Putin Alyaskadan sonra Ukraynaya ən ağır zərbəni endirdi Siyasi bəyanatlar müharibəni dayandırmır

Alyaska görüşündən sonra Rusiyanın Kiyevə hücumları müharibə başlayandan indiyədək bu dərəcədə dağıdıcı və öldürücü olmamışdı. Gözləniləndimi? Ehtiyat etdiyi qüvvə tərəfindən qırmızı xalıda kim qarşılansaydı, çəkinmədən hədəfinə ağır zərbələr vurardı. Putin də, Alyaskada Trampdan kifayət dərəcədə stimul alıb təyyarəyə minəndə artıq Kiyevə ataılacaq raketlərin, dronların sayını maksimuma çatdıracağını hesablayırdı. Alyaska görüşündən sonra təkcə Kiyevin mülki obyektlərinin vurulması nəticəsində 56 nəfər mülki şəxs həyatını itirib, yüzlərlə də yaralı var.

İki gün Kopenhagendə Avropa İttifaqı xarici işlər nazirləri, hərbiçilər Ukraynanın gələcək təhlükəsizlik zəmanəti ilə əlaqədar 40 kilometrlik bufer zona yaratmaq və Avropa ölkələrinin qoşunlarının məhdud sayda ( 30 000-dək) Ukraynada yerləşdirilməsinin məqsədəuyğunluğu barədə müzakirələr apadılar. Bir anlığa təsəvvür yarana bilər ki, günü sabah Avropa ölkələri Ukraynaya qoşunlarını göndərəcəklər. Əslində, atəşkəsə nail olduqda və ya müharibənin dayandırıldığı halda Avropanın 10-a yaxın ölkəsi bu addımı atmağı planlaşdırır. Bəs, Putin atəşkəsə razı olub danışıqların başlanmasına müsbət yanaşırmı? İkitərəfli görüşdən imtina edib üçtərəfli görüşədək komissiyalar səviyyəsində görüşlərin keçirilməsini məqbul hesab edən Putinin müharibəni ən azı ilin sonunadək dayandırması real görünmür.

Ağ Evdən son günlər gələn xəbərlər olduqca təəcüblüdür. Ağ Ev məmurlarının bildirdiyinə görə guya Alyaskada olan razılaşmanı (konkret olaraq da hansı razılaşma olduğu bilinmir) Avropa liderləri pozublar. Mediaya verilən açıqlamada deyilir: "Avropalılar bu müharibəni davam etdirə bilməzlər və eyni zamanda Amerikanın xərcləri öz üzərinə çəkəcəyi kimi əsassız fikrə düşməsinlər. Əgər Avropa bu müharibəni qızışdırmaq istəsə, bu, onun qərarı olacaq. Amma, ümidsizcəsinə, məğlubiyyəti qələbənin pəncəsindən qoparacaq”. Bununla da, Ağ Ev perspektiv qələbənin Rusiyada olacağına açıq işarə vurub, Avropa və Ukraynanın mübarizəsinin məğlubiyyətlə bitəcəyini vurğulayıb. Amma, bu həm də ABŞ-nin məğlubiyyəti və nüfuzdan düşməsidir.

Nüfuzdan düşməmək üçün ABŞ Ukraynaya silah verəcəyinə söz verir və təxminən 1 milyard dollardan çox yeni silahlar satacağı ilə bağlı qərar qəbul edib. Pulu Avropa ödəyəcək. Bu, köməkdən çox kommersiyadır. ABŞ Avropa ölkələrindən fərqli olaraq nizami qoşunlarını Ukraynada yerləşdirməyəcəyi barədə bəyanat verib, əvəzində Amerikanın özəl hərbi şirkətlərinin( PMC-ÇVK) Ukraynadakı əməliyyatlarda mümkün iştirakı ilə bağlı avropalı müttəfiqlərlə danışıqlar aparır. Hər halda, ABŞ özəl hərbi şirkətlərinin Ukraynada iştirakı Putin üçün çəkindirici faktor ola bilər, çünki onlara qarşı istənilən hücum ABŞ-ın cavabına səbəb ola bilər. Perspektivdə qardaş Türkiyənin rəhbərlik etdiyi Qara dəniz işçi qrupunun yaradılması da müzakirə olunan məsələlər içərisindədir.

