Rusiya VƏTƏNDAŞ MÜHARİBƏSİnin astanasında TƏHLİL

Rusiya üçün miqrantsız sabah yoxdur

Rusiya Federasiyası uzun illərdir ki, keçmiş Sovet İttifaqının postsovet ölkələrindən gələn miqrantların əmək gücünə arxalanır. Bu ölkənin tikinti, xidmət, nəqliyyat və kənd təsərrüfatı sahələri, başqa sözlə, onun gündəlik həyatının “bel sütunu” əsasən Özbəkistan, Qazaxıstan, Qırğızıstan, Türkmənistan və Azərbaycan kimi ölkələrdən gəlmiş milyonlarla miqrantın əli ilə qurulub.

Statistik rəqəmlər göstərir ki, 2023-cü ilin sonuna olan məlumata görə Rusiyada rəsmi qeydiyyatdan keçmiş 10 milyona yaxın xarici vətəndaş var və onların əhəmiyyətli qismi Orta Asiya və Cənubi Qafqaz ölkələrindəndir. Reallıqda bu rəqəmin bir neçə dəfə böyük olduğu ehtimal olunur. Onlarsız Rusiya iqtisadiyyatı, xüsusilə də regionlar səviyyəsində, faktiki olaraq çökər.

İşgəncə, təqib, ölüm, miqrantların real həyatı

Son aylar Rusiyada miqrantlara qarşı aparılan basqınlar, hüquq-mühafizə orqanlarının küçədə, evlərdə, avtobuslarda və metroda həyata keçirdiyi “reydlər” insan haqlarına tam zidd şəkildə həyata keçirilir. Yekaterinburqda azərbaycanlı ailənin bir neçə üzvünün vəhşicəsinə öldürülməsi, bir çox özbək və qazax gəncin səbəbsiz həbs olunması, sosial şəbəkələrdə yayılan işgəncə videoları bu ölkənin hansı nöqtəyə gəlib çatdığını göstərir.

Rusiya qanunvericiliyinə görə “xarici vətəndaş” olan miqrantlar bəzən heç bir səbəb olmadan deportasiya edilir, onların pasportları müsadirə olunur, döyülür və hətta öldürülür. Bu hadisələr nə yalnız hüquqi, nə də insani baxımdan qəbul olunandır. Hətta Rusiya daxilində bəzi hüquq müdafiə təşkilatları və müxalif media bu proseslərə “dövlət zorakılığı və ksenofobiyanın nəticəsi” kimi yanaşır.

Miqrantsız Rusiya Ukraynadan da böyük faciədir

Rusiya Ukrayna ilə apardığı müharibədə ciddi insan resursu problemi yaşayır. Minlərlə rus gənci ya döyüşlərdə həlak olub, ya da xaricə qaçıb. Ordunun sıralarını doldurmaq üçün artıq miqrantlar hədəf seçilir. Bəziləri həbs və deportasiya ilə qorxudularaq hərbi xidmətə cəlb edilir. Yəni bir tərəfdən küçələrdə döyülürlər, digər tərəfdən silahlandırılıb ölümə göndərilirlər. Bu, həm siyasi, həm də mənəvi çöküşün təzahürüdür.

Əgər Rusiya yaxın illərdə miqrant axınını itirərsə, bu ölkəni gözləyən iqtisadi-sosial böhran Ukrayna ilə müharibənin yaratdığı dağıntıdan da fəlakətli ola bilər. İqtisadiyyatın əsas təbəqəsində çalışan milyonlarla insanın yoxluğu Rusiya regionlarında nəqliyyatın dayanması, kənd təsərrüfatı məhsullarının istehsalının azalması, ucuz işçi qüvvəsinin yox olması, xidmət sektorunun iflic olması deməkdir.

Rusiya bilmir, ya bilərək etmir…

Bu sualın cavabı həm bəli, həm xeyrdir. Rusiya dövləti statistik göstəricilərlə çox gözəl anlayır ki, bu ölkədə miqrantlar olmadan iqtisadi sabitlik mümkün deyil. Amma eyni zamanda populist daxili siyasət, rus etnosunun üstünlüyünü əsaslandırmağa çalışan şovinist ritorika, “rusdilli məkan” ideologiyası və imperiya xülyası bu reallığı danmağa çalışır.

Əgər Rusiya doğrudan da bu gedişləri planlı şəkildə edir, yəni miqrantları hədəf seçərək onları silahlandırmağa və döyüşlərə cəlb etməyə çalışırsa, bu, artıq yalnız ksenofobiya deyil, vətəndaş müharibəsinə aparacaq təxribatdır. Əgər etmirsə və prosesə nəzarət edə bilmirsə, bu, tam idarəetmə iflasıdır.

Azərbaycanla gərginlik hər zaman bumeranq olub

Tarix göstərir ki, Rusiya nə zaman Azərbaycanla gərginlik yaşayıb, bu gərginlik Rusiyaya bərəkət yox, bədbəxtlik gətirib. 1990-cı ilin 20 Yanvar hadisələrindən tutmuş, 1994-cü ilin “Alov müharibəsi”nin informasiya ayağına, 2020-ci ilin Vətən müharibəsi zamanı Rusiya mediasının anti-Azərbaycan ritorikasına qədər bütün bu gərginlik mərhələləri Rusiyanın öz içində də parçalanmanı dərinləşdirib.

Azərbaycan Rusiyada yüz minlərlə iş adamı, sənətçi, fəhlə və tələbəsi olan bir dövlətdir. Bu miqrantların təzyiq altına salınması nəinki Azərbaycanla münasibətləri korlayır, hətta bütün Cənubi Qafqazda və Orta Asiyada Rusiyanın nüfuzunun azalmasına səbəb olur. Artıq Moskvada belə “Postsovet imperializmi çökür” tezisi ciddi müzakirə olunur.

Rusiya üçün seçim sadədir: ya birlik, ya dağılma

Bugünkü Rusiya iki seçim qarşısındadır. Ya imperiya xülyasından imtina edib çoxmillətli, çoxmədəniyyətli federasiya modeli quracaq, ya da öz içində etnik qarşıdurmalarla, sosial partlayışlarla, iqtisadi iflasla üzləşəcək. Bu ölkə üçün miqrantlar “yad” yox, mövcudluğunun zəmanətidir.

Kreml bu həqiqəti indi anlamasa, çox gec olacaq.