Yeddinci mərtəbədəki işıq və ya “Şərq”ə gecikən təbrik

Dünən əziz və doğma “Şərq” qəzetinin 29 yaşı tamam olub. Jurnalistika fəaliyyətinə başladığım, 8 il müxbiri, 8 il isə redaktoru olduğum qəzetin yubiley yaşına qədəm qoymasına təbrik yazısı yazmağa başladım, bir baxdım ki, yazı iki min işarəni keçib, amma mən hələ təbrikə keçə bilməmişəm. “Şərq”ə təbrik yazmaq əvəzinə ölkəmizdəki qəzetlərin problemlərindən, qəzetçilik ənənəsinin öləziməsinin fəsadlarından, qəzet jurnalistikasının dövlət və cəmiyyət üçün faydalarından yazıram. Əlimi saxladım, axı mən 16 il işlədiyim doğma qəzetimə təbrik yazıram, qəzet jurnalistikasının faciəvi vəziyyətindən yox. Bu, geniş və ayrıca mövzudur, bəlkə də gələn dəfələrdə yazaram. Yazmasam da, onsuz da vəziyyət bəllidir, bu haqda çox danışılıb, yazılıb. Həmin o iki min yetmiş yeddi işarəlik yazını “delate” etməyə də əlim gəlmədi. Təbrik yazımın sonunda “PS” kimi yerləşdirəcəm, istəsəniz oxuyarsınız.  Oxumasanız da olar. Əsas doğma qəzetimi təbrik etməkdir...

Hə, “Şərq”i deyirəm axı, gənclik yaşını tamamlayan, müdrikliyə doğru addımlaran 29 yaşlı qəzeti. Belə də ki, “Şərq” onsuz əvvəllər də müdrik olub. Tərif deyil, həqiqətdir. 16 səhifəsinin hər biri rəngarəng məlumatlarla, analitik mətnlərlə ictimai-siyasi yazılarla, mədəni-maarifləndirən məqalələrlə, vətəndaşların şikayətləri, dərd-səri ilə oxucuların görüşünə gələn qəzet müdrik deyil də, nədir?!

1996-cı ilin 1 noyabrında indiki Əməkdar jurnalistlər Akif Aşırlı və Yusif Nəzərli “Şərq”i davamlı “çıxarmağa” başladılar – dar bir otaqda, 1-2 əməkdaşla. Ona görə davamlı deyirəm ki, 1994-cü ildə 4 nömrəsi işıq üzü görüb, sonra iki illik fasilə yaranıb. Akif bəy əvvəllər “Şərq”dən danışarkən həmin 4 nömrəni yada salırdı, son vaxtlar niyəsə demir, bəlkə də deyir, mən eşitmirəm. Çoxdandır “Şərq”də deyiləm axı... Əlqərəz. Bəlkə Akif bəy və Yusif bəy 1996-cı ilin bu günlərində onları qarşıda hansı məhrumiyyətlərin, hansı çətinliklərin gözlədiyini bilmirdilər, bəlkə də bilirdilər, bilərəkdən bu yola çıxdılar. 29 il belə bir məmləkətdə qəzet “çıxarmaq” asan deyil, hətta qəhrəmanlıqdır. Amma “Şərq”i bu iki fədakar jurnalist və məni kimi yetişdirdikləri jurnalistlər köşklərdən əskik olmağa qoymadılar. Müqəddəs missiya isə davam edir.

Artıq qocamanlığa doğru gedən bu iki bəy jurnalistikaya hər zaman peşəkarcasına yanaşıblar, nəticə isə göz qabağındadır – 29 ildir “Şərq” “çıxır”. Bununla yanaşı, bu fədakar bəylər 200-dən çox jurnalistin yetişməsində, püxtələşməsində, elə həyatlarında da bu və ya digər şəkildə rol oynayıblar. Ona görə də, “Şərq” həm də bir məktəbdir – jurnalistika məktəbi. “Şərq”də yetişən 200-dən çox jurnalistin hər biri bu gün ayrı-ayrı media qurumlarında, dövlət orqanlarında müxtəlif vəzifələrdədirlər.

“Ən çox oxunan qəzet” – məlum, indi qəzet az oxunur, amma azsaylı qəzet oxucularının ən çox oxuduğu elə “Şərq”dir. Bunun və 30 yaşı haqlamağın səbəbi “Şərq”in özəlliyidir.

“Şərq”in özəlliyi ondadır ki, bu jurnalistika ocağında hər zaman sözə həqiqi qiymət verilib, sözə xəyanət edilməyib. “Şərq”in redaksiyasında hər zaman demokratik mühit olub, əməkdaşlar fikrini açıq şəkildə deyiblər – qəbul edilib, edilməyib, o başqa. Plüralizm bacarılan qədər qorunub. “Şərq” kompromat savaşlarının meydanı olmayıb. “Şərq” milli maraqlara zidd mətnlərə səhifələrində yer verməyib. “Şərq” “Əkinçi” ənənələrini qoruyan və qəzetçiliyin həm də maarifçilik missiyası olduğunu unutmayan nəşr olub. “Şərq” oxucuları üçün təzə xəbərin ünvanı olub. Azərbaycan Nəşriyyatının yeddinci mərtəbəsində üç pəncərənin işığı gecə yarıyadək yanır. Həmin vaxt o işığın altında “Şərq”in səhifələrinə ən son xəbərlər yerləşdirilir. “Şərq”in bu özəllikləri bu gün də davam edir, gələcək sabahlarda da davam edəcəyinə şübhəm yoxdur. Bu özəlliklər davam etdiyi müddətdə “Şərq” də oxucularının görüşünə gələcək...

