Rumıniyalı ekspert: “B13+Türkiyə” formatı Avropanın təhlükəsizlik strategiyasının yenilənməsi üçün platforma kimi çıxış edə bilər

Buxarest, 27 dekabr, AZƏRTAC

Rumıniyalı politoloq və təhlükəsizlik məsələləri üzrə tanınmış ekspert Yulian Kifu “Calea Europeana” nəşrində dərc olunan məqaləsində Avropanın təhlükəsizlik arxitekturasında baş verən son dəyişiklikləri təhlil edərək, “B13+Türkiyə” formatının əhəmiyyətini ön plana çıxarıb. Analitik qeyd edir ki, mövcud geosiyasi reallıqlar fonunda Avropanın “birinci xətt” adlandırılan dövlətləri arasında yeni tarazlığın formalaşdırılması zərurəti yaranıb.

Məqalədə vurğulanır ki, Şərqi və Mərkəzi Avropa ölkələrini birləşdirən B13 formatı təhlükəsizlik çağırışlarına kollektiv cavab mexanizmi kimi formalaşıb. Lakin son dövrlərdə regional risklərin artması, Qara dəniz hövzəsi və Yaxın Şərqdəki qeyri-sabitlik bu formatın daha geniş və çevik yanaşmaya ehtiyac duyduğunu göstərir. Bu kontekstdə Türkiyənin prosesə cəlb edilməsi strateji baxımdan mühüm addım kimi dəyərləndirilir.

Yulian Kifunun fikrincə, Türkiyə həm NATO üzvü, həm də Avropa ilə Yaxın Şərq, Qafqaz və Qara dəniz regionları arasında körpü rolunu oynayan əsas aktordur. Ankara bu xüsusiyyətləri ilə ön xətt dövlətlərinin təhlükəsizlik maraqlarının reallaşdırılmasında balanslaşdırıcı rol oynaya bilər. Analitik hesab edir ki, Türkiyənin iştirakı ilə B13 formatı təkcə coğrafi baxımdan deyil, həm də siyasi və hərbi baxımdan daha funksional mexanizmə çevrilə bilər.

Məqalədə qeyd olunur ki, Avropanın ön xətt dövlətləri artıq yalnız klassik təhlükəsizlik anlayışları ilə kifayətlənə bilməz. Enerji təhlükəsizliyi, nəqliyyat marşrutlarının qorunması, hibrid təhdidlər və regional münaqişələr yeni yanaşmalar tələb edir. Bu baxımdan, “B13+Türkiyə” formatı Avropanın təhlükəsizlik strategiyasının yenilənməsi üçün praktik platforma kimi çıxış edə bilər.

Yulian Kifu vurğulayır ki, Avropanın təhlükəsizlik siyasətində parçalanma deyil, koordinasiya və funksional əməkdaşlıq əsas prioritet olmalıdır. Onun qənaətinə görə, ön xətt dövlətlərinin maraqlarının düzgün tarazlaşdırılması Avropanın bütövlükdə təhlükəsizlik dayanıqlığını gücləndirəcək və NATO çərçivəsində daha səmərəli qərarların qəbuluna şərait yaradacaq.

Beləliklə, analitik məqalə Avropanın dəyişən geosiyasi mühitdə öz təhlükəsizlik mexanizmlərini yenidən nəzərdən keçirməsinin vacibliyini önə çıxarır və Türkiyənin bu prosesdə artan rolunu strateji reallıq kimi qiymətləndirir.

İqbal Hacıyev

AZƏRTAC-ın xüsusi müxbiri

Buxarest