıdır. Valideynlərin və şagirdlərin hamısı rəqəmsal resurslardan bərabər istifadə edə bilmir və bu, bəzi ailələr üçün əlavə çətinliklər yarada bilər. Müqayisəli təhlil göstərir ki, Azərbaycan hazırda rəqəmsallaşma istiqamətində regional liderlərdən biri olmaq potensialına malikdir. Bakı məktəblərinin əksəriyyətinin layihəyə qoşulması həm pedaqoji idarəçiliyin yeni keyfiyyət mərhələsinə keçidi, həm də şagirdlərin gələcəkdə əmək bazarına daha hazır şəkildə çıxmasını təmin edəcək. Növbəti mərhələdə bu təcrübənin regionlara yayılması, müəllimlərin İKT bacarıqlarının davamlı artırılması və infrastrukturun hər yerdə eyni səviyyədə qurulması zəruridir.  “Rəqəmsal məktəb” layihəsi Elm və Təhsil Nazirliyinin müasir dövrün tələblərinə cavab verən ən uğurlu təşəbbüslərindən biridir. Nazirliyin bu istiqamətdə atdığı addımlar həm qanunun tələblərinə cavab verir, həm də dünya təcrübəsinə uyğunluğu ilə seçilir. Layihə şagirdlərin biliklərinin keyfiyyətini artıracaq, valideynlərin təhsil prosesinə çıxışını asanlaşdıracaq və məktəblərdə şəffaflığı möhkəmləndirəcək. Əgər problemlər mərhələli şəkildə aradan qaldırılarsa, bu model ölkə üzrə təhsil islahatlarının əsas dayaq nöqtəsinə çevriləcək. Elm və Təhsil Nazirliyinin bu işi ardıcıl, məqsədyönlü və əsaslandırılmış şəkildə həyata keçirməsi təhsilin gələcəyinə müsbət təsir göstərəcək”.
Leyla Turan
Demokrat.az
Qeyd: Bu yazı Medianın İnkişafı Agentliyinin dəstəyi ilə “elmi-kütləvi, mədəni-maarif, təhsil proqramlarının hazırlanması” istiqamətində hazırlanıb.