Azərbaycan Milli Ensiklopediyasının 11 ci cildi çapdan çıxıb

Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının (AMEA) “Azərbaycan Milli Ensiklopediyası” Elmi Mərkəzi tərəfindən Azərbaycan Milli Ensiklopediyasının 11-ci cildi çapdan çıxıb. Bu cild ensiklopediyanın hazırlanmasında əlifba sırası ardıcıllığına uyğun olaraq H, X, I və İ hərfləri ilə başlanan mətnləri əhatə edir. “Şərq-Qərb” nəşriyyatında çapdan çıxmış 11-ci cild “Hindistanda xalq üsyanı” mətni ilə başlanır və “İqdam” mətni ilə başa çatır.

Bu barədə 525.az-a AMEA-dan məlumat verilib. Bildirilib ki, Azərbaycan Milli Ensiklopediyasının XI və XII cildləri hazırlanmış olsa da, 2020-ci ildə baş vermiş pandemiya səbəbindən çap edilməmişdi. 2020-ci ildə Azərbaycan Milli Ensiklopediyasının X cildi nəşr etdirilib. Elə həmin il sentyabrın 27-də Vətən müharibəsi başlayıb. 44 gün davam edən bu savaş Qarabağ Zəfəri ilə başa çatıb. Bu, eyni zamanda, AMEA-nın “Azərbaycan Milli Ensiklopediyası” Elmi Mərkəzi qarşısında yeni vəzifələr qoydu. Beləliklə, bu tarixi hadisə ilə bağlı baş verən dəyişikliklər yeni nəşrdə əksini tapıb. İşğaldan azad edilmiş ərazilər, onlarla bağlı müxtəlif faktlar ensiklopediyanın tərtibində əlifba sıralanmasına uyğun olaraq yeni kitaba daxil edilib. Bununla yanaşı, Vətən müharibəsi ilə bağlı yeni fəxri adlar, medallar, tarixi əhəmiyyətli müqavilələr, görüşlər – bütün bunlar növbəti cildlərdə də əlifba sırasına uyğun ardıcıllıqla əksini tapacaq.

Azərbaycan Milli Ensiklopediyasının 11-ci cildi məzmun baxımdan milli kimliyimizi, qürurumuzu əks etdirir. Məsələn, Xocalı və Xocavənd ilə bağlı mətnlərdə bu ərazilərin 2023-cü ilin sentyabr ayında birgünlük antiterror tədbirləri nəticəsində Azərbaycanın nəzarətinə keçdiyi bildirilir. Nəşrdə Xocalı rayonu ilə bağlı qədim tarixi, mədəni məlumatlarla yanaşı, eyni zamanda, 1992-ci il Xocalı soyqırımı hadisələrinin ağır nəticələri, bu soyqırımının 30 illiyi ilə bağlı Bakıda ümumxalq yürüşünü əks etdirən materiallar da yer alıb. Əlifba sıralamasına uyğun olaraq, Xocahan kəndi (Qubadlı rayonun) ilə bağlı mətndə bu kəndin 2020-ci il noyabrın 9-da işğaldan azad edildiyi göstərilib. Həmçinin Zəngilan rayonunun İkinci Ağalı, İkinci Alıbəyli kəndləri, Ağdam rayonunun İkinci Alıbəyli qəsəbəsi ilə bağlı mətnlərdə onların işğaldan azad edildiyi tarixlər verilib.

Bu cilddə xristian sindikalizmi, xüsusi mühafizə olunan təbiət əraziləri haqqında mətnlər, I hərfi ilə bağlı bölmədə yakutların Ihlax yeni il bayramı, Yakutiya ərazisində Ihmıyaxtax mədəniyyəti haqqında məlumatlar oxucular üçün yeni olacaq.

Kitabda AMEA xəritələrindəki əsas şərti işarələr, abreviaturlar onu oxucular üçün daha asan edir. Bu cilddə “Azərbaycan Milli Ensiklopediyası” Elmi Mərkəzinin elmi redaksiyaları və struktur bölmələri haqqında yığcam məlumat da yer alıb.

Qeyd edək ki, Azərbaycan Milli Ensiklopediyasının cildlərində dünya sivilizasiyasının mərhələlərini, ayrı-ayrı ölkələrin və xalqların tarixini, ədəbiyyat və incəsənətini, eləcə də iqtisadiyyatını, elmini səciyyələndirən ətraflı məlumatlar, müxtəlif elm sahələrinə və texnikaya dair terminlərin izahı verilir. Ensiklopediyanın hazırlanmasında respublikanın aparıcı alimləri, mədəniyyət və incəsənətxadimləri yaxından iştirak edirlər.

Xatırladaq ki, Azərbaycan Milli Ensiklopediyasının redaksiya heyətinin sədri Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyevdir. Elm və Təhsil Nazirliyinin Geologiya və Geofizika İnstitutunun baş direktoru akademik Akif Əlizadə, AMEA-nın vitse-prezidenti akademik İbrahim Quliyev, Xalq yazıçısı, Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin sədri Anar Rzayev redaksiya heyəti sədrinin müavinləridir.

Azərbaycan Milli Ensiklopediyasının baş redaktoru AMEA-nın prezidenti akademik İsa Həbibbəyli, məsul katibi AMEA-nın vitse-prezidenti, “Azərbaycan Milli Ensiklopediyası” Elmi Mərkəzinin direktoru akademik Tofiq Nağıyevdir.

Sevinc Qarayeva