Eldar Yuldaşev: Azərbaycanlılar Özbəkistan kinosunun inkişafına mühüm töhfələr veriblər

Bakı, 26 dekabr, Anara Axundova, AZƏRTAC

AZƏRTAC Türk dünyası ölkələrindən olan mütəxəssislərlə müsahibələr silsiləsini davam etdirir. Növbəti qonağımız Özbəkistandan sənətşünaslıqi üzrə fəlsəfə doktoru və İstanbul Film Akademiyasının akademiki Eldar Yuldaşev oldu. O, türk ölkələrindən olan filmlərin səciyyəvii xüsusiyyətlərindən və Azərbaycan mütəxəssislərinin Özbəkistan kinosunun inkişafına verdiyi töhfələrdən danışıb.

“Türk ölkələrinin kinematoqrafiyası öz tarixinə, mədəniyyətinə və adət-ənənələrinə dərin hörmətlə xarakterizə olunur, bizim ortaq qəhrəmanlarımız, ortaq qürurumuz və kino da daxil olmaqla ortaq gələcəyimiz var. Məsələn, Əkbər Bekturdiyevin rejissorluğu ilə çəkilmiş “Özbək qadını” hərbi dramında əsas personajın prototipi əslində Ziba Paşa qızı Qəniyeva idi və bu, təsadüf deyil: o, iki qardaş xalqımızın qızıdır: atası azərbaycanlı, anası isə özbək idi.

Yeri gəlmişkən, İkinci Dünya müharibəsinin qəhrəmanı olduqdan sonra Ziba Qəniyeva məşhur özbək kinorejissoru Nəbi Qəniyevin rejissorluğu ilə çəkilmiş “Tahir və Zöhrə” filmində kraliça rolunu oynayacaq.

Ümumiyyətlə, özbək kinosunun inkişafına əhəmiyyətli töhfələr vermiş bir çox azərbaycanlılar var. Kinoda ən vacib şey vizual sıra, parlaq və real təsvirdir. Məsələn, özbək kinosunun ən görkəmli simalarından biri bir vaxtlar “Özbəkfilm” studiyasının aparıcı quruluşçu rəssamı olmuş Azərbaycanın Xalq rəssamı Yusif Hüseynov idi.

Onun sayəsində bir çox özbək filmlərində, məsələn, “Margiana” (Marg'iyona), “Bağdadda hər şey sakitdir” (Bag'dodda Hammayoq Tinç), “Mələk alov içində” (Fərishta Olov İçida) və digər filmlərdə vizual elementlər ortaya çıxıb”, - deyə E. Yuldaşev qeyd edib.

Müsahibimizin fikrincə, türk mədəniyyətini qlobal miqyasda tanıtmaq üçün Türk dünyasının görkəmli nümayəndələri haqqında müasir filmlər yaratmaq lazımdır.

“Mən keçən il XV Bakı Beynəlxalq Film Festivalında münsiflər heyətinin üzvü idim. O vaxt festivalın bağlanış mərasimində Nizami Kino Mərkəzinin səhnəsinə çıxarkən, bu yaxınlarda oxşar səhnədə, lakin Nizami adına Daşkənd Dövlət Pedaqoji Universitetində çıxış etdiyimi və paytaxtdakı Nizaminin abidəsinə gül qoyduğumu xatırladım. Bu, o deməkdir ki, Nizaminin adı özbək xalqı üçün də yaxın və əzizdir. Məhz belə görkəmli şəxsiyyətlər haqqında biz müasir filmləri birgə yaratmalı və onları beynəlxalq səviyyədə təbliğ etməliyik. Artıq Özbəkistanda ilk böyük addım atılır.

Özbəkistan Prezidenti Şavkat Mirziyoyevin “Canlı tarix” proqramının həyata keçirilməsi ilə bağlı tapşırığı çərçivəsində dahi azərbaycanlı, Özbəkistanın Əməkdar incəsənət xadimi Maqsud Şeyxzadənin yaradıcılığı haqqında tammetrajlı bədii film çəkiləcək.

O, həyatda ikən Özbəkistan kinosuna da töhfə vermiş, Özbəkistan kinosunun banilərindən biri olan Lətif Fayziyevin rejissorluğu ilə çəkilmiş “Uluqbəyin ulduzu” adlı kult filminin ssenarisini yazıb. Onlar bu möhtəşəm filmi Şeyxzadənin “Mirzo Uluqbək” faciəsini səhnələşdirərək yaratdılar”, - deyə E.Yuldaşev bildirib.

Müsahibimiz, həmçinin Azərbaycan maarifçisi ilə bağlı film layihəsi planlarını da bölüşüb.

“İndi Prezidentimizin siyasəti sayəsində Özbəkistanda Cədid hərəkatı (müsəlmanların maarifçilik, mədəni və ictimai-siyasi hərəkatının iştirakçıları – red.) dərindən araşdırılır və gənclər arasında təbliğ olunur, artıq çox şey yazılıb, kitablar nəşr olunur, filmlər çəkilir və sərgilər təşkil olunur. Mən ilk özbək əlifba kitabının müəllifi olan Azərbaycan maarifçisi Səid Rza Əlizadə haqqında film çəkmək istəyirəm. Onun anası əslən bakılı idi və dahi Azərbaycan bəstəkarı Üzeyir Hacıbəyli ilə qohum idi. Onun maraqlı və təəssüf ki, bir çox Cədid nümayəndələri kimi faciəli bir taleyi var idi. Bundan əlavə, o, həm də bölgəmizdə mətbuatın qurucularından biridir, şəxsən Türküstanda çoxsaylı qəzet və jurnallar təsis edib. Üzeyir Hacıbəylinin dəstəyi sayəsində o, Səmərqənddə “Arşın mal alan” musiqili komediyasının ilk tamaşasını təşkil edib”, - deyə E.Yuldaşev fikrini yekunlaşdırıb.