“Kreditlərin əksəri əmlakla ödənilir” “Vəziyyət düzəlməyəcək, ən azı yaxın 10 ildə!”

“İstehlak kreditlərində faiz dərəcəsi banklara daha çox sərf edir. Həm də vətəndaş sabah krediti qaytara bilməyəndə onun başına oyun açmaq daha rahatdır”.

Bu sözləri “Yeni Sabah”a hüquqşünas Əkrəm Həsənov deyib.

O bildirib ki, insanların gəlirləri və xərcləri arasında disbalans var: Sezar pizza

“Məsələnin kökü ölkədəki sosial-iqtisadi böhrandır. Bunu məmurlar etiraf etməsə də, ölkədə ciddi iqtisadi tənəzzül var. Təbii ki, bu da insanların gəlirlərinin və rifahının azalmasına gətirib çıxarır.

Bu yaxınlarda bəyan edildi ki, Azərbaycan adambaşına düşən ümumi daxili məhsul (ÜDM) göstəricisinə görə, Ermənistan və Gürcüstandan belə geri qalır. Yəni qonşularımızın iqtisadiyyatı daha çox inkişaf edir. Hələ onu demirəm ki, Azərbaycan sosial bərabərsizlik indeksina görə də Ermənistan və Gürcüstandan geri qalır.

Bir sözlə, ölkəmizdə sosial-iqtisadi bərabərsizlik daha çoxdur. Bu əsnada, əlbəttə, Azərbaycan bankları real iqtisadiyyatı kreditləşdirə bilmir. Ölkədə normal sahibkar olduqca azdır. Banklar hansısa yolla qazanmalıdır. Buna görə də daha çox istehlak krediti verməyə meyillidir”. 

Ə. Həsəsnov qeyd edib ki, götürülən kreditlərin əksəriyyəti insanların gəlirləri hesabına yox, əmlakları hesabına ödənilir:

“Birincisi, istehlak kreditlərində faiz dərəcəsi banklara daha çox sərf edir. Həm də sabah krediti qaytara bilməyəndə onun başına oyun açmaq daha rahatdır. Vətəndaş təbii olaraq, gəlirlər azaldıqca və xərclər artdıqca gündəlik tələbatlarını ödəmək üçün kredit götürür. Axı sıravi cəmiyyət üzvü başa düşmür ki, ölkədə iqtisadi vəziyyət düzəlməyəcək. Ən azı yaxın 10 ildə. O fikirləşir ki, bu gün pisdir, sabah yaxşı olar. Krediti qaytara bilmir və axırda hər şeyini satır.

Bunun özü də dəhşətli problemdir. Hardasa yaxın 10 ildə görəcəyik ki, Azərbaycanda öz evi, mənzili, maşını, torpağı olan insanların sayı azdır. Əmlak çox az sayda insanın əlində cəmləşəcək.

Borcunu verə bilmədikdə məcbursan ki, gedib hər şeyini satasan. İndiki tendensiya da buna aparacaq.

Yeri gəlmişkən, buna görə Daşınmaz Əmlakın Dövlət Reysterini qapalı ediblər. Halbuki normal ölkələrdə belə bir şey yoxdur. Mən məhkəmələri, hərracları görürəm, insanlar əmlakından olur. Yəni götürülən kreditlərin əksəriyyəti gəlirləri hesabına yox, əmlakları hesabına ödənilir”.

Qeyd edək ki, rəsmi rəqəmlərə əsasən, son 5 ildə əhalinin adambaşına düşən kredit borcu (istehlak və ipoteka) 2 dəfədən çox, kredit hesablarının həcmi isə 3 dəfəyədək artıb. Bu müddətdə adambaşına düşən gəlirlərin artımı isə 50%-dən daha aşağı olub. Yəni əhalinin borclanma sürəti onların qazanma sürətini üstələyib. Ümumən 2020-2025-ci (I yarısı) illərdə adambaşına düşən gəlirlərdə kredit borcunun payı 11,2%-dən 17,3%-ə yüksəlib.

Nazim Hacıyev