Icma.az
close
up
RU
Menu

TƏCİLİ: Metroya giriş bağlandı Nə baş verir?

“Bu gün layiq olduğumuz qələbə əldə etdik”

Bakının bir çox yollarında nəqliyyatın sıxlığı müşahidə olunur SİYAHI

Rəştdən Həştərxana birbaşa uçuşlar başladı

Sarıkökün bu faydalarını çoxları bilmir

Tramp görüşü zamanı daim Zelenskiyə söyüş söyürdü

Həkimlər soyuq mövsümdə immuniteti gücləndirməyin yollarını açıqlayıblar

“Amazon”, “Snapchat” və “Zoom”da problem yarandı

On dörd yaşlı futbolçu qız məktəbdəki zorakılığa görə intihar edib FOTO

Körpələrdə genetik xəstəliklərin aşkarlanması üçün ölkəyə 300 mindən çox test gətiriləcək

Ərdoğandan Şimali Kiprdə keçirilən prezident seçkilərinin ilkin nəticələrinə reaksiya

Yer kürəsində oktyabr ayının üçüncü maqnit qasırğası başlayıb

İspaniya La Liqası: Real Madrid səfərdən 3 xalla qayıdır

Tbilisidəki son etirazlara görə 14 nəfər saxlanıldı

Əməliyyat otaqlarında niyə yalnız yaşıl və mavi geyimlərə icazə verilir?

Luvr muzeyində Azərbaycan nəfəsi: Parisdə gənc rəssam Diana Quliyevanın əsərləri sərgilənir Foto

“Mən ABŞ ı təhlükəyə ata bilmərəm...”

Mütəxəssislər xəbərdarlıq edir: 50 yaşdan sonra bu qidalar məhdudlaşdırılmalıdır

Sofiya Universitetində “Azərbaycan suveren dövlətçilik yolunda” sərgisinin açılışı

Elmar Məmmədyarovdan açıqlama: “Kimin qarın ağrısı varsa, adımı hallandırır”

Ekspert: “Mexanizm olmadan genişlənmə keyfiyyətsizliyə səbəb olacaq”

Ekspert: “Mexanizm olmadan genişlənmə keyfiyyətsizliyə səbəb olacaq”

Sherg.az portalından verilən məlumata əsasən, Icma.az bildirir.

Məktəbəqədər təhsilin əhatə dairəsi genişləndirilir.

Bununla bağlı Prezident İlham Əliyev “Təhsil haqqında” və “Məktəbəqədər təhsil haqqında” qanunlara təklif edilən dəyişiklik layihəsində əksini tapıb.

Belə ki, məktəbəhazırlıq qruplarının fəaliyyət göstərdiyi məktəbdənkənar təhsil müəssisələrinin də məktəbəqədər uşaqların təhsili ilə məşğul olan müəssisələrin siyahısına əlavə edilib.

Məktəbəhazırlıq məktəbəqədər təhsil müəssisələri, ümumi təhsil müəssisələri ilə yanaşı, məktəbəhazırlıq qruplarının fəaliyyət göstərdiyi məktəbdənkənar təhsil müəssisələrində də həyata keçiriləcək.

Bundan başqa, məktəbəqədər təhsil uşağın valideynlərinin və ya digər qanuni nümayəndələrinin arzusu ilə məktəbəqədər təhsil müəssisələri, ümumtəhsil müəssisələrinin müvafiq strukturları ilə yanaşı, məktəbdənkənar təhsil müəssisələrində də həyata keçiriləcək.

Vurğulanır ki, “Azərbaycan Respublikasının 2022-2026-cı illərdə sosial-iqtisadi inkişaf Strategiyası”nın Tədbirlər Planına əsasən, məktəbəqədər təhsil sahəsində alternativ təhsil və maliyyələşmə modelləri (icma əsaslı məktəbəqədər təhsil, valideyn-dövlət-özəl əməkdaşlığı və s.) əsasında əhatəliliyin artırılması nəzərdə tutulub.

