ABŞ ın Mərkəzi Asiya siyasəti: iqtisadi maraqlar, nadir minerallar və Zəngəzur dəhlizi

Bakı, 13 noyabr, AZƏRTAC

ABŞ-ın Mərkəzi Asiya respublikalarına maraq göstərməsi, ilk növbədə, Prezident Donald Trampın ölkəsinin iqtisadi maraqlarını daha geniş və praqmatik formada təmin etmək niyyətindən irəli gəlir. Yeni texnologiyaların inkişafı və istehsalı üçün nadir minerallar əhəmiyyətli rol oynayır.

AZƏRTAC xəbər verir ki, bu sözləri AZƏRTAC-a müsahibəsində “Prioritet” Sosial İqtisadi Araşdırmalar Mərkəzi İctimai Birliyinin sədri Zaur İbrahimov deyib. O bildirib ki, ABŞ Geoloji Xidməti Mərkəzi Asiyada 384 nadir mineral mənbəyi aşkar edib. Bunlardan 160-ı Qazaxıstanda, 87-si Özbəkistanda, 75-i Qırğızıstanda, 60-ı Tacikistanda, 2-si Türkmənistandadır. Hazırda dünya manqan filizi ehtiyatlarının 38,6, xrom ehtiyatlarının 30, qurğuşun ehtiyatlarının 20, sink ehtiyatlarının 2,6, titan ehtiyatlarının isə 8,7 faizi Mərkəzi Asiyada yerləşir. Bütün bunların çıxarılması, istehsalı və nəql olunması sərmayə tələb edir ki, bunu da ABŞ təmin edib əməkdaşlıq əlaqələrini genişləndirə bilər.

Onun sözlərinə görə, hələ Trampın birinci prezidentliyi dövründə Ağ Ev administrasiyası “2019-2025-ci illər üçün ABŞ-ın Mərkəzi Asiyadakı strategiyası: suverenliyin möhkəmlənməsi və iqtisadi inkişaf” adlı sənəd qəbul edilib. Həmin sənədə əsasən, regionda sabitliyin və təhlükəsizliyin təmin olunması üçün 9 milyard dollar vəsait ayrılmışdı. Bütün bunların reallaşması üçün rəsmi Vaşinqtona nəqliyyat əlaqəsi lazımdır. Bu baxımdan ABŞ-ın Zəngəzur dəhlizini dəstəkləməsi və Azərbaycanla Ermənistan arasında ədalətli sülhün əldə edilməsini istəməsi təsadüfi xarakter daşımır.

“Azərbaycan Prezidenti həm sülh, həm də iqtisadi əməkdaşlıq üçün praqmatik siyasi xətt yürüdərək Ermənistana Azərbaycan üzərindən tranzit olaraq yükdaşımalarını həyata keçirməyə icazə verməsi sülh istiqamətində atılan dəyərli addımdır. ABŞ artıq Orta Dəhlizin və onun aparıcı seqmenti olan Zəngəzur dəhlizinin inkişafı üçün sərmayə ayırmaq niyyətini də bildirib. Təsadüfi deyil ki, Zəngəzur dəhlizi Prezident Trampın təşəbbüsü ilə avqust ayında Ağ Evdə Azərbaycan və Ermənistan dövlət başçılarının görüşü zamanı müzakirə olunub. Bu dəhliz Mərkəzi Asiya ilə Avropanı nəqliyyat baxımdan birləşdirəcək ki, bu da ABŞ-ın maraqlarına uyğundur və Amerikanın özü də dəhlizdən istifadə edərək Mərkəzi Asiya respublikaları ilə ticarət əlaqələrini artıracaq.

Məsələnin siyasi tərəfində gəldikdə isə qeyd etmək lazımdır ki, ABŞ ilə iqtisadi əməkdaşlıq əlaqələrinin genişlənməsi dəhliz boyu yerləşən dövlətlərə siyasi zəmanət qazandırır. ABŞ öz maraqlarını silah gücünə və münaqişələr yaratmaqla deyil, iqtisadi əməkdaşlıq və sərmayəsi ilə təmin edir ki, bu da praqmatik xarakterli siyasət olduğu üçün region dövlətləri tərəfindən qəbul edilir”, - deyə o əlavə edib.