Qeyd olunanlar Ukrayna və onun tərəfdaşlarının narahat və gərgin bir ərəfədə nə edəcəkləri barədə çox da qətiyyətli təsir bağışlamayan mövqelərini əks etdirir. Bəs, Putin bu günlərdə hansı addımlar atmağı planlaşdırır? Pekin səfəri ərəfəsində Putin bilmək istərdi ki, o, Çindən əlavə yardım gözləyə bilərmi və ABŞ Çindən Rusiyaya döyüşləri dayandırması üçün təzyiq göstərməyi tələb edərsə, Pekin necə cavab verəcək? İndiki mərhələdə heç də asan günlər yaşamayan Putinin məqsədi Çin lideri ilə fikir mübadiləsi aparıb eyni mövqedə olduqlarına əmin olmaqdır. Bu, hər iki tərəf üçün vacibdir, çünki beynəlxalq siyasi şərhçilərdən birinin dediyi kimi, “müharibə onların münasibətlərinin əsas sütunlarından birinə çevrilib".

Vladimir Putin Çin səfərinə xüsusi önəm verir və zamanında ŞƏT, BRİKS kimi təşkilatlar yaradılanda Rusiya prezidentinin strateji məqsədi çoxqütblü dünya nizamının qurulması olub. Ciddi uğur qazanılmasa da, hər halda alternativ dünya nizamı kimi bu təşkilatlar əsasən Çinin və Rusiyanın təsir vasitəsi olaraq istifadə edilir. İndi Tianjində keçirilən Şanxay Əməkdaşlıq Təşkilatının (ŞƏT) sammiti Ukrayna müharibəsinin davam etdiyi bir vaxtda, Çin və Rusiya üçün yeni dünya nizamının qurulması prosesini öz maraqları çərçivəsində sürətləndirməyə hesablanıb. Rusiya maksimum çalışır ki, ən böyük ticarət tərəfdaşı olan Çinlə münasibətlər yalnız neft və qaz alıcısı olaraq deyil, həmçinin silah istehsalı üçün Rusiyanı vacib komponentlərlə təmin edən ölkə kimi də möhkəmlənsin.

Sentyabrın 3-də keçiriləcək hərbi paradda Putin, Si Cinpin, Kim Çın In tribunadan ABŞ başda olmaqla bütün Qərbə birlikdə olduqları mesajını da vermiş olacaqlar.

Trampın Çinlə Rusiyanın münasibətlərini pozmaq siyasətinin iflasa uğradığı ortadadır. Şanxay Əməkdaşlıq Təşkilatının bu dəfə məhz Çində toplanması Si Sinpinin strateji planının tərkib hissəsidir. O, ABŞ-ın indiyədək hökmranlıq etdiyi dünya nizamını yenidən formalaşdırmaq üçün İkinci Dünya müharibəsinin bitməsinin 80 illik yubiley tarixini, ŞƏT-in toplantısını bir alət kimi uğurla istifadə etməyə çalışır.

Trampın Rusiyanı Çindən qoparmaq planının məhvə məhkumluğu özünü həm də Ukrayna müharibəsində Rusiyaya qarşı təsirsizliyi ilə yadda qaldı. Müharibə və sanksiyalarla zəifləmiş Moskva getdikcə Çinin dəstəyindən daha çox asılı vəziyyətə düşüb və bu, Rusiya-Çin tərəfdaşlığının pozulması perspektivini çətinləşdirir. Ona görə də, Putin və Si Sinpin arasında gözlənilən danışıqlarda ən mühüm mövzulardan biri Ukraynadakı müharibənin gələcəyi olacaq. Pekin danışıqlarından sonra da, çox güman ki, Rusiya Ukraynada işğalçı siyasətini davam etdirəcək. Bu da o deməkdir ki, Çin və Rusiyanın mövqeləri bu istiqamətdə tam üst-üstə düşüb və Putini dayandırmaq üçün ABŞ və Avropa Rusiyaya qarşı sərt hərbi, siyasi, iqtisadi təsir vasitələri planına start verməlidir.

Ukrayna Avropa, ABŞ və dünyadan dəstək addımlarının artmasını gözləyir. Zelenski yenə də Rusiyaya təzyiqin ən effektiv formasının sanksiyalar olduğunu bir daha vurğulayıb:” Diplomatiya üçün fürsət pəncərəsini yenidən açmağın yeganə yolu Rusiya ordusunun kisəsinə pul atan hər kəsə sərt tariflər tətbiq etməkdir. Moskvanın da bank və enerji sisteminə qarşı effektiv sanksiyalar qəbul edilməlidir. Bu müharibə siyasi bəyanatlarla bitməyəcək - real addımlar lazımdır".

Ukraynanın yeni hücum və müdafiə silahları ilə fasiləsiz təmin edilməsi, Rusiyanın hərbi və yarımhərbi obyektlərinin, loqistika və enerji infrastrukturlarının intensiv şəkildə Ukrayna silahlı qüvvələri, hərbi kəşfiyyatı və təhlükəsizlik orqanları tərəfindən hədəfə alınması Putini danışıqlar masasına oturmağa məcbur edə bilər.

İlham İsmayıl, xüsusi olaraq Musavat.com üçün