Haqsızlığa uğradı, marketdə gördüyü qəhvədən sonra 22 yaşında biznes qurdu

Qəhvə çoxları üçün sadəcə səhər gözünü açmaq, günə başlamaq üçündür. Amma bəzən bir fincan qəhvə yalnız oyanmaq deyil, oyandırmaq gücünə də sahib olur.

Məhz belə bir fikir Uqandanın kənd bölgəsində, çətin coğrafiyada, məhdud imkanlar içində böyüyən 22 yaşlı bir qızın həyatını dəyişdi. Sadəcə içki deyil, qəhvə onun üçün bir hərəkatın başlanğıcına çevrildi.

Ölkə.az valyuta.az-a istinadən xəbər verir ki, söhbət Elizabeth Nalugemwadan gedir - uşaqlığında anasının əziyyətlə yetişdirdiyi, lakin cəmi 1 dollara satıldığı halda belə ailəyə doymalı yemək qazandırmayan qəhvədən ilham alan gənc qadından. O, bu acı təcrübəni dəyişiklik üçün ilham mənbəyinə çevirərək “Kyaffe Farmers Coffee” adlı sosial biznes qurdu və bu gün Uqandada minlərlə qadın fermerə iqtisadi güc qazandıran bir liderə çevrildi.

Uşaqlıqdan başlayan iqtisadi ədalətsizliklə tanışlıq

Elizabeth 1994-cü ildə Uqandanın Masaka bölgəsində, altı uşağın böyüdüyü kasıb bir ailədə dünyaya gəlib. Tək ana tərəfindən böyüdülən Elizabeth uşaq yaşlarından müşahidə edirdi ki, anası və kənddəki digər qadınlar qəhvə yetişdirmək və toplamaq üçün günlərlə çalışsalar da, bazar dəyərinin cüzi hissəsini qazana bilirdilər. Məhsul yığıldıqdan sonra kişi vasitəçilər onu ucuz qiymətə alır, eyni məhsul isə şəhərlərdə, hətta xaricdə çox yüksək qiymətlərlə satılırdı.

“Qəhvəni yığırdıq, satırdıq, amma heç vaxt tox qalmırdıq. Bu mənə təsir etmişdi. Hiss edirdim ki, bu, sadəcə yoxsulluq yox, sistematik ədalətsizlikdir,” – deyə Elizabeth sonradan müsahibələrinin birində deyib.

Elizabeth Nalugemwa bütün bunlara baxmayaraq, ali təhsil alıb və bu zaman da  ciddi maliyyə çətinlikləri ilə üzləşib. O, əvvəlcə Uqandanın Mpigi bölgəsində yerləşən Nsamizi Sosial İnkişaf İnstitutunda təhsil alaraq icma idarəçiliyi və kooperativlər üzrə baza bilikləri qazanıb. Daha sonra Muteesa I Royal Universitetində biznes idarəçiliyi üzrə təhsilini davam etdirib. Bu təhsil onu sahibkarlıq və təşkilati planlama sahəsində əsaslandırılmış qərarlar verməyə hazırlayıb. Universitet illərində kənd qadınlarının əmək bazarında üzləşdiyi çətinliklərə daha dərindən bələd olub. Məhz bu mərhələdə onun sosial sahibkarlığa yönələn baxışı formalaşmağa başlayıb.

Supermarketdə yaranan ideya

Təhsilini başa vurduqdan sonra Kampala şəhərinə gedən Elizabeth burada yerli marketdə satılan brendli Uqanda qəhvəsini gördükdə sarsılıb. Bu qəhvənin kiloqramı onun ailəsinin qazandığından 15 dəfə baha qiymətə satılırdı. Bu haqsızlıq onu düşündürüb: “Əgər bu dəyəri yaradan biziksə, niyə qazanan başqası olur?”

Məhz bu sual onun sahibkarlığa atılmasına təkan verir. 2017-ci ildə, cəmi 22 yaşında, bacısından aldığı 120 min Uqanda şillinqi (təxminən 30 ABŞ dolları) ilə ilk məhsullarını hazırlayır: kəndlərdən aldığı qəhvəni özü qovurur, qablaşdırır və ətrafında satmağa başlayır. Bir neçə ay sonra isə “CURAD” adlı startap inkubasiya proqramına seçilir və “Kyaffe Farmers Coffee” brendi formalaşır.

Yerli qadınlar üçün qlobal dəyər zənciri

Bu gün “Kyaffe Farmers Coffee” Uqandanın 50-dən çox kəndində 1 500-dən artıq qadın fermeri əhatə edən bir sosial biznes platformasına çevrilib. Şirkət qadınlardan ədalətli qiymətlə qəhvə alır, onlara əvəzində həm maddi gəlir, həm də təlim və resurs dəstəyi verir. Qəhvə qabıqları belə zibilə atılmır – onlardan biokarbon briketlər hazırlanaraq kəndlərdə enerji məqsədilə istifadə edilir.

Kyaffe modeli “fair trade” prinsipinə əsaslanır. Yəni fermer yalnız məhsulunu yox, öz potensialını da satır, bu sistem ona sahibkarlıq, gəlir və sosial güc qazandırır.

Yalnız kənddə yox, dünyada tanınır

Elizabeth Nalugemwa-nın işi yalnız kəndlərdə yox, beynəlxalq arenada da tanınıb. O, 2018-ci ildə "Obama Foundation Leaders: Africa" proqramına seçilib, 2019-cu ildə isə Parisdə "Women Stop Hunger" mükafatına layiq görülüb. Onun qurduğu "Seedloans" adlı əlavə bir layihə isə kənd qadınlarının kiçik biznes təşəbbüsləri üçün kredit almasına imkan yaradır. Eyni zamanda, o, “Kyaffe Junior School” adlı icma məktəbinə rəhbərlik edir və uşaqların təhsilə çıxışını artırmaq üçün təşəbbüslər göstərir.

Hazırda nə ilə məşğuldur?

Bu gün Elizabeth Nalugemwa yalnız bir şirkətin rəhbəri deyil, həm də sosial dəyişimin öncüsüdür. O, təsis etdiyi “Kyaffe Farmers Coffee” vasitəsilə 1 500-dən çox qadın fermeri dəstəkləməyə davam edir. Qadınlara ədalətli qiymət, istehsal təlimləri və kənd təsərrüfatı resurslarına çıxış imkanı yaradır. Şirkət qəhvə istehsalı ilə yanaşı, tullantılardan biokarbon briketlər istehsal edərək həm icmalara enerji mənbəyi təqdim edir, həm də ətraf mühitə töhfə verir. Elizabeth “Kyaffe Junior School” adlı icma məktəbi vasitəsilə kənd uşaqlarının təhsilinə də dəstək göstərir. 

O, eyni zamanda “Seedloans” adlı kredit təşəbbüsü ilə kənd qadınlarına kiçik biznes qurmaq üçün mikromaliyyə imkanı yaradır. Yerli tədbirlərdə çıxış edir, liderlik və qadın sahibkarlığı mövzularında seminarlar keçirir. Onun məqsədi yalnız biznes qurmaq deyil, daha çox qadına iqtisadi müstəqillik qazandırmaq və sosial ədaləti gücləndirməkdir.