Dənizdə və ya hansısa suda boğulma zamanı insan həyatını sonlandıran beş mərhələ baş verir...

Əvvəlcə suyun altına dalmaq qorxusu refleks olaraq mümkün qədər çox havanı nəfəs almağa məcbur edir. Bu yolla orqanizm müəyyən müddət ərzində oksigenlə təmin olunur. Burun və ağız suyun altına düşəndə, insan üzməyi bacarsa da, üzə bilməsə də, hər kəs avtomatik olaraq nəfəsini tutur. Qanda karbon dioksid səviyyəsinin artması beyində yerləşən tənəffüs mərkəzinin qıcıqlanmasına səbəb olur. Dioksidin konsentrasiyası müəyyən bir həddi aşarsa, növbəti mərhələdə şərtsiz bir refleks insanı nəfəs almağa məcbur edir. İnsan istəsə də, istəməsə də, ağciyərlər var gücü ilə havanı doldurmağa çalışır. Eyni zamanda, su hava ilə qarışır və bronxlara daxil olur. Bu da diafraqmanın konvulsiv daralmasına səbəb olur, nəticədə tənəffüs orqanlarına daxil olan su, bronxlardan gələn ifrazatlar və hava bir-birinə qarışır. Nəticədə tənəffüs yollarından nazofarenksə qədər yüksələn protein ehtiva edən ağ köpük yaranır. Beyində oksigen konsentrasiyası eyni vaxtda azalmağa davam etdikcə, bədən kütləvi qıcolmalarla reaksiya verməyə başlayır. Bütün əzələlər nəzarətsiz şəkildə titrəməyə başlayır. Bu mərhələdə boğulan şəxs artıq huşsuz vəziyyətdədir. Beşinci və son mərhələdə nəfəs dayanır və ürək dayanır.

Bir insanın şirin və ya duzlu suda boğulmasından asılı olaraq, ayrı-ayrı mərhələlərin müddəti dəyişir.

Dəniz suyu vəziyyətində kalsium və maqnezium ionları ağciyər alveolları vasitəsilə yüksək konsentrasiyalarda qana sürətlə daxil olur. Bu, demək olar ki, dərhal ürəyin dayanmasına səbəb olur. Təzə su ağciyərlərə daxil olarsa, ağciyər kapilyarları vasitəsilə qana daxil olur və qırmızı qan hüceyrələrini həll edir. Bu proses zamanı ayrılan kalium da ürək üçün zəhərlidir. Ürək lifləri sinxron şəkildə büzülməyi dayandırır və mədəciklərin fibrilasiyası baş verir. Bu səbəbdən beyində oksigen konsentrasiyası yenidən sürətlə aşağı düşür. Hətta ən yaxşı üzgüçülər də yalnız məhdud bir müddət suda qala bilərlər, çünki gec-tez hipotermiya başlayır. Suyun temperaturu 25 dərəcədən aşağı olarsa, bədən tərəfindən istehsal olunan istilik bədən istiliyini 36,6 səviyyəsində saxlamaq üçün kifayət deyil. Bədən istiliyinin kritik həddən aşağı düşməsi yalnız maddələr mübadiləsini və qan dövranını yavaşlatır, həm də psixiatrik nəticələrə səbəb olur. Bir insan zehni qabiliyyətlərinin necə azaldığını, halüsinasiyalar və konvulsiyalar meydana gəldiyini görür. Temperatur aşağı düşməyə davam edərsə, beyin fəaliyyəti getdikcə zəifləyir və eyni zamanda çoxlu toxuma mayesi beynə axır ki, sinir hüceyrələri bir-birinin ardınca ölür.

Əgər insan uzun müddət duzlu və ya şirin suda qalmaq məcburiyyətində qalması nəticəsində boğulmazsa, bu vəziyyət onun sağ qalacağına zəmanət deyil. Demək olar ki, 10% hallarda larinqospazm baş verə bilər. Nəfəs almaq qeyri-mümkün olur. Xilasedici sahilə çatdıqdan sonra 48 saat ərzində "ikinci dərəcəli boğulma" baş verə bilər. Ya ağciyərlər çirkli sudan o qədər zədələnir ki, funksiyasını bərpa edə bilmir, ya da ağciyər toxumasında suyun yığılması oksigenin udulmasına mane olur.

İradə Cəlil, Bizimyol.info