Icma.az
close
up
RU
Azərbaycanda sağlamlıq imkanları məhdud şəxslərin təhsil almasında hansı problemlər mövcuddur?

Azərbaycanda sağlamlıq imkanları məhdud şəxslərin təhsil almasında hansı problemlər mövcuddur?

Icma.az, Sfera.az portalına istinadən məlumat verir.

Sağlamlıq imkanları məhdud şəxslərin (SİMŞ) təhsil hüququ, həm insan haqları prinsipləri, həm də cəmiyyətin inkişafı üçün əsas amillərdən biridir. Təhsilə çıxış, bu qrup üçün sosial inteqrasiya, iqtisadi müstəqillik və həyat keyfiyyətinin yüksəlməsində mühüm rol oynayır. Müasir dünyada bir çox ölkə inklüziv təhsil modelini tətbiq edərək SİMŞ-in universitetlərə qəbul prosesini daha əlçatan edir. Azərbaycanda isə bu sahədə müəyyən addımlar atılsa da, bir sıra çətinliklər qalmaqdadır.

Sfera.az bildirir ki, dünyada sağlamlıq imkanları məhdud şəxslərin təhsil hüququnun təmin olunması üçün müxtəlif modellər mövcuddur.

ABŞ-də "Americans with Disabilities Act" (ADA) çərçivəsində universitetlər tələbələr üçün xüsusi resurslar mərkəzləri yaradır. Qəbul prosesində isə əlillik statusu olan şəxslər üçün əlavə güzəştlər tətbiq olunur. Avropanın bəzi ölkələrində (məsələn, Almaniya və İsveç) SİMŞ üçün təqaüdlər, mentorluq proqramları və fərdi tədris planları hazırlanır. Avstraliyada universitetlərdə xüsusi məsləhətçi xidmətləri təklif olunur və qəbul zamanı abituriyentlərin ehtiyaclarına uyğun olaraq əlavə vaxt və ya xüsusi imtahan şəraiti təmin edilir. Skandinaviya ölkələrində və Sinqapurda rəqəmsal texnologiyalar vasitəsilə qəbul prosesi və təhsil proqramları daha əlçatan edilir. Görmə, eşitmə və hərəkət məhdudiyyəti olan şəxslər üçün xüsusi proqram təminatı hazırlanır. Bəzi ölkələrdə (məsələn, Kanada və Yaponiya) universitetlərin fiziki infrastrukturu tamamilə inklüzivdir. Rampalar, liftlər, xüsusi dərs otaqları və yataqxanalar əlilliyi olan tələbələr üçün uyğunlaşdırılır. Azərbaycanda SİMŞ-in ali təhsil müəssisələrinə çıxışını təmin etmək üçün müəyyən hüquqi və institusional tədbirlər mövcuddur. Lakin mövcud sistemdə bir sıra məhdudiyyətlər qalmaqdadır.

Azərbaycan Respublikası Konstitusiyası və "Təhsil Haqqında Qanun" sağlamlıq imkanları məhdud şəxslərin təhsil hüququnu tanıyır. Lakin bu hüququn tətbiqi mexanizmləri hələ də tam işlək deyil. Dövlət İmtahan Mərkəzi (DİM) qəbul prosesində SİMŞ üçün müəyyən güzəştlər təqdim etsə də, bu güzəştlər bəzən yetərsiz qalır. Universitetlərin əksəriyyətində fiziki əlçatanlıq problemi mövcuddur. Rampalar, liftlər və xüsusi dərs otaqları məhdud saydadır. Cəmiyyətin bəzi hissələrində SİMŞ-in ali təhsilə ehtiyacı ilə bağlı yanlış təsəvvürlər mövcuddur ki, bu da onların motivasiyasını və cəmiyyətdə qəbulunu çətinləşdirir. Görmə və eşitmə məhdudiyyətləri olan tələbələr üçün tədris materiallarının hazırlanmasında çətinliklər var. SİMŞ ilə işləyə biləcək ixtisaslı mütəxəssislərin azlığı təhsil keyfiyyətinə təsir edir. Ailələrin və gənclərin inklüziv təhsil proqramları haqqında yetərli məlumata sahib olmamaları da problem kimi qalır.

