Səslə yazılan qəhrəmanlıq salnaməsi Xudayar dastanı

Murov başında dağın sükutu qəribə bir ahənglə səslənirdi. Dağların qoynundan qalxan duman torpağın qoxusuna qarışır, soyuq külək döyüş səhnəsini dolaşırdı. Hər yerdə top və güllə səsləri eşidilsə də, o an bir səs bütün sədaları susdurdu yanıq, dərin, ürəkdən gələn bir səs: “Vətən yaxşıdır, dostlar, Vətən yaxşıdır...”

Bu, gizir Xudayar Yusifzadənin səsi idi. O səsdə həm savaşın ağrısı, həm də azadlığın nəfəsi vardı. Sanki yüz illərin həsrəti, Qarabağın yanmış ocaqlarının qoxusu, yurd sevgisinin ağırlığı o səsdə cəmlənmişdi. Hər kəlməsi bir dağ kimi əzəmətli, hər nəfəsi bir dua qədər saf idi. Xudayar o nəğməni oxuyanda tək deyildi, arxasında onun kimi mərd oğullar, eyni amal uğrunda döyüşən bir ordu vardı. Amma o, elə bil, səngərdə deyil, ruhunun dərinliyində idi. Gözlərində alışan işıq sanki azad ediləcək torpaqların şəfəqini əks etdirirdi. Mahnı bitəndə cəbhə bir anlıq səssizləşdi. Elə bil güllələr də o səsə qulaq asdı. Həmin an sükutun içində təkcə “Vətən yaxşıdır...” kəlməsi qaldı və ürəkləri titrədən, ruhu dirildən bir nəfəs kimi. O mahnı artıq bir melodiyadan çox idi, xalqın qəlbində doğulan azadlıq səsi idi.

O, döyüş yolunu Murovdağdan başladı, Füzulidən keçdi, Cəbrayılın torpağında addımladı, Zəngilanın sərhədinə qədər döyüşdü. Hər addımı azadlığa bir addım, hər baxışı inama bir yön idi. Güllələr yağırdı, amma o, geri dönmədi. Çünki Xudayar üçün ölüm qorxu deyil, Vətən uğrunda qələbənin başqa bir adıdır. 22 oktyabr 2020-ci il Zəngilanın azadlığı uğrunda gedən döyüşlər. O gün Azərbaycan bir daha Xudayarın səsini eşitdi, bu dəfə səngərin deyil, əbədiyyətin səssizliyindən. O, şəhid oldu və elə o torpağın qucağında ki, azadlığı üçün nəğmə oxumuşdu.

Bəzən bir insan tarix yazır, bəzən bir səs. Xudayar həm səsi, həm də şəhidliyi ilə Azərbaycan tarixinin ən nurlu səhifəsinə çevrildi. O nəğmə bu gün də yaşayır-hər dəfə səslənəndə bir ana göz yaşını gizlədir, bir ata başını dik tutur, bir uşaq “Vətən” sözünün mənasını anlayır.

Onun səsi Qarabağın dağlarından əsən küləkdə, Zəngilanın çaylarında, Cəbrayılın günəşli səhərlərində dolaşır. Artıq o səs güllənin deyil, həyatın, azadlığın səsi olub. Bəlkə də Xudayar bilirdi ki, o mahnını oxuyanda öz dastanını yazır. İndi onun məzarı üzərində əsən külək də o səsi xatırlayır. Torpaq onu bağrına basarkən sanki pıçıldayır: “Bu səs azadlığın səsi idi”. Xudayar Yusifzadə səsi ilə xalqın ruhuna, şəhidliyi ilə əbədiyyətə yazılan qəhrəmandır.

Onun nəğməsi bu gün də Azərbaycanın nəfəsidir, bir xalqın yarası, qüruru və dirənişidir. Vətən yaxşıdır, Xudayar... Sənin səsin kimi, sənin adın da bu torpaqda heç vaxt susmayacaq.

Samir Əsədli