Sergey Markov: Əliyev və Paşinyanın Türkiyədəki görüşü sülh prosesi üçün faydalıdır MÜSAHİBƏ

Rusiya Siyasi Araşdırmalar İnstitutunun direktoru Sergey Markov "Moskva-Baku" portalına müsahibəsində Ermənistanın baş nazirinin Türkiyəyə tarixi səfərini şərh edib. Müsahibəni oxucularımıza təqdim edirik.

- Sergey Aleksandroviç, Nikol Paşinyan prezident Rəcəb Tayyib Ərdoğanın dəvəti ilə Türkiyəyə səfərini İrəvanda səfəri artıq tarixi adlandırırlar. Bu səfərin Ərdoğan üçün mənası nədir, yoxsa erməni diplomatiyasının görüşünün mümkün aktiv tələblərinə cavab olaraq daha çox xoşməramlıdır?

- Ermənistan Türkiyə ilə münasibətlərin tənzimlənməsində, ilk növbədə, iqtisadi səbəblərdən açıq şəkildə maraqlıdır. Türkiyə də Ermənistanla münasibətlərin nizamlanmasında maraqlıdır, çünki Türkiyə üçün Ermənistan kiçik, kasıb, qızdırmalı təlaşlı respublika deyil, Türkiyə üçün Ermənistan, ilk növbədə, böyük, nüfuzlu, zəngin erməni diasporudur. Türkiyə onunla münasibətləri bərpa etməkdə maraqlıdır. Bu erməni diasporu uzun onilliklər ərzində Türkiyə üçün böyük problemlər yaradır. Beləliklə, Türkiyə ilə Ermənistanın marağı qarşılıqlıdır. Eyni zamanda, Ermənistan Türkiyə ilə münasibətlərin yaxşılaşmasından istifadə edərək Azərbaycana qarşı daha sərt mövqe nümayiş etdirmək istərdi. Türkiyə bir müddət əvvəl Abdullah Gülün prezidentliyi dövründə Azərbaycanla sıx əlaqələr xəttindən uzaqlaşmağa çalışıb. O, Ermənistan-Azərbaycan nizamlanmasına istinad etmədən Ermənistanla münasibətləri yaxşılaşdırmağa çalışıb.

Bu gün Türkiyə bütün sahələrdə, o cümlədən Ermənistan-Azərbaycan və Ermənistan-Türkiyə nizamlanması məsələsində Azərbaycanı tam dəstəkləyir. Burada məntiq işləyir: birincisi, Ermənistan Azərbaycanla problemlərini həll etməli, onunla öz şərtləri əsasında sülh müqaviləsi imzalamalıdır və yalnız bu, Türkiyə ilə Ermənistan arasında münasibətlərin yaxşılaşmasının başlanğıcı, qapısı ola bilər.

- Paşinyan bu səfərdən nəyə nail olacaq- yalnız ümumi bəyanatlar vermək, gələcəkdə münasibətləri normallaşdırmaq və əvvəllər əldə edilmiş Ermənistan-Türkiyə razılaşmalarını həyata keçirmək üçün tərəflərin vektorunu müəyyənləşdirmək?

- Məncə, bəli, bunlar ümumi bəyanatlardır. Amma Ermənistanın baş naziri Paşinyan bu açıqlamaları ilə Ermənistan cəmiyyətinə göstərmək istəyir ki, respublika ilə Azərbaycan və Türkiyə arasında yaxınlaşma prosesi dönməzdir. Və bu baxımdan bu səfər Ankaranın İrəvanı Bakı ilə Azərbaycan şərtləri ilə sülh müqaviləsi imzalamağa sövq etməsi baxımından faydalıdır.

Bəli, Ermənistan müxalifəti yenə Paşinyan “türkdür” deyə qışqırmağa başlayacaq. Müxalifət baş naziri azərbaycanpərəst, türkpərəst adlandırır. Amma eyni zamanda, hazırda müxalifət Ermənistan cəmiyyətinin azlığının dəstəyini alır. Erməni cəmiyyətinin əksəriyyəti isə sakit həyat istəyir: həm Türkiyə, həm də Azərbaycanla münasibətlərin yaxşılaşdırılması. Türkiyə Ermənistanı Bakı ilə barışmağa sövq edəcək.

Türkiyənin Ermənistana təklif edə biləcəyi əsas xəbər iqtisadi blokadanın tamamilə aradan qaldırılması, nəhəng Türkiyə iqtisadiyyatının erməni biznesinin üzünə açılması, Türkiyə sərmayələrinin Ermənistana yatırılması imkanları, sərhədlərin açılması, diplomatik münasibətlərin bərpasıdır.

- Artıq mətbuatda qəribə versiyalar dərc olunur ki, guya Paşinyan və Ərdoğan İstanbulda İrəvanla Bakı arasında sülh müqaviləsinin imzalanmasının bəzi parametrləri barədə az qala razılaşıblar. Bu olduqca qeyri-inandırıcı və təxribatçı görünür...

- Ərdoğanın dövründə bu, praktiki olaraq mümkün deyil. Türkiyə isə Azərbaycanla müttəfiqlik münasibətlərinə xəyanət etməyəcək. Türkiyə Bakı ilə müttəfiqlik münasibətlərini ciddi şəkildə saxlayır.

- Türkiyə görüşü simvolik görünür: əvvəlcə Əliyev gəlir, ertəsi gün- Paşinyan. Sizcə, Əliyevlə Ərdoğan əvvəldən Paşinyanın Türkiyəyə səfərini müzakirə ediblərmi?

- Ermənistanla münasibətlər Azərbaycan üçün əsas mövzulardan biridir. Yəqin ki, Əliyev də, Ərdoğan da Azərbaycan liderinin Türkiyəyə səfəri zamanı Ermənistanla bağlı müzakirələr aparıb və ortaq mövqe hazırlayıblar. Bakı və Ankaranın Ermənistanla bağlı ortaq mövqeyi isə əməkdaşlığın ən yüksək nisbətidir.

Paşinyanın Ermənistanı Azərbaycana və Türkiyəyə yaxınlaşdırmaq üçün gördüyü işlər Ermənistan üçün faydalıdır, Ermənistana yeni inkişaf səhifəsi, həqiqətən də müstəsna yeni səhifə açmağa imkan verəcək.

Bu, iqtisadi inkişaf üçün imkanlar açacaq. Təkcə Ermənistan sakinləri üçün deyil, həm də nəhəng erməni diasporunun nümayəndələri üçün. Amma biz başa düşməliyik ki, dünyada erməni diasporunun konsolidasiyası uzun müddətdir ki, Azərbaycan və türkofobiya prizmasından gedir. Amma Ermənistanla Azərbaycan arasında sülh erməni diasporunun yenidən formatlaşdırılmasına gətirib çıxara bilər.

Tərcümə - Elçin Bayramlı