Azərbaycanın Türkiyə və İsraillə münasibətlərin qurulması üzrə apardığı xarici siyasət rejimi narahat edir

İran parlamenti İslam Məclisi rəsmi bəyanat yayaraq bildirib ki, tanınmış sərhədlərin dəyişdirilməsi və ya “Zəngəzur dəhlizi” kimi layihələrin yaradılması regional ölkələrin təhlükəsizliyinə qarşıdır və kollektiv təhlükəsizliyə birbaşa təhdid yaradır. Bəyanatda qeyd edilir ki, "Cənubi Qafqaz İran üçün yalnız coğrafi sərhəd deyil, həmçinin təhlükəsizlik perimetri, strateji dərinlik və sivilizasiya dairəsidir; bu regionla tarixi, mədəni və hərbi-siyasi əlaqələri var". Həmçinin, İran BMT Nizamnaməsi və dövlətlərin ərazi bütövlüyü prinsiplərinə istinad edərək, hər hansı beynəlxalq tanınmış sərhəd dəyişikliklərinin dövlətlərin razılığı olmadan qanunsuz olduğunu vurğulayır. İran parlamentinin 290 deputatından 150-si bu bəyanata imza ataraq layihəyə etiraz edib və onu “regional xalqların maraqlarına qarşı və kollektiv təhlükəsizliyə birbaşa təhdid” adlandırıblar.

Savalan Araşdırmalar Mərkəzinin rəhbəri, siyasi şərhçi, GAMAC İdarə Heyətinin üzvü Sadiq İsabəyli Bizimyol.info xəbər portalına açıqlamasında bildirib ki, bəyanatın mətninə baxanda onun hansı məqsədlərlə yazıldığını rahat şəkildə görmək olur. Siyasi şərhçi qeyd edib ki, ümumiyyətlə, bu bəyanatın mahiyyəti heç bir hüquqa əsaslanmır.

Sadiq İsabəyli

“Tərəfsiz bir yanaşma sərgilənmir. Konkret olaraq görünür ki, bu, öz daxili auditoriyasına yönəlmiş bir bəyanatdır. İranın parlamentində 290 millət vəkili təmsil olunur. Bu bəyantaın verilməsinddə 150 millət vəkili iştirak edib. Bu, sadəcə bir bəyanat şəklində ortaya çıxıb və səsləndirilən iddiaların da nə qədər məntiqsiz olduğu da açıq şəkildə görünür. Deyək ki, orada rejimin tarixi iddiaları var və bu iddialara bir növ legitimlik qazandırmağa çalışır.

Eyni zamanda Güney Qafqazda bir mövqe sərgilənir və deməyə çalışırlar ki, “Güney Qafqazda mövcud olan dövlətlər və onların müstəqilliyi o qədər də mənim üçün əhəmiyyətli deyil”. Bu da o deməkdir ki, ümumiyyətlə fars molla rejimi mövcud olan dövlətləri bir tərəfdən hüquqi olaraq rəsmiyyətlə tanıyır, digər tərəfdən onların müstəqilliyinə, suverenliyinə hörmət etmir. Güney Qafqaza fars mərkəzli düşünən radikal, həm də fars şiəçiliyinə inanan qüvvələrin yuxarıdan aşağı baxışı kimi yozmaq olur. Bunun da konkret səbəbi var. İranda ciddi şəkildə çəkişmə var. Yəni insanların bir qismi və yaxud hətta parlamentin içindəki bir qisim Məsud Pezeşkianın apardığı qonşu dövlətlərlə münasibətlərin normallaşdırılması siyasətinə daha normal baxır. Bir sıra radikal qüvvələr vardır ki, aqressiv mövqedən çıxış edirlər və bu mövqelərini çalışırlar ki, həm də legitimləşdirsinlər. O, siyasi hakimiyyətin ideologiyası ilə dini rəhbərin mövqeyinə və onun üzərindən bütün siyasi məsələlərə də mövqelərini qoyurlar”-deyən Sadiq İsabəyli hesab edir ki, xüsusilə Zəngəzur məsələsi istiqamətində Azərbaycana təzyiq göstərilməsi ilə bağlı bu metoddan daha çox istifadə edirlər və onlar dəfələrlə Məsud Pezeşkianı dəfələrlə ittiham ediblər ki, “niyə gedən proseslərə dırnaqarası baxır, əhəmiyyətsiz baxır” və s.

Sadiq İsabəyli vurğulayıb ki, verilən bəyanatda bir iddia səsləndirilir ki, burada bölgədə bir geopolitik dəyişimə səbəb olacaq və bu, İranın milli təhlükəsizliyinə böyük bir təhdiddir, sadəcə olaraq əsaslandıra bilmirlər: “Hər dövlətin öz daxilində səlahiyyəti var ki, başqa dövlətlərlə işbirliyi aparsın, layihələr işləsin və icra etsin və bu qonşu hər hansı bir dövlətin təhlükəsizliyinə və yaxud o bölgədə geopolitik dəyişiməyə dəlalət eləmir”.