Mövzu ilə bağlı təhsil eksperti Vüsal Kərimli bildirib ki, sağlamlıq imkanları məhdud olan şəxslər üçün aydın siyasətlər hazırlanmalıdır:

“Universitetlər üzrə sağlamlıq imkanları məhdud olan şəxslər üçün qəbul faizi (say) müəyyən edilə bilər. Bu qrupa daxil olan şəxslərin KPİ izlənməsi, tədrisin təşkili, infrastruktur və s. istiqamət üzrə qanunvericiliyin təkmiləşdirilməsi faydalı olar. Həmçinin qəbul formasını yalnız buraxılış balı üzrə aparmaq olar”.

Həmçinin SİMŞ-in qəbul prosesində xüsusi kvotaların artırılması, imtahanlarda fərdi şəraitin təmin edilməsi (məsələn, əlavə vaxt, asanlaşdırılmış testlər), universitetlərin fiziki mühitinin tamamilə inklüziv hala gətirilməsi, onlayn təhsilin əlçatanlığının artırılması, SİMŞ-in ailələri və cəmiyyət üçün məlumatlandırıcı kampaniyaların keçirilməsi, təhsil müəssisələrində inklüzivlik haqqında təlimlərin təşkil edilməsi, təhsil resurslarının SİMŞ-ə uyğun rəqəmsal platformalarda təqdim edilməsi problemin aradan qaldırılması üçün töhfə verə bilər. 

Firuzə Əliyeva
 

Ən son yeniliklər və məlumatlar üçün Icma.az saytını izləyin, biz hadisənin gedişatını izləyirik və ən aktual məlumatları təqdim edirik.
seeBaxış sayı:98
embedMənbə:https://sfera.az
archiveBu xəbər 17 Yanvar 2025 11:24 mənbədən arxivləşdirilmişdir
0 Şərh
Daxil olun, şərh yazmaq üçün...
İlk cavab verən siz olun...
topGünün ən çox oxunanları
Hal-hazırda ən çox müzakirə olunan hadisələr

Rusiya bankları İran akkreditivlərini qəbul etməyə başlayıblar

20 Oktyabr 2025 15:22see212

Bakının bir çox yollarında nəqliyyatın sıxlığı müşahidə olunur SİYAHI

20 Oktyabr 2025 08:25see200

AZAL da yarıtmaz idarəçilik, yoxsa... Təyyarələrdə yaranan problemlər nəylə bağlıdır? (VİDEO)

21 Oktyabr 2025 09:20see172

Qazaxıstan və Azərbaycan arasında süni intellekt və İT sahəsində əməkdaşlıq üçün böyük potensial var Nazirliyin İdarə rəhbəri

20 Oktyabr 2025 17:30see164

Xaricdə saxta təhsil: Valideynlər xəbərsiz, tələbələr savadsız EKSPERT RƏYİ

21 Oktyabr 2025 05:43see152

Sarıkökün bu faydalarını çoxları bilmir

20 Oktyabr 2025 07:01see149

Ərdoğandan Şimali Kiprdə keçirilən prezident seçkilərinin ilkin nəticələrinə reaksiya

20 Oktyabr 2025 00:57see143

“Amazon”, “Snapchat” və “Zoom”da problem yarandı

20 Oktyabr 2025 14:39see141

“Həyatın mənası yaşla necə dəyişir? Yeni tədqiqat

21 Oktyabr 2025 15:52see140

İspaniya La Liqası: Real Madrid səfərdən 3 xalla qayıdır

20 Oktyabr 2025 01:12see139

Naxçıvan məktəblisi “Statistik olimpiada”nın qalibi olub

21 Oktyabr 2025 03:36see134

İş adamı hava limanında həbs edildi

20 Oktyabr 2025 20:43see132

Rıbin və həyat yoldaşı öləcəkləri halda tək oğul övladlarına təlimatlar tərtib ediblər...

20 Oktyabr 2025 00:18see131

Səhər yeməyində turşu yeməyin 5 faydası

21 Oktyabr 2025 02:51see130

Oyundan sonra duş qəbul edə bilmədilər Atletiko dan UEFA ya şikayət

21 Oktyabr 2025 00:12see129

Yarım əsrimə qədəm qoydum

21 Oktyabr 2025 20:33see126

Qara zirə yağı: Hər dərdin dərmanı

20 Oktyabr 2025 05:06see126

Fransada tornado nəticəsində 1 nəfər ölüb, xəsarət alanlar var

21 Oktyabr 2025 03:34see124

Bunları yesəniz gec YAŞLANACAQSINIZ

21 Oktyabr 2025 02:37see124

Türkiyədə Can Holding in rəhbəri həbs olundu

21 Oktyabr 2025 01:36see120
newsSon xəbərlər
Günün ən son və aktual hadisələri