Pensiya kapitalını toplamaq üçün neçə il işləmək lazımdır?

Son vaxtlar ölkədə davamlı müzakirə olunan mövzulardan biri də pensiya ilə bağlıdır.

Pensiya yaşı, pensiya kapitalı, pensiyanın varislərə ötürülməsi, sosial müavinət  kimi məsələlər daha da aktuallaşıb.

Qeyd edək ki, bu sahənin geniş müzakirə səbəblərindən biri məhz mövcud problemlərdir. Mütəxəssislər də bu istiqamətdə bir həlli vacib məsələlərin olduğunu bildirirlər.

İqtisadçı-ekspert Rövşən Ağayev bildirib ki, Azərbaycanda 65 yaşüstü insanların təxminən 18 %-i pensiya hüququ qazana bilmədiyi üçün ahıllıq müavinəti, yəni ayda 220 manat alır:

“Bu məbləğ qüvvədə olan minimum pensiyadan 100 manat və ya 32 %, orta pensiyadan 2 dəfə azdır. Bölgələr üzrə pensiya hüququ olanların yaşlı əhaliyə nisbəti xeyli fərqlidir.

Məsələn, Qubada 65+ yaşda əhalinin 33 %-i, Qəbələdə 28 %-i, Hacıqabul və Şəmkirdə 27 %-i, Yevlax və Cəlilabadda 26 %-i, Ağdaşda 25 %-i ahıllıq müavinəti alır.

Ən yaxşı vəziyyət Bakının rayonlarındadır. Məsələn, Səbaildə 65+ əhalinin cəmi 9 %-i ahıllıq müavinəti alır.

Bu nisbətin pensiya hüququ olanların xeyrinə yüksək olması nisbətən yaşlı, hətta Sovet dövründə iş stajı qazanmış nəslin hesabınadır. Əgər hazırkı pensiya şərtləri və əmək bazarında qeyri-formal məşğulluğun hazırkı miqyası qalmaqda davam eləsə, yaxın 10 ildə ahıllıq müavinəti alanların payı daha sürətlə artacaq”.

Qeyd edək ki, bu gün əhalinin bir çoxu mövcud pensiya kapitalını toplaya bilmir. Ahıllıq müavinəti və minimum pensiyanın məbləğinin isə vətəndaşın dolanışığında rolu çox azdır. Bu sahədə mövcud problemi necə aradan qaldırmaq olar?      

Məsələ ilə bağlı iqtisadçı-eskpert Natiq Cəfərli “Cebheinfo.az”-a bildirib ki, burada ilk növbədə iş yerləri ilə bağlı məsələ gündəmə gətirilməlidir:

“Yeni iş yerlərinin yaradılması və insanların yüksək maaş ala biləcək işlə təminatı artmalıdır. Bunun üçün isə dövlətin görə biləcəyi ən yaxşı iş, kiçik və orta sahibkarlığın inkişafıdır. Çünki iş yeri yarada biləcək potensial ordadır.

Yəni böyük müəssisələrdə, şirkətlərdə kadr potensialı  varsa, yeni iş yerlərinin yaradılması daha çox kiçik və orta sahibkarlığın payına düşür. Bizdə də əsas problem budur. 

Bu sahədə maneələr aradan qalxmalıdır ki, insanlar orada iş tapa bilsinlər. Təqaüd məsələsinə gəldikdə, təqaüdlə bağlı qanunvericilik dəfələrlə dəyişdirilib. 2006-cı ildən bəri hətta forma, məzmun olaraq bir neçə dəfə dəyişikliklərə məruz qalıb. Bu dəyişikliklərdən sonra qeyri-müəyyənliklər də formalaşıb. Haqları pozulan insanlar da var. 

Məsələn, əvvəllər pensiya staja görə hesablanırdı, indi staja görə hesablanmır. Yığım kapitalına görə hesablandığına görə, vətəndaşlar başqa cür problem yaşayırlar. İş yeri olmayan insanlar var ki, onlar sosial müavinət almağa məcbur qalıblar. Yaxud da kapitala çıxış imkanları yoxdur.

Bu yaxınlarda nazir də insanların gözləntilərinə cavab verməyən bir açıqlama verdi ki, “Belə bir imkanın yaradılması nəzərdə tutulmur”. Yəni təqaüdlə bağlı bir çox məsələlər ardıcıllıqla həll olunmalıdır. Qeyri-dövlət (özəl) pensiya fondlarının yaradılmasından başlamış şəxsi kapitala çıxış imkanlarının yaradılmasına qədər məsələlər var. 

Kiçik və orta sahibkarlığın inkişafı olmasa, iş yerləri ilə bağlı problem necə varsa, sabah da təəssüf ki, davam edəcək. Dünya ölkələrinin praktikasına baxanda görürük ki, məsələn, Avropa ölkələrində iş yerlərinin təqribən yarısı kiçik və orta sahibkarlığın payına düşür. Bizdə isə bu, heç 10 faizə çatmır. 

Hökumət də düşünməlidir, proqramlar qəbul olunmalıdır ki, kiçik və orta sahibkarlıq necə inkişaf edə bilər. Pensiya kapitalını toplamaq da problemdir. Hazırda pensiya kapitalı  təxminən 46 min 600 manatdır. 

Çox yüksək maaş almalısan ki, onu toplayasan. Əgər 500-600 manata 30 il də işləsən, o pensiya kapitalını toplamaq mümkünsüzdür”.

Nigar Abdullayeva
“Cebheinfo.az”

Açar sözlər: Pensiya işləmək Natiq Cəfərli

Problemlərinizi bizə yazın, şahidi olduğunuz hadisələri çəkib göndərin