Gələn il dünyanı dəyişdirəcək on böyük HADİSƏ

Britaniyanın nüfuzlu jurnalı “The Economist” hər il olduğu kimi bu dəfə də “The World Ahead” adlı xüsusi buraxılışında dünyanı qarşıda gözləyən trendləri analiz edib.

Redaktor Tom Standagenin rəhbərliyi ilə hazırlanmış “Ten Trends to Watch in 2026” adlı məqalə, həm siyasi, həm iqtisadi, həm də texnoloji baxımdan 2026-cı ilin konturlarını cızır.

Modern.az  xəbər verir ki jurnalın üz qabığında əsas 10 mesaj özünü göstərir.

Amerikanın 250 illiyi və siyasi bölünmə

2026-cı il ABŞ tarixində mühüm bir mərhələ olacaq: ölkə müstəqilliyinin 250 illiyini qeyd edir. Ancaq bu yubiley birləşdirici deyil, əksinə, siyasi parçalanmanı daha da dərinləşdirə bilər. Demokratlar və Respublikaçılar ölkənin keçmişi, bu günü və gələcəyi haqqında tam fərqli hekayələr danışırlar. The Economist yazır ki, bu fərqli narrativlər “Amerika kimliyi” anlayışını yenidən mübahisə mövzusuna çevirəcək.

Geosiyasi sürüşmə və yeni güc balansı

Ukraynada müharibə, Yaxın Şərqdə davam edən qeyri-sabitlik və ABŞ-Çin rəqabəti beynəlxalq münasibətlər sistemini yenidən formalaşdırır. Müəlliflərin fikrincə, dünya yeni bir “soyuq müharibə”yə bənzər mərhələyə qədəm qoyur. ABŞ öz təsir dairəsini qorumağa çalışdığı halda, Çin və Rusiya regional gücləri öz orbitinə cəlb etməyə səy göstərir.

Müharibə və sülh arasında incə xətt

2026-cı ildə hərbi gərginliklər azalmaq əvəzinə daha mürəkkəb xarakter ala bilər. Qəzza böhranının nəticələri, Ukraynadakı vəziyyət və Asiyada gərginliklər beynəlxalq sabitliyə təsir göstərəcək. “Boz zonalar”  yəni kiber, sualtı və orbital məkanlarda toqquşmalar  gələcəkdə dövlətlərarası münaqişələrin yeni forması kimi dəyərləndirilir.

Avropanın sınaq ili

Qitə həm iqtisadi, həm də siyasi təzyiqlər altındadır. Ukraynaya dəstək, müdafiə xərclərinin artması və zəif iqtisadi artım fonunda Avropa hökumətləri ictimai narazılıqla üzləşə bilər. The Economist yazır ki, “Avropa müdafiə baxımından güclənməli, lakin iqtisadi reallıqlardan uzaq düşməməlidir.”

Çinin fürsətləri və riskləri

Çin iqtisadi zəifləmə, deflasiya və sənaye dayanıqlığı ilə bağlı çətinliklər yaşayır. Amma eyni zamanda ABŞ-nin “Amerika birinci” siyasətinin yaratdığı boşluqları qiymətləndirərək Asiya və Afrika bazarlarında mövqelərini genişləndirir. Bu, qlobal ticarət axınlarında yeni istiqamətlərin yaranmasına gətirib çıxara bilər.

İqtisadi sabitlik sual altındadır

Zəngin ölkələr uzun illərdir borclanma və xərclərini artırmaqla rifah səviyyəsini qoruyublar. Lakin 2026-cı ildə bu siyasətin nəticələri özünü göstərə bilər. The Economist xəbərdarlıq edir: “Rifahın gələcək nəsillərin hesabına qorunması artıq davamlı model deyil.” Qlobal borc bazarlarında potensial böhran riski artır.

Süni zəka bumunun kölgəsində iqtisadi reallıqlar

Süni zəka texnologiyalarına milyardlarla dollar yönəldilir, amma bu investisiyalar real iqtisadi zəifliyi gizlədə bilər. Analitiklər “AI balonu”nun partlama ehtimalından danışırlar. Həmçinin, süni zəkanın tənzimlənməsi və etik çərçivələri ilə bağlı beynəlxalq razılığın olmaması yeni risklər yaradır.

İqlim və təmiz texnologiyalar

1,5°C-lik temperatur artımını məhdudlaşdırmaq hədəfi artıq reallıqdan uzaq görünür. Bununla belə, inkişaf etməkdə olan ölkələrdə təmiz enerji və yaşıl texnologiyalar üzrə irəliləyişlər müşahidə olunur. The Economist qeyd edir ki, “istilik geotermal enerji və yeni nəsil batareyalar 2026-cı ilin yüksələn sahələri olacaq.”

İdman, dəyərlər və siyasət

2026 FIFA Dünya Çempionatı ABŞ, Kanada və Meksikanın birgə ev sahibliyi ilə keçiriləcək. Amma idman bu dəfə siyasətdən ayrı qalmayacaq: miqrasiya, milli kimlik və kommersiya təzyiqləri idmanın dəyərlərini yenidən müzakirəyə çıxaracaq.

Tibbdə inqilab: yeni nəsil arıqlama dərmanları

GLP-1 tipli dərmanların geniş yayılması tibb və cəmiyyət üçün dönüş nöqtəsidir. Bu preparatlar piylənmə və diabetlə mübarizədə effektiv sayılsa da, onların uzunmüddətli təsiri və sosial bərabərlik aspektləri barədə suallar qalır.