Boşanma sənədi ilə sonradan fikrini dəyişənlər nə etməlidir? Hüquqşünas açıqlayır

Boşanma zamanı ilkin olaraq Mediasiya qurumuna müraciət edilir. Boşanma xərcləri vəkilsiz cəmi 100 manat tutulduğu halda, saytımıza müraciət edən vətəndaşlardan biri bildirib ki, mediator onlardan 300 manat dövlət rüsumu alıb. Hər iki tərəf boşanmağa razı olub. Sənədləri hazır edilib. 300 manat nə üçün nəzərdə tutulur? Daha sonra şəxslər öz aralarında barışıblar. Bu halda ödənilən rüsum geri qaytarıla bilərmi? Və ən əsası, onlara mediator tərəfindən verilən sənədi istənilən zaman məhkəməyə müraciət edərək boşanmağı həyata keçirə bilərlərmi?

Məsələ ilə bağlı Tribunainfo.az-a açıqlama verən hüquqşünas-vəkil Ruslan Mustafazadə bildirib ki, bu mövzu kifayət qədər aktualdır. Çünki bütün ailə münasibətlərinə dair mübahisələr qanunvericilikdə məhkəməyə qədər mediasiya mərhələsindən keçirilməsi tələb olunur.

Hüquqşünasın sözlərinə görə, vətəndaşların bu mərhələ ilə bağlı kifayət qədər sualları yaranır. Bu suallardan biri də təbii ki, ödənilən rüsumlarla bağlıdır. Bəli, dövlət rüsumu haqqında qanunda məhkəməyə müraciət edilən zaman məsələlərlə bağlı rüsumlar müəyyən edilmişdir. Qiymətləndirilən və qiymətləndirilməyən iddialar var. Nikahın ləğvi ilə bağlı iddia isə qiymətləndirilməyən iddialar sırasına daxildir. Məhkəməyə müraciət edilən zaman 100 manat rüsumunu ödənilməsi nəzərdə tutulur.

Amma mediasiya mərhələsi keçirilməli olduğu üçün orada da rüsumunu ödənilməsi tələb olunur. Məhkəməyə müraciət edilən zaman mediasiyada ödənilən rüsumunu bir hissəsindən azad olunma tətbiq edilir. Yəni, Mediasiya da 50 manat ödənilibsə, artıq məhkəmədə sadəcə 50 manat ödənilir. Mediasiya ödənişi hər iki mərhələni özündə cəmləşdirir.

Amma və lakin müəyyən hallar istisna edilməklə, Mediasiyada rüsumların hamısının məbləği tam müəyyən edilməmişdir. Bu əsasən də sazişlərlə bağlı hissədir ki, saziş bağlanılan zaman mediator göstərdiyi xidmətə uyğun olaraq dəyər müəyyən edir. Yəni, bu dəyər 300, 500, 1000 manat dəyərində də ola bilər. Burada heç bir məhdudiyyət tətbiq edilmir. Mediator öz göstərdiyi xidtin vaxtı, ağırlığı və s. məsələləri nəzərə almaqla, tərəflərə müəyyən məbləğ təklif edir. Tərəflərdən biri və ya hər ikisi o məbləği ödəyirlər. Verilən sualdan da bəlli olur ki, vətəndaşlar nikahın ləğvi ilə bağlı məhkəmədən öncə mediasiya mərhələsinə müraciət edirlər. Razılıqla boşanmaq rəyinə gəlirlər. Mediator onlara 300 manat rüsum olduğunu bildirir. Vətəndaşlar bununla razılaşırlar. Bundan sonra vətəndaşlar məhkəməyə müraciət etməmişdən qabaq barışmaq ərəfəsində olurlar. Məbləğin 300 manat olmağında heç bir problem yoxdur. İş yükünün əvəzi olaraq müəyyən olunmuş məbləğdir və vətəndaşlar da bununla razı olublar. Barışan vətəndaşlar ailə kimi birgə yaşayırlarsa, boşanmaqdan imtina ediblərsə və gələcəkdə fikirlərini dəyişərlərsə bəli, mediatorun verdiyi sazişlə, sənədlərlə yenidən məhkəməyə müraciət etmək hüquqları var. Orada vaxtla bağlı heç bir məhdudiyyət yoxdur. Amma bu ağlabatan müddətdə olmalıdır. Yəni, üzərindən iki il, il yarım keçdikdən sonra həmin sənədlə məhkəməyə müraciət edildiyi təqdirdə məhkəmə ağlabatan müddət hissəsinin pozulduğunu nəzərə alaraq, yenidən mediasiya mərhələsinə müraciət edilməli olduğunu əsas gətirərək imtina verə bilər.

Dəniz Pənahova