Tarix və Etnologiya İnstitutunda Amasya sülhünün 470 illiyinə həsr edilmiş elmi konfrans keçirilib

Bakı, 24 iyun, AZƏRTAC

AMEA-nın A.A.Bakıxanov adına Tarix və Etnologiya İnstitutunda Amasya sülhünün 470 illiyinə həsr olunmuş “Səfəvi-Osmanlı qarşıdurmasından dinc inkişafa keçidin təminatçısı” mövzusunda respublika elmi konfransı keçirilib.

Bu barədə AZƏRTAC-a institutdan məlumat verilib.

Konfransı açan institutun elmi işlər üzrə direktor müavini, tarix elmləri doktoru İlqar Niftəliyev bildirib ki, orta əsrlərdə Səfəvi-Osmanlı qarşıdurması hər iki dövlətin tarixində dərin izlər buraxıb. Münaqişələr Səfəvi və Osmanlı dövlətlərinin siyasi, iqtisadi və hərbi güclərinə təsir göstərib, sərhədlərin dəyişməsinə və yeni siyasi nizamın yaranmasına səbəb olub. Səfəvi-Osmanlı müharibələri bölgədəki dini və etnik tərkibin dəyişməsinə də gətirib çıxarıb. Müharibələr region xalqlarının dini identikliyini, siyasi təşkilatlanmasını və iqtisadi həyatını əsaslı şəkildə dəyişib.

İnstitutun Azərbaycanın XV-XVIII əsrlər tarixi şöbəsinin müdiri tarix elmləri doktoru Tofiq Nəcəfli “Amasya sülhünün Səfəvi-Osmanlı münasibətlərində yeri və rolu” adlı məruzə ilə çıxış edərək bildirib ki, Osmanlı ilə Səfəvi arasında 1555-ci il iyunun 1-də “Amasya sülhü” imzalanıb, bununla da iki dövlət arasında dinc münasibətlərin inkişafı üçün geniş imkanlar yaranıb. Sülh müqaviləsi I Şah Təhmasibin böyük qələbəsi idi. Qarşılığında isə Osmanlı dövlətinə 1514-cü ildən bəri ələ keçirilən torpaqları – İraq, Şərqi Anadolu və Gürcüstandakı torpaqları, şəhər və qalaları qazandırdı. Beləliklə, “Amasya sülhü” iki dövlət arasında müharibə vəziyyətinə son qoydu. Osmanlı sultanları Çaldıran döyüşündən sonra 41 il düşmən kimi gördükləri Səfəviləri rəsmən dövlət kimi qəbul etdilər. Amasya sülhü Səfəvi və Osmanlı imperiyaları arasında imzalanmış ilk rəsmi və yazılı sülh müqaviləsidir, bu müqavilə həm siyasi, həm də diplomatik baxımdan bölgənin tarixinə ciddi təsir göstərib.

Daha sonra konfrans işini bölmə iclasları ilə davam etdirib. Konfransda “XVI əsrin ortalarında Azərbaycan mədəniyyətinin inkişaf mühitinə dair”, “Səfəvi-Osmanlı münasibətlərində Türkman mirası”, “Azərbaycan Səfəvi dövlətinin siyasi tarixi məsələləri gürcü qaynaqlarında (Parsadan Qorqidcanidze, “Gürcüstan tarixi”)”, “Azərbaycan Səfəvi dövlətinin İngiltərə ilə iqtisadi əlaqələri”, “Səfəvi-Osmanlı münasibətlərində İspaniyanın rolu (1500-1555-ci illər)”, “Səfəvilər dövlətinin süvari qoşun növlərinin formalaşmasında Azərbaycan vilayətlərinin rolu”, “Şah Təhmasib dövrünün mühüm qaynağı Budaq Münşi Qəzvinin “Cəvahir əl-əxbar” əsəri haqqında”, “Ağqoyunlu-Səfəvi qarşıdurmasının iki həlledici döyüşü: strateji və taktiki təhlil”, “Şah Təhmasibin dini siyasəti”, “Orta əsrlər və Səfəvilər dövrü tarixi məsələləri Azərbaycanın mühacir ziyalılarının elmi irsində”, “XVIII əsrin 20-30-cu illərində Səfəvi-Osmanlı münasibətləri Türkiyə tarixşünaslığında” və digər mövzularda məruzələr dinlənilib.