ABŞ nin texnologiya sektorunda yeni dövr başlayır? TƏHLİL

Donald Trampın ABŞ-nin 47-ci prezidenti kimi and içməsi, həm ölkədaxili siyasətdə, həm də qlobal iqtisadiyyatda mühüm təsirlər yarada biləcək bir hadisədir. Xüsusilə onun inauqurasiya mərasimində dünyanın ən tanınmış texnologiya liderlərinin iştirakı texnoloji gələcək barədə maraqlı suallar doğurur. Mark Zukerberq (Meta), Ceff Bezos (Amazon), Sundar Pichai (Google), Tim Kuk (Apple), İlon Mask (Tesla və SpaceX), Sam Altman (OpenAI) və Shou Zi Chew (TikTok) kimi adların bu tədbirdə yer alması, texnologiyanın ABŞ siyasətində daha güclü mövqe tutacağı ehtimalını gücləndirir.

Sfera.az bildirir ki, mərasimdə texnologiya liderlərinin iştirakı, Tramp administrasiyası ilə texnologiya sektorunun əməkdaşlıq etməyə hazır olduğunu göstərir. 

Keçmişə nəzər salsaq, Donald Trampın 2017-2021-ci illərdəki prezidentliyi dövründə texnologiya sektoru ilə münasibətləri ziddiyyətli idi. O, ABŞ texnologiya nəhənglərini tez-tez tənqid edir, onların vergidən yayınma siyasətinə, bazar monopoliyasına və sərhəd siyasətindəki mövqelərinə qarşı sərt addımlar atırdı. Ən yaddaqalan məqamlardan biri isə Çin texnologiya şirkətlərinə, xüsusilə də TikTok-a qarşı tətbiq etdiyi məhdudiyyətlər idi.Lakin Tramp, eyni zamanda, texnologiya sektorunun inkişafını ABŞ iqtisadiyyatının əsas sütunlarından biri kimi qəbul etmişdi. Kosmik tədqiqatlara və innovasiyalara yatırımları artırmaqla yanaşı, İlon Mask kimi şəxsləri dəstəkləməkdən çəkinmirdi.

Trampın yenidən prezident seçilməsi, onun texnologiya sektoruna dair siyasətinin yeni bir istiqamətə yönələcəyi ilə bağlı gözləntilər yaradır. Texnologiya liderlərinin inauqurasiyada iştirakı göstərir ki, Tramp administrasiyası ilə texnologiya şirkətləri arasında yeni bir əməkdaşlıq dövrü başlaya bilər. Bu, bir çox istiqamətlərdə özünü göstərə bilər.

Belə ki, Tramp administrasiyası, ehtimal ki, ABŞ-nin rəqəmsal infrastrukturuna daha çox sərmayə qoyacaq. 5G şəbəkələrinin daha geniş tətbiqi, süni intellektin dövlət idarəetməsində istifadəsi və kibertəhlükəsizlik sahəsində innovativ həllər bu siyasətin əsas prioritetləri ola bilər. Texnologiya sektoru ABŞ iqtisadiyyatının ən sürətlə inkişaf edən sahələrindən biridir. Tramp bu sektorun rəqabət qabiliyyətini qorumaq üçün innovasiyalara dəstək verən vergi güzəştləri və tənzimləyici islahatlar həyata keçirə bilər.

Trampın keçmişdə Çin texnologiya şirkətlərinə qarşı sərt mövqeyi nəzərə alınaraq, bu istiqamətdə tədbirlərin davam edəcəyi gözlənilir. "TikTok" CEO-su Shou Zi Chewin mərasimdə iştirakı, Trampın Çin şirkətləri ilə daha konstruktiv dialoqa girəcəyinə işarə edə bilər. Bununla belə, ABŞ texnologiya şirkətlərinin maraqlarını qorumaq üçün bu münasibətlərdə sərt xətt davam edə bilər.

Sam Altman (OpenAI) kimi süni intellekt liderlərinin inauqurasiyada iştirakı, bu sahənin Tramp administrasiyası üçün xüsusi əhəmiyyət kəsb edəcəyinə işarədir. Süni intellektin tənzimlənməsi, etik qaydaların müəyyən edilməsi və texnologiyanın məsuliyyətli istifadəsi üçün yeni qanunvericilik təşəbbüsləri gündəmə gələ bilər.

Mark Zukerberq, Tim Kuk və Ceff Bezos kimi şəxslər, ABŞ texnologiyasının qlobal səviyyədə təsirini artırmaq üçün Trampın siyasətlərindən yararlana bilərlər. Eyni zamanda, bu şirkətlərin ABŞ hökuməti ilə daha sıx əməkdaşlıq etməsi onların tənzimləmə orqanları ilə münasibətlərini yumşalda bilər.

