Ekspert: “Bakıdan Belemə Yol Xəritəsi” ədalətli keçid və effektiv maliyyələşmə üzərində qurulmalıdır

Bonn, 23 iyun, AZƏRTAC

Bonn İqlim Sammitində COP29-dan COP30-a keçid dövrü, “Bakıdan Beləmə Yol Xəritəsi”, Milli Səviyyədə Müəyyən Edilmiş Töhfələrin (NDC) icrası və ədalətli keçidin təmin edilməsi kimi aktual məsələlər müzakirə olundu. Hazırkı dövrdə 54 əsas məsələ gündəlikdə yer alır və bunların bir qismi həm Texniki və Texnoloji Məşvərət Orqanı, həm də İcraya dair Yardımçı Orqan (SBI) tərəfindən birgə müzakirə edilməlidir. COP29-da qəbul edilən qərarlar və əvvəlki COP konfranslarından miras qalan təşəbbüslər üzrə irəliləyişin izlənməsi, bəzi proqramların yenilənməsi və yeni ideyaların prosesə daxil edilməsi vacibdir.

Bu barədə AZƏRTAC-a müsahibəsində Bonn İqlim Sammitinin iştirakçısı, Zimbabve Parklar və Vəhşi Təbiət İdarəetmə İdarəsinin (ZimParks) direktoru, professor Patience Gandiva deyib.

Ekspert bildirib ki, COP30 daha böyük irəliləyişə səbəb olmalıdır. “Müzakirələrə əsasən deyə bilərəm ki, COP30 artıq yığılmış impuls əsasında daha irəliləyişyönümlü olmalı, aktual ehtiyaclara cavab verən qərarların qəbulu ilə yadda qalmalıdır. Bu baxımdan “Bakıdan Belemə Yol Xəritəsi”nin əsas istiqamətlərindən biri – Milli Səviyyədə Müəyyən Edilmiş Töhfələrin (NDC) icrası və ölkələrin bu istiqamətdə bir-birini qiymətləndirmə prosesinin təşkili olacaq. Bu, həm də hesabatlılıq və vətəndaş məsuliyyətinin artırılmasına xidmət edir”, - deyə Patience Gandiva əlavə edib.

Təbiətin rolu genişlənməlidir – meşə filləri 7 faiz karbon udulmasına töhfə verir

Ekspert, iqlim fəaliyyəti çərçivəsində yalnız ağaclara və okean planktonlarına deyil, vəhşi təbiətə də diqqət ayrılmasının vacibliyini vurğulayıb. “Məsələn, Qərbi Afrikada meşə filləri təbii fəaliyyəti nəticəsində 7 faizədək əlavə karbon udulmasına şərait yaradır. Bu, təbiətin yalnız flora deyil, fauna ilə birgə baxılmalı olduğunu göstərir,” – deyə Patience Gandiva bildirilib.

Ədalətli keçid və ən həssas qrupların müdafiəsi əsas prioritetlərdəndir

Ekspertin fikrincə, rəqəmsal platformaların istifadəyə verilməsi müsbət haldır, lakin bu prosesdə meşələrdə, kəndlərdə yaşayan, smartfon və internetə çıxışı olmayan insanların da nəzərə alınması zəruridir. “Əgər bir insanın yemək bişirmək üçün başqa alternativi yoxdursa, onu odun yandırmaqdan çəkindirmək mümkün deyil. Bu səbəbdən Afrikada ‘Clean Cooking – Mission 300’ təşəbbüsünü irəli sürmüşük”, – deyə mütəxəssis qeyd edib.

Maliyyələşmə olmadan qərarlar yalnız kağız üzərində qalacaq

Bonn İqlim Sammitində keçiriləm sessiyalarda diqqətə çatdırıldı ki, tədbirlərin icrası üçün maliyyə və texniki imkanların təmin olunması əsas məsələdir. “Əgər ölkələr Paris Sazişinin fundamental müddəası olan 9.1-ci maddəni belə gündəliyə əlavə etməyə razı deyillərsə, bu, ciddi suallar doğurur. Çünki vədləri yerinə yetirmək üçün mexanizmlər, resurslar və vasitələr lazımdır. BMT İqlim Katibliyini yüzlərlə qərarın icrası ilə yükləmək olar, amma bu qərarları həyata keçirmək üçün imkanlar olmadan nəticə əldə etmək mümkün deyil”, – deyə Patience Gandiva vurğulayıb.

Hər ölkənin özünəməxsus konteksti var

Patience Gandiva qeyd edib ki, bəzən ölkələrin qarşılaşdığı reallıqlar fərqli olur – bəziləri vətəndaş müharibəsi ilə üz-üzədir, digərləri pandemiya və ya təhsil kimi əsas xidmətlərlə mübarizə aparır. Buna görə də iqlim maliyyəsi və təşəbbüslərində bu kontekstlər nəzərə alınmalı və “ortaq, lakin fərqli məsuliyyət” prinsipi rəhbər tutulmalıdır.