Təhsik eksperti Kamran Əsədov “Sherg.az”a deyib ki, məktəbəqədər təhsilin əhatə dairəsinin genişləndirilməsi ilə bağlı qanunvericilik təşəbbüsü sosial inklüzivlik baxımından əhəmiyyətli görünsə də, bu addım real mexanizmlərlə müşayiət olunmadıqca, keyfiyyətin kəskin şəkildə aşağı düşməsi və məktəbəqədər təhsilin formalaşdırıcı rolunun zəifləməsi təhlükəsini yaradır:


“Azərbaycan təhsil sistemində uzun illərdir müşahidə edilən əsas problemlərdən biri – kəmiyyətin keyfiyyətdən üstün tutulması – bu məsələdə də təkrar olunur. Elm və Təhsil Nazirliyi bu sahədə yalnız hüquqi dəyişikliklərlə kifayətlənir, nə strateji yol xəritəsi təqdim edir, nə proqnoz verir, nə də ictimaiyyətlə açıq dialoqa girir. Təhsil sahəsində islahatların ən riskli tərəfi odur ki, nəticələri 10–15 ildən sonra özünü göstərir və həmin nəticələr bəzən artıq düzəldilə bilməyəcək sosial-psixoloji çatlara səbəb olur. 2022–2026-cı illər üçün Azərbaycan Respublikasının sosial-iqtisadi inkişaf strategiyasında məktəbəqədər təhsilin əhatəliliyinin artırılması əsas hədəflərdən biri kimi müəyyən olunub. Bu strategiyaya əsaslanaraq “Təhsil haqqında” və “Məktəbəqədər təhsil haqqında” qanunlara edilən dəyişikliklər nəticəsində məktəbəhazırlıq qruplarının məktəbdənkənar təhsil müəssisələrində də yaradılması hüquqi cəhətdən mümkün sayılır. Lakin bu dəyişikliklərin praktik reallaşması üçün nə kadr, nə infrastruktur, nə də nəzarət mexanizmi hazırlanıb. Mövcud təcrübəyə əsaslansaq, bu tip genişlənmələr yalnız formal hesabatlara xidmət edir, çünki əsas hədəf – uşaqların sosial və idrak inkişafı – sistemin diqqətindən yayınır”. 


Təhsil eksperti qeyd edib ki, statistik göstəricilər göstərir ki, Azərbaycanda 1–5 yaş arası uşaqların məktəbəqədər təhsilə cəlb olunma faizi 2023-cü ilin sonuna qədər yalnız 38,2% təşkil edib:

“Bu, dünya üzrə orta göstəricidən iki dəfəyə yaxın aşağıdır. UNESCO-nun 2022-ci il üzrə hesabatına görə, inkişaf etmiş ölkələrdə məktəbəqədər təhsilə cəlb olunma orta göstəricisi 80–90% civarındadır. Finlandiyada bu rəqəm 87%, Estoniyada 92%, Cənubi Koreyada isə 94%-dir. Bu ölkələrdə məktəbəqədər təhsil uşağın yalnız tərbiyə və baxımı ilə deyil, onun emosional, dil, sosial və motor inkişafı ilə sistemli şəkildə məşğul olur. Azərbaycanda isə bu sahə ya klassik bağçaların qeyri-işlək modeli ilə, ya da hazırkı dəyişiklikdə nəzərdə tutulan məktəbdənkənar müəssisələrin səriştəsiz bazası ilə əvəz olunmağa çalışılır.

