Tarixi Sülh və Yeni Perspektivlər

Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyevin 7-8 avqust 2025-ci il tarixlərində Amerika Birləşmiş Ştatlarına etdiyi işgüzar səfər ölkəmizin diplomatik tarixində yeni bir mərhələ açdı. Vaşinqtonda keçirilən yüksək səviyyəli görüşlər və imzalanan sənədlər yalnız ikitərəfli münasibətlərin inkişafına deyil, həm də Cənubi Qafqazda sabitliyin və qarşılıqlı anlaşmanın bərqərar olunmasına mühüm töhfə verdi. Bu səfər Azərbaycanın beynəlxalq nüfuzunun artmasına, geosiyasi mövqeyinin möhkəmlənməsinə və regional liderlik statusunun daha da güclənməsinə şərait yaratdı.

Səfər çərçivəsində imzalanan “Azərbaycan Respublikası ilə Amerika Birləşmiş Ştatları arasında Strateji Tərəfdaşlıq Xartiyasının hazırlanması haqqında Anlaşma Memorandumu” iki ölkə arasında münasibətlərin yeni mərhələyə keçdiyini göstərdi. Bu sənəd enerji təhlükəsizliyi, rəqəmsal transformasiya, süni intellektin tətbiqi, müdafiə sahəsində əməkdaşlıq və qlobal terrorizmə qarşı birgə mübarizə istiqamətində geniş imkanlar açır. Həmçinin, ticarət və tranzit sahələrində qarşılıqlı maraqlara əsaslanan layihələrin icrası nəzərdə tutulur ki, bu da Azərbaycan iqtisadiyyatının beynəlxalq inteqrasiyasını daha da sürətləndirəcək.

Enerji sahəsində əməkdaşlıq yeni dinamikaya qovuşdu. SOCAR və Exxon arasında imzalanan memorandum çərçivəsində Azərbaycanda yeni neft və qaz yataqlarının işlənməsi, eləcə də alternativ enerji mənbələrinin inkişafı istiqamətində konkret addımların atılması planlaşdırılır. Bu təşəbbüslər ölkəmizin enerji sektorunda dayanıqlı inkişafını təmin etməklə yanaşı, qlobal enerji bazarında strateji rolunu daha da gücləndirəcək. Eyni zamanda, “Beynəlxalq Sülh və Rifah naminə Tramp Marşrutu” (TRIPP) layihəsi çərçivəsində Azərbaycanın əsas hissəsi ilə Naxçıvan arasında nəqliyyat əlaqələrinin genişləndirilməsi regionun iqtisadi və logistik potensialını artıracaq.

Vaşinqton səfəri çərçivəsində uzun illərdir qüvvədə olan və Azərbaycanın ABŞ-dən hərbi dəstək almasına maneə yaradan “Azadlığa Dəstək Aktına 907-ci düzəliş”in ləğvi mühüm siyasi iradənin göstəricisi oldu. Bu düzəlişin aradan qaldırılması ilə Azərbaycan-Amerika münasibətlərində yeni səhifə açıldı və qarşılıqlı etimad daha da möhkəmləndi. Bu qərar yalnız hüquqi məhdudiyyətin aradan qaldırılması deyil, həm də Azərbaycanın beynəlxalq hüquq çərçivəsində haqlı mövqeyinin tanınması kimi qiymətləndirilir.

Səfərin ən əlamətdar hadisələrindən biri Azərbaycan, ABŞ və Ermənistan liderlərinin iştirakı ilə imzalanan birgə bəyannamə oldu. Bu sənəd Cənubi Qafqazda sülhün və sabitliyin təmin olunması istiqamətində mühüm addımların atıldığını göstərdi. Bəyannamədə Azərbaycan və Ermənistan arasında sülh sazişinin paraflanması, ATƏT-in Minsk qrupunun fəaliyyətinə son verilməsi və Ermənistan konstitusiyasından Azərbaycana qarşı ərazi iddialarının çıxarılması kimi mühüm müddəalar yer aldı. Bu razılaşmalar regionda uzunmüddətli barışın və qarşılıqlı hörmətə əsaslanan münasibətlərin qurulmasına zəmin yaradır.

Prezident İlham Əliyev bu tarixi hadisəni dəyərləndirərək bildirdi ki, Cənubi Qafqazda sülhün təmin olunması yalnız regional deyil, qlobal miqyasda da sabitliyə töhfə verəcək. O, ABŞ Prezidenti Donald Trampın bu prosesdəki rolunu yüksək qiymətləndirərək onun Nobel Sülh Mükafatına namizədliyini irəli sürdü. Prezidentin sözlərinə görə, 30 illik münaqişəyə son qoymaq və sülh sazişinin imzalanmasında Trampın diplomatik səyləri əvəzsizdir.

Vaşinqton səfəri ilə Azərbaycan yalnız ABŞ ilə strateji münasibətləri yeni mərhələyə daşımaqla kifayətlənmədi, həm də regionda sülh təşəbbüslərinin aparıcı qüvvəsinə çevrildi. İmzalanan sənədlər və əldə olunan razılaşmalar ölkəmizin enerji, nəqliyyat, təhlükəsizlik və diplomatiya sahələrində gələcək inkişafına geniş perspektivlər açır. Bu tarixi addımlar Azərbaycanın beynəlxalq münasibətlər sistemində daha fəal və nüfuzlu aktora çevrilməsini təmin edir.

Azərbaycanın bu yeni mərhələdə üzərinə götürdüyü öhdəliklər yalnız daxili inkişafla məhdudlaşmır, həm də regional sabitliyin qorunmasında və beynəlxalq əməkdaşlığın genişləndirilməsində mühüm rol oynayır. Prezident İlham Əliyevin ifadə etdiyi kimi, bu yeni dövr həm böyük fürsət, həm də ciddi məsuliyyət deməkdir. Azərbaycanın bu məsuliyyəti uğurla daşıyacağına dair inam isə hər zamankindən daha güclüdür.

Bu səfər, həmçinin Azərbaycan xalqının milli yaddaşında mühüm bir mərhələ kimi qalacaq. İmzalanan sazişlər, aparılan danışıqlar və əldə olunan razılaşmalar ölkənin gələcək inkişafı üçün möhkəm təməl formalaşdırır. Vaşinqton görüşü yalnız diplomatik uğur deyil, həm də Azərbaycanın qlobal miqyasda strateji mövqeyinin təsdiqi kimi tarixə düşür.

Tutu Kamal qızı

YAP Zəngilan rayon təşkilatının sədr müavini