Bu ilin siyasi mənzərəsindən 2025ci ilə BAXIŞ ANALİZ

Başa çatmaqda olan 2024-cü il Azərbaycan diplomatiyası üçün bir sıra mühüm uğurlarla yadda qaldı.

Bu il ərzində Azərbaycan beynəlxalq aləmdə öz mövqeyini daha da gücləndirib, regional və qlobal məsələlərdə əhəmiyyətli addımlar atıb. Azərbaycanın xarici siyasətindəki əsas məqsəd ölkənin təhlükəsizliyini təmin etmək, iqtisadi inkişafını sürətləndirmək və regional sabitliyi qorumaqla yanaşı, beynəlxalq əməkdaşlıqları daha da dərinləşdirmək olub. 2024-cü il xüsusilə enerji diplomatiyasının inkişafı, Qarabağ məsələsindəki diplomatik təşəbbüslər, Avropa və Asiya ilə əlaqələrin möhkəmlənməsi, habelə beynəlxalq təşkilatlarda Azərbaycanın rolu ilə bağlı mühüm inkişafların baş verdiyi bir il oldu. Bu diplomatik uğurlar Azərbaycanın qlobal miqyasda nüfuzunu artırmaq və ölkənin strateji maraqlarını qorumaq baxımından vacib addımların atılmasına imkan yaratdı.

Qarşıdan gələn 2025-ci il isə Azərbaycan diplomatiyası üçün mühüm dövr kimi xarakterizə edilməlidir. Bu dövr ölkənin həm regionda, həm də beynəlxalq arenada strateji maraqlarını qorumaq və yeni iqtisadi və imkanlar yaratmaq üçün təhlükəsizlik üçün daha da fiziki fəaliyyət bir siyasidir. Azərbaycanın xarici siyasətindəki əsas istiqamətlər, enerji diplomatiyasından tutmuş, Qarabağ məsələsinə və regional təhlükəsizlik problemlərinə, Avropa və Asiya ilə bağlı inkişafa qədər geniş bir sahəni əhatə edir.

Azərbaycanın enerji sektoru, xüsusən də qaz və neft ehtiyatları, ölkənin xarici siyasətinin təməlini təşkil edir. 2025-ci ildə Azərbaycan yeni enerji layihələri və beynəlxalq enerji şəbəkələrinə daxil olmaqla, həm regional, həm də qlobal enerji təhlükəsizliyinə töhfə verməyə davam edəcək. Cənub Qaz Dəhlizi kimi mühüm layihələr Azərbaycanın Avropa və digər beynəlxalq bazarlara enerji ixracını artıracaq. Bu, eyni zamanda, ölkənin Rusiya, Türkiyə və Avropa İttifaqı ilə münasibətlərində yeni strateji tərəfdaşlıqların qurulmasına şərait yaradacaq.

2020-ci ildəki müharibədən sonra Qarabağda yaranan status-kvo və bu bölgədəki gərginliklər 2025-ci ildə Azərbaycan diplomatiyasının əsas gündəm problemlərindən biri olacaq. Azərbaycanın və Ermənistanın əlaqələri, delimitasiya və demarkasiya problemi və Dağlıq Qarabağdakı etnik gərginliklər diplomatik müstəvidə davamlı bir problemdir. Azərbaycan beynəlxalq aləmdə bu məsələnin həllini öz maraqlarına uyğunlaşdırmaq üçün çalışacaq.

Türkiyə ilə olan diplomatik əlaqələr də mühüm əhmiyyət kəsb edir. Azərbaycanın xarici siyasətində Türkiyə ilə olan əlaqələr, xüsusilə iki ölkə arasında mövcud olan qardaşlıq münasibətləri, həm iqtisadi, həm də siyasi baxımdan vacibdir. 2025-ci ildə bu əməkdaşlıq daha da güclənəcək, xüsusilə hərbi sahədəki əlaqələr və iqtisadi layihələr genişlənəcək. Azərbaycan, Türkiyə ilə yaxın siyasi əlaqələrini Avropa və Asiya bazarlarında daha çox istifadə etməyə çalışacaq, həmçinin bölgədəki təhlükəsizlik məsələlərinə dair daha sıx əməkdaşlıq qurulacaq.

