“Şəhərsalma və Memarlıq İli”: Müasir inkişafın və dayanıqlı gələcəyin strategiyası

İsmayıllı, 24 dekabr, AZƏRTAC

“Bölgələrdən AZƏRTAC üçün yazırlar”: İsmayıllı ziyalısı Günay Rzayevanın Prezident İlham Əliyev tərəfindən 2026-cı ilin Azərbaycanda “Şəhərsalma və Memarlıq İli” elan olunması haqqında Sərəncamının əhəmiyyətindən bəhs edən məqaləsini təqdim edirik.

Müasir dövrdə şəhərsalma artıq təkcə binaların və yaşayış məkanlarının inşası ilə məhdudlaşmır. Bu sahə, eyni zamanda, insanların həyat keyfiyyətinin yüksəldilməsi, sosial-iqtisadi inkişafın təmin olunması, ekoloji tarazlığın qorunması və dayanıqlı gələcəyin qurulması baxımından mühüm rol oynayır. Məhz bu yanaşma Azərbaycanda son illərdə, xüsusilə də azad olunmuş ərazilərdə həyata keçirilən genişmiqyaslı şəhərsalma layihələrində aydın şəkildə hiss olunur.

Prezident İlham Əliyevin rəhbərliyi ilə işğaldan azad olunmuş ərazilərdə genişmiqyaslı yenidənqurma və bərpa işləri sürətlə davam etdirilir. Bu ərazilərdə aparılan işlər yalnız dağıdılmış infrastrukturun bərpası ilə məhdudlaşmır, eyni zamanda, insanların doğma torpaqlara qayıdışı üçün müasir, rahat və təhlükəsiz yaşayış mühitinin yaradılmasını hədəfləyir. Yeni yolların, yaşayış binalarının, məktəblərin, xəstəxanaların, sosial və mədəni obyektlərin inşası paralel şəkildə həyata keçirilir.

İşğaldan azad edilmiş torpaqlarda yeni şəhər, qəsəbə və kəndlərin salınması sadəcə dağıdılmış ərazilərin bərpası demək deyil. Bu proses insanların doğma yurdlarına qayıdışı, normal həyat şəraitinin yaradılması və gələcəyə inamın möhkəmləndirilməsi məqsədi daşıyır. “Ağıllı şəhər” və “ağıllı kənd” konsepsiyalarının tətbiqi, müasir infrastrukturun qurulması, alternativ enerji mənbələrindən istifadə və ekoloji yanaşmalar Azərbaycanın bu sahədə müasir və düşünülmüş model formalaşdırdığını göstərir. Artıq planlaşdırma mərhələsindən etibarən insanların gündəlik ehtiyacları, iqtisadi imkanlar və ətraf mühitin qorunması diqqət mərkəzində saxlanılır.

Azərbaycan şəhərsalma modelinin əsas üstünlüklərindən biri də bu işlərin vahid və məqsədyönlü dövlət siyasəti çərçivəsində həyata keçirilməsidir. Yol və kommunikasiya şəbəkələri, enerji və su təsərrüfatı, sosial obyektlər və yaşayış sahələri bir-biri ilə uzlaşdırılaraq kompleks şəkildə planlaşdırılır. Bu yanaşma gələcəkdə həmin ərazilərin davamlı inkişafına şərait yaratmaqla yanaşı, insanların doğma torpaqlara rahat və təhlükəsiz şəkildə qayıtmasını təmin edir.

Azərbaycanın beynəlxalq platformalarda qazandığı təcrübə və etimad bu prosesə xüsusi güc verir. Ölkəmizin COP29 tədbirini yüksək səviyyədə təşkil etməsi göstərdi ki, Azərbaycan qlobal çağırışları düzgün dəyərləndirir, vaxtında təşəbbüslərlə çıxış edir və bu təşəbbüsləri uğurla həyata keçirmək imkanlarına malikdir. COP çərçivəsində irəli sürülən ekoloji yanaşmalar, yaşıl enerji strategiyaları və iqlim dəyişikliyi ilə mübarizəyə yönəlmiş addımlar bu gün şəhərsalma siyasətində də açıq şəkildə özünü göstərir.

