Türk Dünyasında yeni mərhələ: Qəbələ sammiti və birliyin geosiyasi gücü Şərh

Qəbələdə keçirilən Türk Dövlətləri Təşkilatının (TDT) “Regional sülh və təhlükəsizlik” devizi altında baş tutan sammiti türk dünyasının birliyinin və strateji tərəfdaşlığının möhkəmlənməsində mühüm mərhələ oldu.

Bunu Ölkə.az-a açıqlamasında Milli Məclisin deputatı Sevinc Fətəliyeva deyib.

Deputat bildirib ki, Türk geosiyasətinin mərkəzinə çevrilən Azərbaycan bu gün əməkdaşlığın yeni modelini formalaşdırır: 

"Artıq TDT yalnız mədəni platforma deyil, sülhün, dayanıqlı inkişafın və ortaq məsuliyyətin güclü beynəlxalq tribunasına çevrilib. Qəbələdə keçirilən XII sammit Türk Dövlətləri Təşkilatının fəaliyyətində yeni mərhələ açdı – məsləhətləşmə formatından ümumi tarix, dil və geosiyasi maraqlarla birləşən ölkələri əhatə edən tamhüquqlu beynəlxalq struktura çevrildi.

İlkin mərhələdə mədəni və iqtisadi əməkdaşlıq meydanı kimi formalaşan TDT bu gün Xəzərdən Mərkəzi Asiyaya qədər uzanan geniş coğrafiyada siyasi konsolidasiyanın və iqtisadi yüksəlişin mühüm mexanizminə çevrilib.

Azərbaycan, Türkiyə, Qazaxıstan, Qırğızıstan və Özbəkistan, eləcə də müşahidəçi ölkələr – Türkmənistan, Macarıstan və Şimali Kipr qarşılıqlı potensialların tamamlanmasına, vahid inkişaf baxışına əsaslanan yeni əməkdaşlıq arxitekturası yaradır.

Sammitin məhz Azərbaycanda keçirilməsi dərin rəmzi məna daşıyır: ərazi bütövlüyünü bərpa etdikdən sonra ölkəmiz regionda mövqeyini gücləndirib və türk dünyasının inteqrasiyasının katalizatoruna çevrilib.

Azərbaycanın təşəbbüsləri göstərir ki, iqtisadi və nəqliyyat yaxınlaşması kollektiv təhlükəsizliklə paralel aparılmalıdır. Sammitin “Sülh və təhlükəsizlik” mövzusu da məhz bu mərhələnin mahiyyətini əks etdirir – dostluq bəyanatlarından konkret addımlara, sabitlik və ortaq maraqların qorunmasına yönəlmiş praktik əməkdaşlığa keçid".

Deputat əlavə edib ki, sammitin əsas istiqamətlərindən biri qarşılıqlı iqtisadi asılılığın dərinləşdirilməsidir. Orta Dəhliz, Transxəzər marşrutu və TRIPP – Sülh və Rifah Yolu (Route of Peace and Prosperity) layihəsini əhatə edən vahid nəqliyyat-loqistika sistemi regionu Avrasiya ticarətinin mühüm qovşağına çevirir: "Azərbaycan enerji və nəqliyyat layihələrinin sinxron inkişafı, rəqəmsal infrastrukturun genişləndirilməsi və “yaşıl enerji” təşəbbüslərinin irəlilədilməsi ideyasını fəal şəkildə dəstəkləyir. Prezident İlham Əliyevin qeyd etdiyi kimi: “Türk dünyasını bu gün birləşdirən təkcə ortaq tarix və mədəniyyət deyil, həm də ədalətli və balanslaşdırılmış dünya qurmaq kimi ümumi maraqlardır”.

Qlobal qeyri-sabitlik şəraitində təhlükəsizlik sahəsində koordinasiya xüsusi əhəmiyyət kəsb edir. Azərbaycan sülhməramlı fəaliyyət və terrorizmə qarşı mübarizə təcrübəsinə əsaslanaraq kəşfiyyat məlumatlarının mübadiləsi, birgə təlimlər və transmilli təhdidlərə qarşı proqramların hazırlanması təşəbbüsünü irəli sürür.

Bu təşəbbüslər “türk dünyasının qalxanı”nın – XXI əsrin çağırışlarına qarşı birgə cavab verməyə imkan verən koordinasiyalı siyasət platformasının formalaşmasına xidmət edir.

Türk Dövlətləri Təşkilatı artıq iqtisadi və nəqliyyat gündəliyini aşaraq yeni istiqamətlərə çıxıb. Qəbələ sammitində təhsil, rəqəmsal təhlükəsizlik, gənclər əməkdaşlığı və mədəni diplomatiya məsələləri müzakirə olunur – bu sahələr xalqlar arasında uzunmüddətli əlaqələrin və humanitar körpülərin əsasını qoyur.

Azərbaycan elm, mədəniyyət və təhsil sahəsində birgə proqramların təşəbbüskarı kimi türk həmrəyliyinin humanitar ölçüsünü ardıcıl şəkildə irəli aparır".

Mürtəza