Tarixin ən güclü kosmik radiasiya partlayışı qeydə alındı

Kapel Hilldəki Şimali Karolina Universitetinin astronomları rekord qıran kosmik partlayış - GRB 250702B qamma-şüa partlayışı - barədə məlumat veriblər ki, bu partlayış təxminən yeddi saat davam edib. Bu, saniyələr və ya dəqiqələr davam edən tipik partlayışlardan on dəfələrlə uzundur. Qeyri-adi müddət bu cür hadisələrin mənşəyi üçün standart modellərə meydan oxuyub. 

Qaynarinfo xəbər verir ki, tədqiqat "The Astrophysical Journal Letters" (AJL) jurnalında dərc edilib.

Qamma-şüa partlayışları Kainatdakı ən güclü elektromaqnit partlayışlarıdır və nəhəng ulduzlar öldükdə və ya kompakt cisimlər toqquşduqda baş verir. Lakin GRB 250702B o qədər uzun və parlaq olub ki, adi ssenarilərə uyğun gəlmir. Kosmik rəsədxanalar tərəfindən aşkar edildikdən sonra komanda dünyanın ən böyük yerüstü teleskoplarından istifadə edərək müşahidələr aparıb. Astronomlar sıx toz təbəqələrinin altında gizlənmiş nəhəng bir qalaktikada solğun işığı aşkar edə biliblər.

Tədqiqatın aparıcı müəllifi Conatan Karninin sözlərinə görə, partlayış mövcud modellərə uyğun gəlmir. Tədqiqatçılar bir neçə mümkün mexanizmi - nəhəng bir ulduzun çökməsi, ekzotik ulduz qalıqlarının birləşməsi və ya qara dəlik tərəfindən ulduzun məhv edilməsini irəli sürürlər. Lakin məlumatlar hələ də hər hansı bir ssenarini dəstəkləmək üçün kifayət deyil.

Bu cür hadisələr maddənin həddindən artıq rejimlərini öyrənmək imkanı təqdim edir - burada sıxlıqlar atom nüvələrinin sıxlığı ilə müqayisə edilə bilər və cazibə qüvvəsi fəza-zamanı təhrif edə bilər. Qamma-şüa partlayışları həmçinin planetlərin sonradan əmələ gəldiyi qalaktikalar da daxil olmaqla, ağır elementlərin qalaktikalar boyunca paylanmasında mühüm rol oynayır.

Tədqiqatçılar qeyd ediblər ki, GRB 250702B gələcək müşahidələr üçün yeni bir etalon olacaq. Bu cür hadisələr aşkar edildikdə, astronomlar onların xüsusiyyətlərini bu rekord qıran partlayışla müqayisə edərək onun unikal bir sinfi təmsil edib-etmədiyini və ya tamamilə yeni bir kosmik fəlakət növü kəşf edilib-edilmədiyini müəyyən edəcəklər.

Aydın