Azərbaycan Respublikasının “Məktəbəqədər təhsil haqqında” Qanununun 6.2-ci maddəsində açıq şəkildə qeyd olunur ki, bu sahədə çalışan pedaqoji işçilər müvafiq ixtisas üzrə təhsil almış olmalıdır. Lakin məktəbdənkənar təhsil müəssisələrinin əksəriyyəti əlavə dərnəklər, musiqi kursları, rəqs və hazırlıq mərkəzləri kimi fəaliyyət göstərdiyindən, bu müəssisələrdə çalışanlar pedaqoji təlim metodikasına və məktəbəqədər yaş psixologiyasına malik deyillər. Əgər yeni dəyişikliklərlə bu müəssisələrə məktəbəhazırlıq funksiyası veriləcəksə, bu zaman yüzlərlə, minlərlə uşaq qeyri-ixtisaslı şəxslərin nəzarətinə düşəcək. Bu isə gələcəkdə təlim vərdişlərinin zəifləməsi, sosial travmalar, dil inkişafında ləngimə və davranış pozuntularının artması ilə nəticələnəcək. Müsbət tərəfi odur ki, bu dəyişiklik alternativ modellərə hüquqi əsas yaradır. İcma əsaslı məktəbəqədər təhsil, dövlət–özəl–valideyn əməkdaşlığı kimi modellər potensial baxımından faydalıdır. Xüsusilə kənd yerlərində və bağça mövcud olmayan bölgələrdə belə qruplar vasitəsilə əhatəliliyin artırılması mümkündür. Amma bu sistemin uğurla işləməsi üçün minimum standartlar, akkreditasiya mexanizmi, pedaqoji təlim paketləri və monitorinq sistemi yaradılmalıdır. Əks halda, bu dəyişiklik “bir otaqlı tədris məkanı”, “qeyri-formal müəllim” və “nəzarətsiz tədris” mənzərəsini qanuniləşdirməkdən başqa bir işə yaramayacaq.


Əsədov əlavə edib ki, dünya təcrübəsində bu sahədə ciddi hazırlıq mərhələləri olur:

"Məsələn, Estoniyada icma əsaslı bağçaların açılması üçün minimum 120 saatlıq pedaqoji təlim, tərbiyəçilər üçün akkreditasiya imtahanı və davamlı qiymətləndirmə mexanizmi mövcuddur. Kanadada alternativ məktəbəqədər təhsil modelləri yalnız müəllim sertifikatı olan şəxslərlə icazə əsasında tətbiq olunur. Polşada isə uşaq qruplarının açılması üçün sanitar norma, təhlükəsizlik, və pedaqoji kurikulum uyğunluğu ayrıca komissiya tərəfindən yoxlanılır. Azərbaycanda bu mexanizmlərin heç biri mövcud deyil. Belə çıxır ki, sistem “görünüşü genişləndirməyə” çalışsa da, mahiyyət etibarilə zəifləyir.Elm və Təhsil Nazirliyi bu sahədə tam passivdir. Dəyişikliklər Prezident Administrasiyası və ya digər normativ orqanlar tərəfindən irəli sürülür, amma Nazirlik bu dəyişiklikləri izləyən, tənzimləyən və ya dəstəkləyən heç bir strateji sənəd təqdim etmir. Nazirliyin nə minimum standartlar üzrə metodikası var, nə ictimai məlumatlandırma kampaniyası aparılıb, nə də müəllim hazırlığı üçün resurs mərkəzləri yaradılıb. Hətta pilot olaraq bir neçə məktəbdənkənar müəssisədə bu modeli tətbiq edib nəticələr analiz olunmayıb. Bu, təhsil sahəsində planlı və dəliləsaslı yanaşmanın yoxluğunun göstəricisidir.Əgər məqsəd əhatəliliyi artırmaqdırsa, bu zaman məktəbəqədər təhsilin keyfiyyətinin itirilməsi hesabına bu nəticəyə nail olmaq təhlükəlidir. Əgər bu dəyişikliklər paralel olaraq nəzarət və keyfiyyət təminatı ilə müşayiət olunmayacaqsa, bu zaman məktəbəqədər təhsil uşağın təməlinin deyil, təəssüf ki, problemlərinin başladığı mərhələyə çevriləcək. Bu isə gələcəkdə daha zəif məktəb nəticələri, daha çox təlim çətinlikləri və daha dərin sosial bərabərsizliklə nəticələnəcək. Əgər təhsil sistemi dəyişəcəksə, bu dəyişikliklərin təməli ən aşağıdan – məktəbəqədər səviyyədən başlamalıdır. Amma bu təməl zəifdirsə, nə qədər əhatəli olsa da, üzərində keyfiyyətli gələcək qurmaq mümkün deyil. Bu gün təhsilin təməli kağız üzərində genişlənir, amma praktikada dayanıqlılıqdan məhrumdur. Bu isə gələcəyi risk altına atmaqdan başqa bir şey deyil”. 



