Psixoaktiv bitkilərin dünyada ilk istifadəsi təsvir edilib...

...Elm adamları ilk dəfə təxminən 2700 il əvvəl Ərəbistan yarımadasında psixoaktiv və dərman bitkisi Peganum harmala-nın ritual məqsədlər üçün istifadəsini qeydə alıblar.

SİA xəbər verir ki, Communications Biology jurnalında dərc olunan tədqiqat həm Ərəbistanda, həm də bütün dünyada harmala yanmasının ən erkən kimyəvi sübutunu təqdim edir.

Beynəlxalq arxeoloqlar və kimyaçılar qrupu Səudiyyə Ərəbistanının şimal-qərbindəki Qureyya vahasında tapılan Dəmir dövrünə aid buxur yandırıcılarındakı üzvi qalıqları təhlil ediblər.

Məhz burada harmala alkaloidlərinin qalıqları olan gəmilər - antibakterial, sakitləşdirici və psixoaktiv təsir göstərən maddələr aşkar edilmişdir.

Təhlil tandem kütlə spektrometriyası (HPLC-MS/MS) ilə maye xromatoqrafiyasından istifadə etməklə aparılıb ki, bu da qədim nümunələrdə bioloji aktiv birləşmələrin minimal izlərini belə aşkar etməyə imkan verib.

Tədqiqat, bitkilərin müalicədən tutmuş məkanları təmizləməyə və bəlkə də şüurun dəyişdirilməsinə qədər o dövrün gündəlik praktikalarında necə və niyə istifadə edildiyinə dair nadir bir fikir verir.

Müəlliflərin fikrincə, bu kəşf region sakinlərinin artıq yerli bitkilərdən tibbi praktikada fəal istifadə etdiyini təsdiqləyir. Harmala bu gün də Yaxın Şərq və Mərkəzi Asiya ölkələrində ənənəvi tibb və fumigasiyada istifadə olunur.

Əvvəllər elm adamları erkən And sivilizasiyalarının dini ayinlərində psixoaktiv bitkilərin istifadəsinə dair birbaşa arxeoloji sübutları qeydə almışdılar. Tədqiqat, halüsinogen maddələrin Chavin mədəniyyətində sosial iyerarxiyanı gücləndirmək və hakimiyyəti müqəddəsləşdirmək üçün istifadə oluna biləcəyini göstərdi.

Nazlı Almuradova