Avropa İttifaqı ilə bağlı məsələlər də xüsusi araşdırma mövzusu hesab edilir. Çünki, Azərbaycanın Avropa İttifaqı ilə münasibətləri, xüsusilə iqtisadi və ticarət sahəsində əhəmiyyət kəsb edir. 2025-ci ildə Azərbaycan və Avropa İttifaqı arasında daha çox müştərək layihələr və iqtisadi təşəbbüslər gözlənilir. Bu, həmçinin Azərbaycanın hüquqi və iqtisadi islahatlar həyata keçirməsinə təkan verəcək. Avropaya enerji ixracının artması və ticarət sahəsindəki əməkdaşlıq iki aktor arasında strateji tərəfdaşlığın möhkəmlənməsinə səbəb olacaq.

Azərbaycan və Rusiya arasında əlaqələr 2025-ci ildə də kritik dərəcədə fərqli məqamda olacaq. Qarabağ məsələsi, regional təhlükəsizlik və iqtisadi əməkdaşlıq, Rusiya ilə olan əlaqələrin inkişafında əsas amillərdən biridir. Azərbaycan, Rusiya ilə əlaqələrini balanslı bir şəkildə qorumağa çalışacaq, lakin eyni zamanda, Türkiyə və Qərb ölkələri ilə yaxın əməkdaşlığını da artıracaq. Bu, Azərbaycanın xarici siyasətinin daha çox çoxvektorlu olmasına səbəb olacaq.

Azərbaycanın Asiya ilə olan əlaqələri də son illərdə artmaqdadır. 2025-ci ildə Çin və digər Asiya ölkələri ilə daha sıx diplomatik və iqtisadi əlaqələr gözlənilir. İpək Yolu və "Bir Kəmər, Bir Yol" təşəbbüsləri çərçivəsində Azərbaycanın geosiyasi mövqeyi, Asiya və Avropa arasında bir körpü rolunu daha da gücləndirəcək. Çinlə olan iqtisadi əlaqələr və ticarət sahəsindəki inkişaf, Azərbaycanın dünya iqtisadiyyatında mövqeyini artıracaq.

Həmçinin, Azərbaycan, beynəlxalq təşkilatlar çərçivəsində də öz diplomatik təsirini artırmağa çalışacaq. BMT, TÜRKSOY, Müstəqil Dövlətlər Birliyi (MDB) və digər beynəlxalq təşkilatlar çərçivəsində Azərbaycanın iştirakı və regional məsələlərə təsiri daha da artacaq. 2025-ci ildə Azərbaycanın bu təşkilatlarda həyata keçirdiyi təşəbbüslər və sülhün təmin edilməsi istiqamətindəki addımlar, beynəlxalq münasibətlərdəki mövqeyini gücləndirəcək.

Beləliklə, bu qənaətə gəlmək olar ki, 2025-ci ildə Azərbaycan diplomatiyasının əsas prioritetləri, enerji təhlükəsizliyi, regional münaqişələrin həlli, Türkiyə ilə strateji əməkdaşlıq, Avropa İttifaqı ilə əlaqələrin inkişafı və Asiya ilə ticarətin gücləndirilməsindən ibarət olacaq. Azərbaycanın çoxvektorlu xarici siyasət sistemini tətbiq etməsi onun regional və beynəlxalq aləmdəki təsirini artıracaq və ölkə həm iqtisadi, həm də siyasi baxımdan iqtisadi gücləndirəcək. Bu dövr Azərbaycanın geosiyasi vəziyyətini müəyyən edən, həm regional, həm də qlobal təsirləri özündə cəmləşdirəcək bir mərhələ olaraq tarixə keçəcək.

Əli Hüseynov