Icma.az
close
up
RU
Kosmik tədqiqatlar və NASA hara gedir? Səssizliyin arxasındakı acı həqiqətlər

Kosmik tədqiqatlar və NASA hara gedir? Səssizliyin arxasındakı acı həqiqətlər

Avtosfer saytından verilən məlumata əsasən, Icma.az məlumatı açıqlayır.

Kosmik tədqiqatlarının gələcəyi hər ötən gün daha da qeyri-müəyyən bir xarakter alır. NASA-nın büdcə kəsintiləri, özəl şirkətlərin yüksəlişi və elmi nailiyyətlərin ticariləşdirilməsi bu sahədə ciddi dönüş nöqtələrinin yaşandığını göstərir. Avtosfer.az xəbər verir ki, bir zamanlar NASA-nın hər yeni layihəsi, xüsusən də Ceyms Uebb Kosmik Teleskopunun göndərdiyi görüntülər və D.A.R.T. missiyası kimi müdafiə yönümlü təşəbbüslər, elmsevərləri həyəcanlandırırdı. Lakin son illərdə bu marağın və diqqətin nəzərəçarpacaq dərəcədə azaldığı müşahidə olunur.

Qlobal xaos, elmi arxa plana itələyir

Rusiyanın Ukraynaya qarşı müharibəsi, Yaxın Şərqdə davam edən qarşıdurmalar, ABŞ daxilindəki siyasi qütbləşmə və Tramp dönəmində başlayan ticarət müharibələrinin təsirləri hələ də qalmaqdadır. Bu mənzərə, elmi inkişafların ictimai və media gündəmindən kənarda qalmasına səbəb olur. Mütəxəssislərə görə NASA-nın qarşısındakı ən böyük çətinliklərdən biri, elmi məqsədlərin siyasi qərarlarla formalaşmasıdır. Dövlət qurumu olan NASA-da hər yeni administrasiya ilə prioritetlər dəyişir ki, bu da uzunmüddətli elmi layihələrin davamlılığını təhdid edir. Xüsusilə Tramp rəhbərliyinin 2026-cı il üçün təklif etdiyi büdcə kəsintiləri, NASA-nın bir sıra mühüm layihəsinin ləğv olunması riskini gündəmə gətirir. Belə bir ssenari təkcə ABŞ deyil, dünya elmi cəmiyyəti üçün də ciddi narahatlıq doğurur.

Özəl sektor yüksəlir - amma bu kifayət edirmi?

Son illərdə "SpaceX", "Blue Origin" kimi özəl şirkətlərin təşəbbüsləri, kosmos araşdırmalarına yeni nəfəs verib. "Starship" kimi layihələr, gələcək kosmik səfərlərə ümid bəsləməyə əsas verir. Lakin elm adamları bildirirlər ki, bu özəl təşəbbüslər, dövlət dəstəyi ilə aparılan uzunmüddətli elmi araşdırmaların yerini tam tuta bilməz. Unudulmamalıdır ki, "SpaceX"in bu gün əldə etdiyi uğurların arxasında NASA-nın onilliklərə dayanan təcrübəsi və infrastrukturu durur. Dövlət və özəl sektorun əməkdaşlığı vacib olsa da, fundamental elmi məqsədlərin ticarət maraqları qarşısında ikinci plana keçməsi qəbulolunmaz sayılır.

Ticariləşən kosmos: elm, yoxsa qazanc?

NASA-nın uzunmüddətli strategiyasında özəl sektorla daha sıx əməkdaşlıq nəzərdə tutulur. Bu model xərclərin azaldılması və texnoloji yeniliklərin sürətləndirilməsi baxımından üstünlüklər təqdim etsə də, ictimai maraqlara xidmət edən elmi tədqiqatların kölgədə qalması riskini də özü ilə gətirir. Əgər kosmos tədqiqatları tamamilə özəl şirkətlərin nəzarətinə keçərsə, bu sahədəki fəaliyyətlərin sırf ticari maraqlarla müəyyən olunması ehtimalı artır. Belə yanaşma isə həm etik, həm də elmi obyektivlik baxımından ciddi suallar doğurur. Hazırda özəl şirkətlərdə çalışan mühəndis və alimlər əhəmiyyətli töhfələr verirlər. Ancaq layihələrin iqtisadi gəlirlilik əsasında qiymətləndirilməsi, elmin müstəqilliyini sarsıdan yanaşma kimi tənqid olunur. ABŞ ilə Çin arasında artan "kosmosda üstünlük” rəqabəti də bu iqtisadi və strateji baxış bucağının əlamətidir.