Donald Trampın prezidentliyi texnologiya sektorunda böyük dəyişikliklərə səbəb ola bilər. Lakin bu dəyişikliklərin müsbət və ya mənfi təsir göstərəcəyi, onun siyasətlərinin nə qədər effektiv icra olunacağından asılı olacaq. Əgər Tramp texnologiya sektorunun innovativ gücünü düzgün istiqamətləndirə bilsə, bu, ABŞ-nin texnoloji üstünlüyünü daha da gücləndirə bilər.

Bununla yanaşı, tənzimləmə məsələlərində balansın qorunması, rəqabətin təşviq edilməsi və etik məsələlərin prioritet kimi qəbul edilməsi ABŞ texnologiya sektorunun davamlı inkişafı üçün vacibdir. Trampın ikinci prezidentliyi dövrü, yalnız ABŞ üçün deyil, həm də qlobal texnologiya bazarı üçün yeni istiqamətlər təyin edə bilər.

Donald Trampın yenidən prezident seçilməsi çip sənayesinə ciddi təsir göstərə bilər. Çiplər, yəni yarımkeçirici texnologiyalar, həm müasir texnologiyanın əsası, həm də qlobal iqtisadiyyatın strateji elementi hesab olunur. Tramp administrasiyasının çip sənayesi ilə bağlı siyasəti bir neçə əsas istiqamətdə formalaşa bilər.

Trampın "Amerikanı yenidən böyük etmək" şüarı (MAGA) iqtisadiyyatın müxtəlif sahələrində özünü göstərdiyi kimi, çip istehsalında da ABŞ-nin liderliyini bərpa etməyi hədəfləyəcək. ABŞ çip istehsalında qlobal lider olsa da, bu sahənin böyük hissəsi Asiyada, xüsusilə də Tayvanda (TSMC) və Cənubi Koreyada (Samsung) cəmləşib. Tramp administrasiyası çip istehsalını ABŞ-yə qaytarmaq üçün subsidiyalar və vergi güzəştləri təklif edə bilər. ABŞ daxilində yeni çip zavodlarının tikilməsini təşviq etmək üçün böyük sərmayələr ayıra bilər.

Çin ilə ABŞ arasındakı texnologiya müharibəsi çip sənayesində də öz əksini tapır. Çiplər süni intellekt, hərbi texnologiyalar və digər kritik sahələrdə həlledici rola malikdir. Tramp administrasiyası Çinə çip ixracına ciddi məhdudiyyətlər tətbiq edə bilər. Bu, Çinin qabaqcıl texnologiyalara çıxışını məhdudlaşdırmaq məqsədi daşıyır. Çin texnologiya şirkətlərinə, xüsusilə Huawei kimi nəhənglərə çip təmin edən ABŞ və müttəfiq şirkətlərə təzyiqi artırmaqla bu rəqabətdə üstünlük qazanmağa çalışacaq.

Süni intellekt, 5G, avtomatlaşdırma və kvant texnologiyaları kimi sahələrdə qabaqcıl çiplər böyük əhəmiyyət daşıyır. Tramp administrasiyası süni intellekt və kvant texnologiyaları üçün xüsusi çip texnologiyalarının inkişafını dəstəkləyə bilər. Bu sahədə liderlik üçün araşdırma və innovasiya fondlarını artırmaq niyyətində ola bilər.

ABŞ çip istehsalı sahəsində lider mövqeyini möhkəmləndirmək üçün müttəfiqləri ilə daha sıx əməkdaşlıq qura bilər. Avropa İttifaqı və Yaponiyada çip istehsalının inkişafı üzrə əməkdaşlıq proqramları həyata keçirilə bilər. Tayvan və Cənubi Koreya kimi əsas çip istehsalçılarının ABŞ ilə sıx əməkdaşlığını təmin etmək üçün ticarət və texnologiya razılaşmaları bağlana bilər.

Çip sənayesi milli təhlükəsizliklə birbaşa bağlıdır. ABŞ strateji əhəmiyyətli çiplərin ölkədən kənara ixracını məhdudlaşdırmaq üçün daha sərt qanunlar qəbul edə bilər. Bu həm ABŞ-nin texnoloji üstünlüyünü qorumağa, həm də müttəfiqlərin təhlükəsizlik məsələlərində güclənməsinə xidmət edəcək.

Donald Trampın prezidentliyi dövründə çip sənayesi ABŞ-nin texnoloji və iqtisadi strategiyasının əsas prioritetlərindən biri olacaq. ABŞ-nin bu sahədə necə irəliləyəcəyi həm texnoloji inkişafına, həm də qlobal iqtisadiyyata ciddi təsir edəcək.

Firuzə Əliyeva