Kəmalə Vəliyeva

Hadisənin gedişatını izləmək üçün Icma.az saytında ən son yeniliklərə baxın.
seeBaxış sayı:49
embedMənbə:https://sherg.az
archiveBu xəbər 21 İyul 2025 17:09 mənbədən arxivləşdirilmişdir
0 Şərh
Daxil olun, şərh yazmaq üçün...
İlk cavab verən siz olun...
topGünün ən çox oxunanları
Hal-hazırda ən çox müzakirə olunan hadisələr

TƏCİLİ: Metroya giriş bağlandı Nə baş verir?

19 Oktyabr 2025 04:03see278

“Bu gün layiq olduğumuz qələbə əldə etdik”

19 Oktyabr 2025 19:14see183

Bakının bir çox yollarında nəqliyyatın sıxlığı müşahidə olunur SİYAHI

20 Oktyabr 2025 08:25see178

Rəştdən Həştərxana birbaşa uçuşlar başladı

19 Oktyabr 2025 19:10see140

Sarıkökün bu faydalarını çoxları bilmir

20 Oktyabr 2025 07:01see134

Tramp görüşü zamanı daim Zelenskiyə söyüş söyürdü

19 Oktyabr 2025 23:19see131

Həkimlər soyuq mövsümdə immuniteti gücləndirməyin yollarını açıqlayıblar

19 Oktyabr 2025 07:43see130

“Amazon”, “Snapchat” və “Zoom”da problem yarandı

20 Oktyabr 2025 14:39see130

On dörd yaşlı futbolçu qız məktəbdəki zorakılığa görə intihar edib FOTO

19 Oktyabr 2025 04:02see129

Körpələrdə genetik xəstəliklərin aşkarlanması üçün ölkəyə 300 mindən çox test gətiriləcək

19 Oktyabr 2025 20:14see129

Ərdoğandan Şimali Kiprdə keçirilən prezident seçkilərinin ilkin nəticələrinə reaksiya

20 Oktyabr 2025 00:57see128

Yer kürəsində oktyabr ayının üçüncü maqnit qasırğası başlayıb

19 Oktyabr 2025 04:50see128

İspaniya La Liqası: Real Madrid səfərdən 3 xalla qayıdır

20 Oktyabr 2025 01:12see128

Tbilisidəki son etirazlara görə 14 nəfər saxlanıldı

19 Oktyabr 2025 18:49see128

Əməliyyat otaqlarında niyə yalnız yaşıl və mavi geyimlərə icazə verilir?

19 Oktyabr 2025 04:05see127

Luvr muzeyində Azərbaycan nəfəsi: Parisdə gənc rəssam Diana Quliyevanın əsərləri sərgilənir Foto

19 Oktyabr 2025 09:10see126

“Mən ABŞ ı təhlükəyə ata bilmərəm...”

19 Oktyabr 2025 19:18see124

Mütəxəssislər xəbərdarlıq edir: 50 yaşdan sonra bu qidalar məhdudlaşdırılmalıdır

19 Oktyabr 2025 07:08see121

Sofiya Universitetində “Azərbaycan suveren dövlətçilik yolunda” sərgisinin açılışı

19 Oktyabr 2025 06:45see120

Elmar Məmmədyarovdan açıqlama: “Kimin qarın ağrısı varsa, adımı hallandırır”

19 Oktyabr 2025 21:04see119
newsSon xəbərlər
Günün ən son və aktual hadisələri