“Yerli qida məhsulları idxal mallarından daha təhlükəsizdir” MÜTƏXƏSSİS SƏBƏBLƏRİ AÇIQLADI FOTO

Əhalinin sağlamlığının qorunması üçün qida təhlükəsizliyi vacib məsələlərdən biridir. Azərbaycanda bu sahədə müəyyən addımlar atılsa da, hələ də bir sıra problemlər qalmaqdadır. Bura kənd təsərrüfatı məhsullarında pestisid qalıqları, məhsulların düzgün saxlanılmaması, mənşəyi bəlli olmayan qidaların satışda olması daxildir. Xüsusilə yay aylarında bu risklər daha da artır.

Bu kontekstdə yerli məhsulların təbliği mühüm rol oynaya bilər. Yerli qidalar daha az məsafə qət etdiyi üçün onların təravəti və keyfiyyəti qorunur, əlavə konservantlara ehtiyac qalmır. Eyni zamanda, istehlakçılar məhsulun harada və necə yetişdirildiyini bilməklə daha təhlükəsiz seçim edə bilirlər.

Azərbaycanda qida təhlükəsizliyi problemləri nədən ibarətdir və yerli məhsulların təbliği bu problemlərin həllinə necə kömək edə bilər?

Mövzu ilə bağlı “Qida Təhlükəsizliyi Hərəkatı”nın rəhbəri, sağlam qidalanma mütəxəssisi Məhsəti Hüseynova Avtosfer.az-a açıqlamasında bildirib ki, qida təhlükəsizliyi istər Azərbaycanda, istərsə də dünyada bu gün əhalinin sağlamlığının qorunmasında ən əhəmiyyətli və önəmli rol oynayan sahələrdən biridir:

“Təbii ki, bu məsələnin təmin olunmasında aidiyyəti üzrə qurumlar davamlı olaraq fəaliyyət göstərsə də, hər bir istehlakçı da özü qida məhsullarını alarkən, saxlayarkən, bişirərkən və bişirdikdən sonra mühafizə edərkən bütün bu qaydalara əməl etməlidir. Çünki yalnız istehsal müəssisələrində və yaxud satış nöqtələrində deyil, məişət zəminində də qida təhlükəsizliyi qaydalarının pozulması nəticəsində baş verən zəhərlənmələrin sayı kifayət qədər çoxdur.

Bütün bu hallarda əsas diqqət olunmalı məqam ümumi şəkildə götürüldükdə, istehlakçıların birbaşa nəzarət edə bilmədiyi, lakin olduqca vacib olan qida məhsullarının “tarladan süfrəyə” qədər bütün zəncir üzrə izlənilə bilən olmasıdır. Əgər bu zəncirdə izlənilə bilməyən, hansısa qırılma, diqqətdən yayınma və ya saxlanma rejimində dəyişiklik olarsa, bu, artıq məhsulun keyfiyyətinin aşağı düşməsinə, bəzi hallarda isə haram olmasına və nəticə etibarilə istehlakçının sağlamlığının pozulmasına səbəb ola bilər.

Mütləq şəkildə, istər kənd təsərrüfatı məhsullarında, istərsə də istehsal olunmuş məhsullarda həmin məhsulun istehlakçıya qədər haradan gəldiyi, necə saxlandığı və nə ilə qidalandığı barədə şəffaf məlumatların olması zəruridir. Xüsusilə də yay aylarında, temperaturun yüksək olduğu dövrlərdə məhsullar düzgün şəraitdə saxlanmalı, daşınmalı və bu zaman temperatur rejimi, “mal qonşuluğu” prinsipi mütləq gözlənilməlidir. Əks halda, zəhərlənmə hallarının sayı artır”.

Mütəxəssis əlavə olaraq qeyd edib ki, bazarda mənşəyi məlum olmayan, etiketlənməmiş, yoxlamalardan keçməyən məhsullar da satışda olur ki, bu cür məhsullar həmişə risk qrupuna daxil olur və çox zaman saxta məhsullar sırasına düşür. Məhsulların tərkibində süni qatqıların, genetik modifikasiya olunmuş orqanizmlərin (GMO) istifadəsi də bu dövrdə sürətlə artdığı üçün insan sağlamlığına real təhlükələr yaradır və bu məqamlara ciddi şəkildə diqqət olunmalıdır.

Kənd təsərrüfatı məhsullarında bu gün pestisid və gübrə qalıqlarının olması və onlardan zəhərlənmə hallarının artması da xüsusi narahatlıq doğurur. Ona görə də bu məhsulların istehsalına ciddi nəzarət olunmalıdır. Tez-tez istifadə olunan gübrələrin müəyyən dozada istifadəsi vacibdir. Lakin bəzi hallarda fermerlər bu istifadənin miqdarı və qaydası barədə kifayət qədər məlumata malik olmur ki, bu da məhsulun gələcəkdə təhlükəli hala gəlməsinə və istehlakçıya zərər vurmasına səbəb ola bilər.
Yerli məhsulların olması və onların keyfiyyətli şəkildə təqdim olunması hər zaman əhalinin sağlamlığının qorunmasında əsas məsələlərdən biridir. İnsan orqanizminin sağlam olması üçün yaşadığı əraziyə yaxın – təxminən 4 kilometr radiusda yetişən meyvə-tərəvəz və heyvan mənşəli qidaların qəbul edilməsi daha faydalıdır. Bu cür məhsulların daha asan həzm olunması ilə yanaşı, onların təravətli olması, qida dəyərinin yüksək olması və əlavə konservantlardan daha az istifadə edilməsi də onların sağlam qidalanma baxımından üstünlüklərini artırır”.

Məhsəti Hüseynova yerli məhsulların təbliği, onların necə və harada yetişdirilməsi ilə bağlı əhalinin maarifləndirilməsinin vacib olduğunu vurğulayıb:

“Çünki uzun məsafələrdən daşınan məhsulların saxlanması və qorunması üçün müxtəlif kimyəvi maddələrdən istifadə olunur, lakin bu maddələr yerli məhsullarda ya istifadə olunmur, ya da daha az istifadə edilir. Bu isə həm istehlakçının daha təbii və sağlam qidalanmasına, həm də ölkənin iqtisadi inkişafına töhfə verən mühüm amillərdən biri kimi çıxış edir”.

Eltac Zülfüqaroğlu