Məhz bu məqamlar nəzərə alınaraq Azərbaycan Respublikasının Prezidenti tərəfindən 2026-cı ilin “Şəhərsalma və Memarlıq İli” elan edilməsi haqqında Sərəncam imzalanıb. Bu qərar şəhərsalma və memarlıq sahəsində dövlət siyasətinin prioritetlərini daha da möhkəmləndirməklə yanaşı, müasir və rahat şəhər mühitinin formalaşdırılması, dayanıqlı inkişaf prinsiplərinin geniş tətbiqi və milli memarlıq irsinin qorunaraq gələcək nəsillərə ötürülməsi baxımından mühüm əhəmiyyət daşıyır. Eyni zamanda, bu Sərəncam azad olunmuş ərazilərdə aparılan bərpa və yenidənqurma işlərinə yeni dinamika gətirərək qabaqcıl beynəlxalq təcrübənin tətbiqinə, innovativ planlaşdırma yanaşmalarının genişlənməsinə və ekoloji balansın qorunmasına təkan verəcək. Beləliklə, “Şəhərsalma və Memarlıq İli”nin elan edilməsi Azərbaycanın bu sahədə əldə etdiyi nailiyyətlərin ümumiləşdirilməsi, gələcək inkişaf istiqamətlərinin daha aydın şəkildə müəyyənləşdirilməsi və beynəlxalq əməkdaşlığın genişləndirilməsi üçün mühüm zəmin yaradır.

Məhz bu uğurlu təcrübəyə əsaslanaraq demək olar ki, Dünya Şəhərsalma Forumu (WUF) kimi mötəbər beynəlxalq tədbir də Azərbaycanda yüksək səviyyədə keçiriləcək. WUF Azərbaycanın azad olunmuş ərazilərdə formalaşdırdığı yeni şəhərsalma modelini beynəlxalq ictimaiyyətə təqdim etmək, təcrübə mübadiləsi aparmaq və ölkəmizin bu sahədə regional lider kimi mövqeyini daha da gücləndirmək baxımından önəmli platforma olacaq. Nəticə etibarilə, azad olunmuş ərazilərdə həyata keçirilən şəhərsalma siyasəti göstərir ki, Azərbaycan təkcə keçmişi bərpa etmir, eyni zamanda, gələcəyi düşünərək planlaşdırır. Bu yanaşma milli inkişaf maraqları ilə qlobal dayanıqlı inkişaf məqsədlərinin uğurlu şəkildə uzlaşdırılmasının bariz nümunəsidir. Necə ki COP çərçivəsində əldə edilən müsbət təcrübə beynəlxalq səviyyədə yüksək qiymətləndirildi, WUF-un da Azərbaycan üçün növbəti uğur hekayəsinə çevriləcəyi şübhə doğurmur.

İnanırıq ki, dünya miqyasında böyük əhəmiyyət daşıyan COP29 tədbiri necə yüksək səviyyədə və uğurla təşkil olundusa, Dünya Şəhərsalma Forumu (WUF) da eyni uğurla keçiriləcək. Azərbaycan bu cür mötəbər beynəlxalq tədbirlərə ev sahibliyi etmək üçün zəngin təcrübəyə, güclü təşkilati potensiala və formalaşmış institusional imkanlara malikdir. COP29 çərçivəsində nümayiş etdirilən peşəkarlıq, koordinasiya və qonaqpərvərlik WUF-un da beynəlxalq ictimaiyyət tərəfindən yüksək qiymətləndiriləcəyinə əsas verir.

WUF Azərbaycanın şəhərsalma sahəsində qazandığı nailiyyətlərin, xüsusilə də azad olunmuş ərazilərdə tətbiq olunan yeni və innovativ şəhərsalma modelinin dünya ictimaiyyətinə təqdim edilməsi baxımından mühüm platforma olacaq. Bu forum həm də müxtəlif ölkələrin mütəxəssisləri arasında fikir və təcrübə mübadiləsinin aparılmasına, dayanıqlı şəhər inkişafı ilə bağlı qlobal dialoqun genişlənməsinə töhfə verəcək.