Elmi dəstəkli yeni trend: Skandinaviya pəhrizi nədir?

Son illərdə sağlam həyat tərzinə marağın artması bir çox yeni pəhriz axınlarının yaranmasına səbəb olub. Bu tendensiyalar arasında uzun müddət ən çox tövsiyə edilən Aralıq dənizi pəhrizi olsa da, indi şimaldan yeni bir rəqib – Skandinaviya pəhrizi ön plana çıxır.

Qaynarinfo xəbər verir ki, soyuq iqlimin sadə mətbəxindən doğan bu qidalanma modeli təkcə arıqlamağı deyil, həm də ürək-damar sağlamlığını yaxşılaşdırmağı hədəfləyir. Elmi araşdırmalar göstərir ki, bu pəhriz xolesterini aşağı salır, qan təzyiqini tənzimləyir və ürək-damar xəstəliklərinin riskini azaldır.

Təbii və bitki əsaslı qidalanma

Skandinaviya pəhrizi Aralıq dənizi pəhrizi kimi bitki əsaslıdır. Burada tərəvəzlər, tam taxıllar, yağlı balıqlar, süd məhsulları və məhdud miqdarda heyvani zülal əsas yer tutur. Zeytun yağının yerini isə omega-3 ilə zəngin, ürək dostu təsiri ilə tanınan kolza (kanola) yağı tutur.

Somon, skumbriya, sardina və siyənək kimi soyuq dəniz balıqları əsas protein mənbələridir. Bu balıqlardakı omeqa-3 yağ turşuları ürək ritmini qorumağa, damar tutulmasının qarşısını almağa və qan lipidlərini azaltmağa kömək edir.

Yoğurt və az yağlı süd məhsulları, yulaf, arpa, çovdar kimi liflə zəngin taxıllar, həmçinin şalğam, yerkökü, kələm və gül kələmi kimi tərəvəzlər pəhrizin əsasını təşkil edir. Qırmızı-mor meyvələr – yaban mersini, zoğal və çiyələk – antioksidant tərkibi ilə damar sağlamlığını dəstəkləyir, qan təzyiqini salır.

Arıqlama və metabolik faydalar

Aparılan araşdırmalara görə, Skandinaviya pəhrizi yalnız ürək sağlamlığı üçün deyil, həm də çəki nəzarəti üçün effektivdir. Altı həftəlik müşahidədə iştirakçıların bədən çəkisinin orta hesabla 4 faiz azaldığı, altı ay davam edən başqa bir araşdırmada isə artıq çəkili insanların təxminən 4,5 kilo arıqladığı təsbit olunub. Bu, ənənəvi Qərb pəhrizinə nisbətən üç dəfə yüksək nəticə deməkdir.

Hətta çəki itkisi olmasa belə, bu qidalanma modeli xolesterin və qan şəkərinin səviyyəsini aşağı salır, qan təzyiqini normallaşdırır və iltihabı azaldır. 2022-ci ildə aparılmış bir təhlildə Skandinaviya pəhrizinin kardio-metabolik sağlamlığa müsbət təsiri aydın şəkildə göstərilib.

ABŞ üçün nümunə ola bilər

Harvard Universitetindən professor Frank Hu meyvələr, çovdar çörəyi və kanola yağını sevən insanların daha çox araşdırma gözləmədən bu pəhrizi sınaya biləcəyini qeyd edib. Mütəxəssislərə görə, xüsusilə ABŞ-da geniş yayılmış emal olunmuş qidaların, əlavə şəkərin və qırmızı ətin azaldılması, ictimai sağlamlıq baxımından böyük fayda verə bilər.

2023-cü ildə aparılmış elmi araşdırma da Skandinaviya pəhrizinin ABŞ-da ölümün əsas səbəbi olan ürək-damar xəstəliklərindən yaranan ölüm riskini azalda biləcəyini göstərib. Lakin alimlər bu təsirlərin dəqiq ölçüsünü müəyyənləşdirmək üçün daha uzunmüddətli araşdırmaların vacibliyini vurğulayır.

Aydın