İrana casusluq: marjinal şəxslərdən tutmuş dindar ailələrə qədər

Bu prosesi görməzdən gəlməyin bir gün hər hansı bir xarici münaqişədən daha baha başa gələ biləcəyi aydındır

İsrail və İran arasındakı qısa müharibədən sonra ölkədə qəfildən başqa bir daxili cəbhə açıldı - daha gözlənilməz və xoşagəlməz bir cəbhə. Aydın oldu ki, İran rəqəmsal rabitə, sosial media, mesajlaşma tətbiqləri və kriptovalyuta platformaları vasitəsilə onlarla, bəlkə də yüzlərlə israilli cəlb edib.

Ən narahatedici məqam isə odur ki, bunlar köhnə stereotiplərin dediyi kimi, ərəb sektorunun nümayəndələri deyil, yəhudilərdir - gənclər, sosial cəhətdən həssas qruplar, subay insanlar, işçilər, yoxsul ailələr və bəzi hallarda hətta dindar vətəndaşlar və İsrail Müdafiə Qüvvələrinin ehtiyatda olan əsgərləri. Bu, fundamental bir dönüş nöqtəsi oldu: İsrailin müasir tarixində ilk dəfə rəsmi olaraq düşmən olan və yəhudi dövlətini məhv etmək istəyini açıq şəkildə bəyan edən bir dövlət İsrail daxilində kiçik, lakin çoxsaylı agentlərdən ibarət şəbəkə yarada bildi.

İşə qəbul xətləri və cəlb olunanların növləri

Son aylar bu fenomenin miqyasını yalnız təsdiqlədi. Bu yaxınlarda qeyri-mümkün görünən hallar bir-birinin ardınca ortaya çıxmağa başladı. Kiryat Yamda evli bir cütlük həbs olunub. Kişi gizli yerlərin şəkillərini çəkir, onun nikahdankənar həyat yoldaşı, Hərbi Hava Qüvvələrinin ehtiyatda olan zabiti isə aviabazalar haqqında məlumatı İranın idarəçilərinə ötürürdü.

Beer Şevanın gənc sakini, 20 yaşlı Rafael Reuveni SIM kartları daşımaq, ictimai yerlərin şəkillərini çəkmək və qarşılığında kriptovalyuta köçürmələri almaq kimi vəzifələri yerinə yetirirdi. Təl-Əvivdə bir gənc evində 18 SIM kart tapıldıqdan sonra həbs olunub. Müstəntiqlər onun İran operatorları ilə əlaqə saxladığını və günahsız çəkiliş adı altında yerlərin şəkillərini onlara ötürdüyünü düşünürlər.

Tiberiasda Yosef Ein-Eli həbs olunub. Əvvəlcə ölkənin cənubunda 10 min şekelə otel kirayələyib, sonra nazir İtamar Ben-Qvirlə bağlı casusluq etmək, maşınları yandırmaq və hətta hədəfə alınan evə qumbara atmaq üçün birbaşa təlimat alıb. İdarəçiləri ondan öz casus şəbəkəsini yaratmağı tələb ediblər, lakin ora çata bilməyib - həbs olunub.

Tiberiyalı iki gənc sakin Yoni Seqal və Nehorai Mizrahinin işi xüsusilə diqqət çəkir. Onlar özlərini "solçu Kaplançılar" kimi təqdim edən İran agentləri ilə yazışıb onlardan bir neçə sadə təlimat alıblar: bir kağız parçasına "Bibi diktatordur" yazıb kamera qarşısında yandırmaq. Bu, siyasi fləşmob kimi görünürdü və heç kim düşmən kəşfiyyatından şübhələnmirdi. Lakin tapşırıqlar tezliklə daha ciddi hala gəldi: ticarət mərkəzlərini araşdırmaq, təhlükəsizliyi, kamera yerlərini və İçilov xəstəxanasının giriş xəritəsini təhlil etmək. Daha sonra İrana səyahət etmək, təlim keçmək və İsraildə yüksək vəzifəli bir məmurun sui-qəsdini həyata keçirmək təklifi gəlib. Tapşırıqlarını yerinə yetirdikləri üçün onlara kriptovalyuta ödənilib və külli miqdarda pul vəd edilib. İran bu kişiləri qəsdən siyasi sui-qəsd barədə dialoqa girməyə məcbur edə bilib və bu, artıq sadəcə gənclik zarafatı deyil, dövlətin toxunulmazlığının fundamental səviyyədə məhv edilməsi idi.

Son bir həftə ərzində daha altı nəfər həbs edilib, o cümlədən xaricdən qayıtdıqdan sonra Ben-Qurion Hava Limanında saxlanılan bir kişi. Bu hekayələr birlikdə götürüldükdə vahid bir mənzərə yaradır: İran fərdi casus qrupları deyil, onlarla "kiçik işçi"dən ibarət geniş, paylanmış bir şəbəkə qurur. Hər biri kiçik bir tapşırıq yerinə yetirir - binanın şəklini çəkir, gizli bir yerdə bağlama qoyur, saxta ad altında telefon alır, ticarət mərkəzində gəzir və təhlükəsizlik işçilərinin hərəkətlərini qeyd edir. Lakin birlikdə bu, kəşfiyyat, məlumat toplama və hətta təxribat aparmağa imkan verən bir infrastruktur yaradır.