Siyasi şərhçi qeyd edib ki, əgər Azərbaycan ərazisindən Naxçıvana bir koridor çəkiləcəksə və bu yol açılacaqsa, bu proses fars molla rejiminin iddia etdiyi geopolitik dəyişimə məsələsi deyil.

“Əgər başqa bir şeyləri bəhanə gətirib bunun üzərində, cəmləşdirirlərsə o ayrı bir məsələ. Ümumiyyətlə, onlar Güney Qafqazda Azərbaycan dövlətinin söz sahibi olması və bir çox irimiqyaslı layihələrin icra etməsini, təşəbbüskar olmasını və digər region və qlobal dövlətlərlə əməkdaşlıq imkanlarının artırılmasını istəmirlər. Yəni əsas dərdləri budur. Buna görə də çalışırlar ki, müxtəlif formada təzyiq mexanizmlərindən istifadə etsinlər.

Dəfələrlə deyiblər ki, “Zəngəzur dəhlizi bizim qırmızı cizgimizdir. Biz bundan geri çəkilməyəcəyik, imkan verməyəcəyik. İranın milli təhlükəsizliyinə yönəlmiş bir təhdiddir və bu təhdidin böyüməsinə biz imkan verməyəcəyik” və s. bu iddiaları edirlər. Amma reallıq bu gün bundan ibarətdir ki, artıq bir sıra ciddi danışıqlar aparılıb. Zəngəzur koridoru artıq bir çox dövlətlər tərəfindən dəstəklənir. İcrası üçün bir çox layihələr üzərində düşünülür və işlər öz axarı ilə gedir. Sadəcə olaraq, bu rejim hələ də o inadkarlığından əl çəkmədiyini göstərmək üçün indi də bu faktlarla çıxış edir və demək istəyir ki, fars molla rejimi hələ də əvvəlki mövqeyində qalıb və heç də mövqeyini dəyişməyəcək”-deyən Sadiq İsabəyli bildirib ki, bəyanatda səslənən guya xarici dövlətlərin müdaxiləsi, onların iştirakı və bunun yolverilməz olması məsələsində daha çox Azərbaycana təhdid kimi görünür.

“Azərbaycanın Türkiyə və İsraillə ciddi münasibətlərin qurulması istiqamətində apardığı xarici siyasət fars molla rejimini narahat edir və bunlar bunu istəmirlər. Bunu istəmədikləri üçün də aqressiv mövqelərini göstərməyə çalışırlar. Amma həqiqət bundan ibarətdir ki, artıq İran Güney Qafqaz politikasında illərdir ki, sınaqdan keçirib və bütün sınaqlarda da uğursuz olub. İran heç vaxt tərəfsiz olmayıb. Ermənistanın tərəfini tutub, Azərbaycanın zəiflədilməsi üçün əlindən gələni edib. İndi durub iddia edəndə ki, biz burada sülhün, sabitliyin, dostluğun, nə bilim bu kimi məsələlərin tərəfdarıyıq. Bu da, heç də səmimi səslənmir və görünür ki, bu rejim konkret olaraq bəlli hədəflərlə bu kimi bəyanatları yenə də Azərbaycana yönəlik səsləndirir və eyni halda da bir güc nümayiş etdirmək istəyir ki, desin ki, bizim hələ də o gücümüz var ki, qonşu ölkələrin, özəlliklə Azərbaycanın apardığı xarici siyasətə müəyyən mənada təzyiq göstərə bilirik.

Digər tərəfdən o bəyanatın mahiyyətinə baxanda görürük ki, daha çox onların öz daxilindəki, daxili siyasətlərinə yönəlik bir yanaşma var. Azərbaycana qarşı Zəngəzur məsələlərinə qarşı media üzərindən apardıqları düşmənçilik təbliğatlarını və antiAzərbaycan fəaliyyətlərini genişləndirirlər. Bu genişləndirmədə təbii ki, onların müxtəlif hədəflər var”-deyən siyasi şərhçi qeyd edib ki, hədəflərdən biri də Güney Azərbaycan məsələsidir və onlar istəmirlər ki, Quzey Azərbaycanda gedən bu kimi böyük qlobal, layihələrə imza atma prosesi Güney Azərbaycana müsbət təsir etsin.

“Bu müsbət təsirlərin qarşısını almaq üçün həm də bu aqressivliyi göstərirlər. Digər tərəfdən bir növ təhdid məsələsini gündəmə gətirməklə bu rejimdən bezən farsları öz yanlarına bir növ çəkmək istəyirlər. Yəni demək istəyirlər ki, “biz sizin maraqlarınızı,İranın maraqlarını istənilən şəraitdə qorumağa qadirik və ona görə də bu rejim hələ də dəstəklənməlidir”-deyən Sadiq İsabəyli vurğulayıb.

İradə Cəlil, Bizimyol.info