Azərbaycan mümkün təhlükəsizlik tədbirlərini gücləndirməlidir TƏHLİL

Cənubi Qafqazda Rusiyanın mövqeyinin zəifləməsi Kremli istənilən təxribatlara əl atmağa sövq edir

Azərbaycanın ABŞ ilə memorandumu Rusiyanın təxribatlarına qarşı müdafiə zəmanətidir

Rusiya Silahlı Qüvvələri Azərbaycan Dövlət Neft Şirkətinin (SOCAR) Ukraynanın Odessa vilayətində yerləşən neft bazasına “Şahed” pilotsuz uçuş aparatları ilə hücum edib. PUA zərbələri yanğına səbəb olub və dizel yanacağı nəql edilən boru kəmərinə ziyan vurub. Son günlər Rusiyanın hərbi əməliyyatları, xüsusən də Ukraynaya qarşı enerji infrastrukturu hədəflərinə yönəlmiş zərbələri regionun strateji nəqliyyat və enerji xətlərinə birbaşa təhlükə yaratmaq potensialına sahibdir. 

Bu kontekstdə Bakı-Tbilisi-Ceyhan (BTC) neft kəmərinin gələcək təhlükəsizliyi ilə bağlı narahatlıqlar əsassız deyil. 2008-ci ildə Gürcüstan müharibəsi zamanı Rusiya ordusunun fəaliyyəti nəticəsində BTC-nin “təsadüfi hədəfə” çevrilməsi ehtimalı ciddi müzakirələr doğurmuşdu. O vaxt Rusiya ilə Azərbaycan münasibətləri nisbətən isti idi və Moskva Bakını strateji tərəfdaş kimi qəbul edirdi. Lakin bu gün vəziyyət tam fərqlidir, artıq dörd aydır ki, iki paytaxt arasında yüksək səviyyəli heç bir rəsmi təmas olmayıb. Bu, Moskvanın Bakı ilə münasibətlərindəki soyuqluğun artdığını göstərir. Son hadisələr bunu daha aydın göstərir. Avqustun 5-də Rusiya Ukraynanın Odessa vilayətində yerləşən “Orlovka” qaz-kompressor stansiyasını vurub. Həmin stansiya Avropadan Azərbaycana məxsus qazın Ukraynaya “reverse” marşrutu ilə çatdırılması üçün mühüm əhəmiyyət daşıyırdı. Rusiya bu addımı ilə təkcə Ukraynanı deyil, eyni zamanda Azərbaycan-Ukrayna enerji əməkdaşlığını da hədəfə almış oldu. Bu, Moskvanın regionda enerji körpülərini qırmağa, qonşularının iqtisadi manevr imkanlarını məhdudlaşdırmağa yönəlmiş strategiyasının bariz nümunəsidir. Bakı isə uzun illərdir ki, qonşularla, o cümlədən Rusiya ilə balanslı və qarşılıqlı hörmətə əsaslanan münasibətlər saxlamağa çalışır. Lakin Moskvanın post-sovet məkanındakı tərəfdaşlarını bərabərhüquqlu aktorlar kimi deyil, öz geosiyasi planlarının aləti kimi görməsi qarşılıqlı etimadı aşındırır. 

Qeyd edək ki, bu məsələ Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev ilə Ukrayna Prezidenti Volodimir Zelenski arasında telefon danışığı zamanı da gündəmə gətirilib. Danışıq zamanı Rusiya silahlı qüvvələrinin Ukraynada Azərbaycan qazının nəql olunduğu qaz infrastrukturu və Odessadakı SOCAR neft bazasına zərbələr endirməsi məsələsi müzakirə edilib. Ölkə liderləri Rusiya silahlı qüvvələrinin bu hərəkətlərinə qarşı narazılıqlarını bildiriblər. Belə ki, əgər Rusiya Azərbaycanın maraqlarına qarşı aqressiv siyasətini davam etdirərsə, rəsmi Bakı öz arsenalında olan silahların Ukraynaya tədarükünə qoyulmuş embarqonun ləğvi məsələsini nəzərdən keçirməyə başlayacaq. Bununla yanaşı, Prezident İlham Əliyev Ukraynaya humanitar yardım göstərilməsi məqsədilə Sərəncam imzalayıb. Sərəncamda bildirib ki, Azərbaycan Respublikası humanizm prinsiplərinə söykənərək, ikitərəfli və çoxtərəfli əsasda dünyanın bir çox ölkəsinə humanitar yardım göstərir. 

Politoloq Məhəmməd Əsədullazadə Sherg.az-a  bildirib ki, Rusiyanın Azərbaycana qarşı təzyiqləri kəşfiyyat və hərbi müstəvidədir. Ekspertin sözlərinə görə, Rusiyanın Ukraynadan Azərbaycanın mülkiyyətində olan SOCAR-a məxsus neft çənlərini vurması, bundan əvvəl, Azərbaycan qazını qəbul edən Qaz kompressor stansiyasına hücumu, həmçinin Azərbaycan səfirliyinin yaxınlığına raket atışı birbaşa Azərbaycana qarşı planlı həyata keçirilən hərbi təzyiqlərdir: 

"Hətta Azərbaycanın Rumıniyaya ixrac etdiyi xam neftin Rusiya kəşfiyyatı tərəfindən çirkləndiyi qeyd edilir. Göründüyü kimi Rusiya Azərbaycana qarşı bütün istiqamətlərdə hücum edir. Azərbaycanın Ermənistanla sülh əldə etməsi, ikitərəfli əlaqələrin normallaşması istiqamətində atdığı addımlar, həmçinin müstəqil siyasəti Kremli narahat etməkdədir. Rusiya Azərbaycanla əlaqələri geri dönüşü olmayan bir böhrana sürükləyir. Hesab edirlər ki, bu təzyiqlərlə Azərbaycanın mülkiyyətində olan infrastruktur obyektlərə zərbələr endirməklə, Bakını öz iradəsinə tabe etdirəcəklər. Rusiyanın Azərbaycanın Xəzər dənizində neft-qaz infrastrukturlarına qarşı təxribatlar həyata keçirməsi istisna deyil. Müxtəlif vaxtlarda Rusiyadan Azərbaycanın Xəzər dənizində neft və qaz infrastrukturunun vurulması ilə bağlı açıqlamalar eşitmişik. Azərbaycanın ABŞ ilə ikitərəfli memorandum imzalaması, burada terrorizmə qarşı birgə mübarizə məhz Azərbaycana mümkün təxribatların qarşısını almaq üçün Vaşinqtonun yardımını nəzərdə tutur".

Analitik əlavə edib ki, Azərbaycan Rusiyanın hədəfindədir:

 "Ukraynada Azərbaycan mülkiyyətinə qarşı Rusiyanın hücumları intensivləşərsə, Azərbaycan Ukraynaya silah embarqosunu qaldıra bilər. Amma proseslər Rusiyanın davranışlarından asılı olaraq dəyişəcək. Regionda dəyişən geosiyasi proseslər, Cənubi Qafqazda Rusiyanın mövqeyinin zəifləməsi Kremli istənilən təxribatlara əl atmağa sövq edir. Ona görə də Azərbaycan mümkün təhlükəsizlik tədbirlərini gücləndirməlidir. Xüsusilə, Xəzər dənizində neft-qaz yataqlarının və infrastrukturun təhlükəsizliyi yüksək səviyyədə təmin olunmalıdır".