Az qala unudurdum, “Şərq”in redaksiyası həm də Azərbaycan Mətbuat Muzeyidir. Milli mətbuatımızla bağlı eksponatlar nümayiş olunur. Necə deyərlər, “Şərq” redaksiyası milli mətbuatın tarixini yaşadır. Akif Aşırlı Azərbaycan mətbuatına böyük zəhmət hesabına “Şərq”i bəxş etdiyi kimi, min bir əziyyətlə də mətbuatın muzeyini də ərmağan edib.  

Əziz “Şərq” və “şərqçilər”, günümüz mübarək! Günəş hər gün Şərqdən çıxdığı kimi, “Şərq” də hər gün “çıxsın”.

P.S Azərbaycanın müstəqilliyinin ilk illərində ölkədə yüzlərlə qəzet qeydiyyatdan keçib, çap olunub. Uzun illər əvvəl araşdırmışdım, qəzet adına uyğun adların bir dənəsi də boş deyildi, bütün adlar necə deyərlər, “zanit” idi. Həmin qəzetlərin 70 faizi çap olunmurdu, eləcə adı qeydiyyatda idi. Təxminən 10 faizi ya həftədə bir dəfə, ya 15 gündə bir dəfə, ya da ayda bir dəfə “çıxırdı”. Hətta üç ayda bir dəfə “çıxan” qəzetlər də vardı. 10 faizi isə beş-altı, bəzən də ildə bir dəfə oxucularının görüşünə gəlirdi. Necə deyərlər, baş redaktoru pul tapanda, qəzetini çıxarırdı. Yerdə qalan 10 faiz isə davamlı nəşr olunur, ciddi oxucu kütləsinə malik idi. Zaman keçdi, obyektiv və subyektiv səbəblərdən qəzetçilik ənənələrini davam etdirən, ciddi jurnalistika ilə məşğul olan həmin 10 faizin 5 faizi də ələndi. İndi demək olar ki, ölkədə 3-5 qəzet nəşr olunur, varlığını sürdürməkdədir.

Həmin o 5 faizin içərisində mənim də 16 il müddətdə necə deyərlər, külüng çaldığım “Şərq” qəzeti var və nə yaxşı ki, var. Dünən yaşı az qala Azərbaycanın müstəqillik yaşı qədər olan “Şərq” 29-nu tamamladı, yubiley yaşına – 30-a qədəm qoydu. 29 il dayanmadan “çıxmaq”, həm də hər gün oxucuların görüşünə gəlmək zarafat gəlməməlidir. Qəzetçiliklə məşğul olmaq, qəzet “çıxarmaq” indiki dövrdə, xüsusilə də son 15 ildə hansı çətinliklər tələb edir, necə zəhmət istəyir, bilirəm.

Kağız baha, nəşriyyat xərci baha, oxucu da yox səviyyəsində... Belə ağır sosial şərtlər altında  redaksiya saxlamaq, üstəlik, əməkdaşların zəhməthaqqını ödəmək əsl qəhrəmanlıq tələb edir. Bilirəm, indi bu yazını oxuyan bəziləri bığaltı gülümsəyir və deyir: “Əşi, qəzet oxuyan var?!”. Bəziləri bir qədər də aqressiv formada deyir: “Xərc çoxdur, qəzeti bağlasınlar, nə vacibdir, internet xəbərlərlə doludur”. Bəli, etiraf etməliyik ki, internet xəbərlərlə, yazılarla doludur. Bəli, etiraf etməliyik ki, saytlar kağız medianı üstələyib. Amma əlimizi vicdanımızın üstünə qoyaraq özümüzə sual verək – internet məlumatlarına nə qədər etibar edə bilərik? İnternetdə sonuncu dəfə hansı araşdırmanı, müsahibəni oxuyub ləzzət almısınız? Bir gündə eyni saytın eyni hadisə haqqında xəbəri 5 dəfə dəyişdiyi az olub? Yaxud eyni saytın bir gündə bir məşhuru “öldürməsi”, “diriltməsi”, yenə “öldürməsi” az olub? 20 ili keçib ki, qəzet jurnalistikasındayam, bir dəfə də görməmişəm ki, qəzetdə gedən hansısa yazı cəmiyyətdə çaşqınlıq yaradıb. Bu gün jurnalistikada hansı peşəkar jurnalist görürsünüzsə, bilin ki, indisi, yaxud da keçmişi qəzetlə bağlıdır, qəzetə bağlıdır. Elektron media jurnalisti ilə qəzet jurnalisti arasında fərq bilirsiniz nədir?! Qəzet jurnalisti həm yazır, həm yazısında oxucuya “görüntü” verir, həm də “səs”... Elektron media jurnalistinin, xüsusilə, televiziya jurnalistinin isə əlinin altında səs də var, görüntü də...