Bir şəhəri qazanıb, digərini itirdiyimiz gündür Ermənilərin Fatehdən “qisası”

Bu gün 29 maydır: çoxumuz üçün təqvimin bir küncündəki sadə, sıradan gün…

Lakin 29 mayda tariximizdə iki təzadlı hadisə baş verib.

Bu gün Konstantinopolun fəth edilib, “İslambol” (daha sonra İstanbul) olduğu gündür!

Bu gün İrəvanın itirildiyi, “Yerevan” olduğu gündür…

Biri sanki “mən varam!” deyir, o biri isə “məni unutmayın” pıçıltısı ilə tarix kitablarının arasından boylanır.

1453-cü ildə Osmanlı sultanı II Mehmed ordusu ilə Konstantinopolun qala divarlarını aşanda, sadəcə, bir şəhər fəth edilmədi, bir dövr bağlandı. 1123 illik Bizans İmperiyası süqut edərkən, Osmanlının timsalında türk, islam əsri başladı. Əsrlər sonra eyni günün başqa səhifəsində isə qədim Azərbaycan torpağı, türk yurdu olan İrəvan əldən çıxdı.

29 may əslində nədir?

Bu, bir millətin yüksəlişi ilə məyusluğunun eyni anda nəfəs aldığı gündür. Sanki zaman bizə demək istəyir: “Fəth edə bildinsə, qorumağı da bacarmalısan!”

İstanbulun fəthini qeyd edərkən sevinir, qürur duyur, şanlı tariximiz ilə fəxr edirik. İrəvanın itkisi isə bizi qəhərə boğur. Hesab edirəm, hər iki hadisə qəlbimizdə, yaddaşımızda eyni dərəcədə yer tutmalıdır.

Tarix həm də yaşanan deyil, öyrənilən və öyrədilən yaddaşdır. İstanbul bizim gücümüzdürsə, İrəvan bizim sükutumuzda gizlənmiş fəryadımızdır.

Amma unutmamayaq ki, biz yalnız itirə bilən deyil, geri ala bilən millətik!

1453-cü il İstanbul fəth edildi, bir çağ başa çatdı. Lakin 1683-cü ildə Vyana qapılarında dayanan Osmanlı artıq zəfər nəğməsini deyil, susqun geri çəkilişin ilğımını yaşadı. Ta ki, 1921-ci ilin Sakarya çayında, Mustafa Kamal Atatürk “ya istiqlal, ya ölüm!” deyən bir milləti ayağa qaldırana qədər…

Türkiyə küllərindən doğulan bir simurq kimi yüksəldi!

Azərbaycan isə…

29 mayda İrəvan əldən çıxdı. Sonra Göyçə. Sonra Zəngəzur. Ən son isə Qarabağ!

Amma unutmadıq…

Və 2020-ci ilin 44 günlük savaşında yenidən dirildik özümüzə qayıtdıq!

Yıxılsaq da qalxdıq, itirsək də, qaytara bildik!

Çünki biz yalnız döyüşən xalq yox, yenidən doğulan millətik.

Sonda isə deyim ki, Tarix təkər kimidir. Yetər ki, biz onu doğru yöndə fırladaq!

Turan Rzayev
Globalifno.az-ın siaysət yazarı