Ümidlər hələ də yaşayır

Bütün bu çətinliklərə baxmayaraq, elmi ictimaiyyət hələ də ümidlidir. NASA-nın yeni "Nancy Grace Roman" teleskopu, Marsdan nümunə gətirmə missiyası kimi təşəbbüslər böyük maraqla gözlənilir. Ancaq bu layihələrin uğur qazanması üçün siyasi qərarların elmə daha çox dəstək verməsi vacibdir. NASA keçmişdə yaşadığı texniki və təşkilati çətinliklərə baxmayaraq, ictimai etimadını böyük ölçüdə qoruyub saxlayır. Lakin gündəmdəki büdcə kəsintiləri həyata keçərsə, bu etimadın zədələnə biləcəyi barədə xəbərdarlıqlar artır. Elmi irəliləyişlərin davamlılığı üçün siyasi iradənin elmi təşviq etməsi hər zamankından daha vacib sayılır (Qaynarinfo).

Daha ətraflı məlumat və yeniliklər üçün Icma.az saytını izləyin.
seeBaxış sayı:62
embedMənbə:https://avtosfer.az
archiveBu xəbər 12 May 2025 20:57 mənbədən arxivləşdirilmişdir
0 Şərh
Daxil olun, şərh yazmaq üçün...
İlk cavab verən siz olun...
topGünün ən çox oxunanları
Hal-hazırda ən çox müzakirə olunan hadisələr

Rusiya MN: PUA istehsalı sexləri Geran 2 ilə vurulub

05 İyul 2025 13:30see121

Real ın oyunçusu: PSJ ilə yarımfinal əslində ÇL in finalıdır

06 İyul 2025 23:01see119

Şəkidə yük və minik avtomobilləri TOQQUŞDU: İkisi körpə olmaqla dörd nəfər xəsarət aldı

05 İyul 2025 15:18see119

Yaprak Dökümü nün çəkildiyi malikanə ofis oldu

05 İyul 2025 14:03see119

Şəmkirdə göldə boğulan 3 azyaşlı dəfn edildi KONKRET

05 İyul 2025 13:39see118

ABŞ da fəlakət olub ölənlərin sayı 40 ı ötdü

06 İyul 2025 05:24see117

Samir Bağırova görə öldürülən rəqqasənin bacısı illər sonra danışdı

05 İyul 2025 14:44see116

Qonşu ölkəyə qovurucu istilərlə bağlı XƏBƏRDARLIQ edildi Temperatur 44 dərəcəyə çatacaq

05 İyul 2025 15:18see116

Niderland millisinin üzvü Braziliya klubundan ayrıla bilər

06 İyul 2025 17:50see116

Azərbaycanda nə qədər psixi xəstə var? Kişi və qadınların sayı

05 İyul 2025 12:56see115

Avropa çempionatı: Bir idmançımız qızıl, digəri isə...

06 İyul 2025 00:21see115

Azərbaycanın ilk Xalq artisti

06 İyul 2025 00:20see115

Dövlət dili Azərbaycan dilidirsə, o zaman büdcədən maliyyələşən ümumi təhsil də yalnız dövlət dilində olmalıdır

05 İyul 2025 14:59see115

Zelenski: İsveç Ukraynaya yeni müdafiə yardımı paketi ayırıb

06 İyul 2025 08:45see114

Dəniz sahilində ACINACAQLI VƏZİYYƏT: Vətəndaşların sağlamlığı təhlükədə

06 İyul 2025 19:51see114

Boksçumuz Dünya Kubokunu bürünc medalla başa vurdu

05 İyul 2025 15:16see114

İyul ayında qartopu oynadılar: Görünməmiş bir şey yaşadılar FOTOLENT

05 İyul 2025 15:06see114

Tesla Optimus robotunun istehsalını dayandırdı SƏBƏB

06 İyul 2025 03:12see113

İnsan beyni qocalıqda da böyüməyə davam edir...

06 İyul 2025 19:54see111

Azərbaycan Ermənistan sülh sazişi üzrə müzakirələr başa çatdı Əmirbəyov detalları açıqladı

06 İyul 2025 09:42see111
newsSon xəbərlər
Günün ən son və aktual hadisələri