Müqayisə: “Mossad”ın xarici uğurları

Bu fonda İsrail kəşfiyyat xidmətlərinin daxili problemləri ilə xarici uğurları arasındakı ziddiyyət xüsusilə diqqət çəkir. Noyabr ayında “Mossad” Almaniya və Avstriyada HƏMAS hücrələrini zərərsizləşdirən genişmiqyaslı beynəlxalq əməliyyatın nəticələrini açıqladı: silah anbarları ələ keçirildi, şəbəkə fəalları saxlanıldı, Qətər və Türkiyə vasitəsilə Avropa qrupları ilə HƏMAS-ın siyasi bürosu arasında əlaqələr quruldu. Avropadakı İsrail kəşfiyyatı səmərəli, sistemli və dərin fəaliyyət göstərir. Lakin ölkənin özündə öz vətəndaşları tərəfindən onlarla adi, xaotik və bəzən demək olar ki, absurd casusluq halları ilə mübarizə aparmaq üçün vaxt və resurslar sərf etməli olur. Və bu, narahatedici bir əlamətdir: İsrail, ən az gözlədiyi yerdə daxili işə qəbula qarşı həssas olduğunu sübut etdi.

Məyusedici nəticələr

Bütün bu hallar birlikdə İranın İsrail üzərində prinsipial olaraq yeni bir təsir modeli - ideologiyaya deyil, həssaslığa əsaslanan ucuz, rəqəmsal, paylanmış bir şəbəkə yaratmağa müvəffəq olduğunu göstərir. İnsanlara qəpik-quruş ödənilir: yüzlərlə dollar kriptovalyuta, bəzən bir neçə min şekel və bu, gənc israilliləri zahirən əhəmiyyətsiz görünən işlərə - otelin şəklini çəkmək, ticarət mərkəzinin girişlərini qeyd etmək, bağlamanı ölü bir yerə qoymaq kimi işlərə cəlb etmək üçün kifayətdir. Lakin əsas təhlükəni yaradan məhz bu "mikrokəşfiyyat"dır, çünki daha ciddi əməliyyatlar üçün infrastruktur yaradır.

Əməliyyatlar İran üçün demək olar ki, heç bir xərc olmadan həyata keçirilir. Ənənəvi casusluqdan fərqli olaraq, ideoloji motivasiyalı agentlərə ehtiyac yoxdur: asan pul axtaran və ya sosial təzyiq hiss edən insanlar kifayətdir.

Son aylardakı təcrübə göstərir ki, İsrail cəmiyyətin öz daxilindən - yoxsulluq, rəqəmsal savadsızlıq, tənhalıq, siyasi qütbləşmə və əsas təhlükəsizlik bacarıqlarının olmamasından qaynaqlanan bir təhlükə ilə üzləşir. Saxlanılanların əksəriyyəti fanatik, islamçı və ya İran tərəfdarı deyil; onlar sosial cəhətdən parçalanmış, çaşqın və bəzən sadəcə "pul qazanmaq" təklif edən anonim “Telegram” mesajının oyun olmadığı öyrədilməmiş diqqətsiz vətəndaşlardır. Bu, İsrailin ilk dəfə olaraq perimetrdə deyil, ölkə daxilindəki sosial quruluşa zərbə endirdiyini göstərir; İran kəşfiyyatı cəmiyyətdəki çatlardan təsir vasitəsi kimi qəsdən istifadə edir.

Fərq etmək istəmədikləri bir problem

Və ən narahatedici məqam siyasi reaksiyanın olmamasıdır. Nə hökumət, nə də parlament hələ bu fenomenin hüquqi qiymətləndirilməsini, qanunvericilik dəyişikliklərini təklif etməyib və ya məhkəmələrin bu cür cinayətləri necə şərh etməli olduqları, onların unikal təbiəti və ya vətəndaşları rəqəmsal işə qəbuldan necə qorumalı olduqları barədə müzakirələrə başlamayıb. Şin Betə minnətdarlıq ifadə olunur, lakin bunun bir sıra təcrid olunmuş hadisələr deyil, daha dərin bir problemin əlaməti olduğunu anlamaq mümkün deyil.

Hökumətdə və parlamentdə sükut hökm sürür. Nazirlər məsələnin həllinə görə Şin Betə təşəkkür edirlər, parlament üzvləri sosial media casusluğunu pisləyirlər, lakin bu mövzu daha yüksək səviyyədə müzakirə olunmayıb. Yüzlərlə israillinin hazırda niyə işə qəbul olunmağa qarşı həssas olduğuna dair heç bir təhlil yoxdur. Bunun cəmiyyətin vəziyyəti, təhsil, rəqəmsal savadlılıq, siyasi qütbləşmə, sosial marjinallaşma və ya dövlətə etibar haqqında dediklərini cavablandıran heç bir cavab yoxdur. Bu yeni təhlükə növünün hüquqi tərifi, məhkəmələrin axmaqlıq, yoxsulluq, siyasi məyusluq və düşmən kəşfiyyatı ilə birbaşa əlaqəni özündə birləşdirən bu cür işlərə necə baxmalı olduğu barədə heç bir anlayış yoxdur.

Bu sükut bəlkə də bütün bu hekayənin ən narahatedici tərəfidir. Kəşfiyyat xidmətləri öz işlərini görürlər, lakin dövlət hələ də müharibənin təkcə sərhədləri aşmaqla deyil, həm də öz vətəndaşlarının zehninə nüfuz etdiyini ucadan etiraf etməkdə tərəddüd edir. Və bu prosesi görməzdən gəlməyin bir gün hər hansı bir xarici münaqişədən daha baha başa gələ biləcəyi aydındır.

Müəllif: Uriy Benbarux