Uşaqlıq peyvəndlərinin əhatəsindəki durğunluq uşaqları risk altına atır TƏHLİL

Bakı, 27 iyun, AZƏRTAC

Uşaqlıq dövründə peyvənd əhatəsində əldə edilmiş tarixi nailiyyətlərə baxmayaraq son onilliklərdə bu sahədə irəliləyişin dayanması və bərabərsizliklərin artması milyonlarla uşağı həyatı xilas edən peyvəndlərdən məhrum edib. “The Lancet” jurnalında dərc olunan yeni təhlilə əsasən, bu durğunluq COVID-19 pandemiyası ilə daha da dərinləşib və uşaqları qarşısı alına bilən xəstəliklərə qarşı həssas vəziyyətə salıb.

AZƏRTAC “MedicalXpress” portalına istinadla xəbər verir ki, 1974-cü ildə Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatı (ÜST) tərəfindən təsis edilmiş İmmunlaşdırma üzrə Genişləndirilmiş Proqram (EPI) son 50 il ərzində vərəm, difteriya, tetanus, poliomielit və qızılca daxil olmaqla bir sıra yoluxucu xəstəliklərə qarşı peyvəndləmə ilə 154 milyondan artıq uşağın həyatını xilas edib. Bununla belə, 2000-ci illərdən sonra peyvənd əhatəsindəki artımın zəifləməsi və bəzi hallarda geriləmə müşahidə olunub.

Vaşinqton Universitetinin Sağlamlıq Ölçmələri və Qiymətləndirmə İnstitutunun (IHME) baş tədqiqatçısı Emil Hauser qeyd edir: “Uşaqlıq dövrü peyvəndləri ictimai sağlamlıq sahəsində ən sərfəli müdaxilələrdən biridir. Lakin qlobal bərabərsizliklər, pandemiyanın təsiri və artan dezinformasiya peyvənd əhatəsinin azalmasına səbəb olub”.

COVID-19 pandemiyası, 2020–2023-cü illər arasında peyvənd xidmətlərinin ciddi şəkildə pozulmasına səbəb olaraq, milyonlarla uşağın difteriya-tetanoz-göyöskürək, poliomielit və qızılca kimi xəstəliklərə qarşı peyvənd almasını əngəlləyib. Bu dövrdə dünyada təxminən 12,8 milyon uşaq tam peyvənd olunmadan qalıb. Eyni zamanda, 2024-cü ildə Avropa İttifaqı və ABŞ-da qızılca hallarında kəskin artım qeydə alınıb. Birləşmiş Ştatlarda yalnız 2025-ci ilin may ayında 1000-dən çox təsdiqlənmiş qızılca hadisəsi bildirilib. Əhatə dairəsinin qeyri-bərabərliyi xüsusilə aşağı və orta gəlirli ölkələrdə nəzərə çarpır. 2023-cü ildə peyvənd olunmamış 15,7 milyon uşağın 50 faizdən çoxu yalnız səkkiz ölkədə, əsasən Nigeriya, Hindistan, Konqo Demokratik Respublikası və Efiopiyada cəmlənib.

Qlobal peyvənd əhatəsinin yaxşılaşdırılması üçün davamlı və məqsədyönlü investisiyalar, eləcə də dezinformasiyaya qarşı koordinasiyalı mübarizə zəruridir. İctimai səhiyyə üzrə beynəlxalq mütəxəssislərin fikrincə, bütün uşaqların hər yerdə həyat xilas edən peyvəndlərə ədalətli çıxışını təmin etmək üçün dərhal tədbirlər görülməlidir.