Tramp açıqlama verdi Rusiya və Türkiyə müharibəyə qoşulur?

ABŞ-nin yaxın günlərdə İrana mümkün zərbə endirməyə hazırlaşdığı bildirilib. Məlumata görə, potensial hücum iyunun 21-22-də həyata keçirilə bilər, lakin planların dəyişməsi ehtimalı var. Eyni zamanda, ABŞ-nin bir neçə federal agentliyin yüksək səviyyəli rəhbərliyi də zərbəyə hazırlaşır.

Maraqlıdır, əgər ABŞ zərbə endirərsə, Qafqaz ölkələrinin məsələyə daxil olması gözlənilirmi?

Mövzu ilə bağlı Sfera.az-a açıqlama verən siyasi şərhçi Aqşin Kərimov bildirib ki, ABŞ İranın nüvə proqramının sadəcə olaraq çəkindirmə gücü olmadığını bilir. İranın nüvə proqramı həm də İslam İnqilabı ideologiyasını inkişaf etdirmək üçün bir vasitədir.

Onun sözlərinə görə, ABŞ-nin son məqsədi İranın nüvə proqramındakı əldə edilmiş nəticələri tamamilə sıfırlamaqdan ibarət deyil:

“ABŞ Tehranın nüvə proqramının təhlükəli həddə qədər irəliləməsi barədə tövsiflər verərkən onun qarşısını almaqda da çətinlik çəkir. Buna görə də, Ağ Ev özünün minimum iştirakı ilə İsrail-İran münaqişəsinin idarəolunacaq səviyyədə təşkil edilməsini optimal variant kimi dövriyyədə saxlayır. Üstəlik, Vaşinqton həm də diqqətə çatdırır ki, ABŞ-nin fəal iştirakı olmadan İsrail İranın nüvə resurslarını məhv etmək üçün məhdud imkanlara malikdir. Bu, Donald Trampa İsrail-İran münaqişəsini ABŞ-nin qlobal güc proyeksiyasını inkişaf etdirmək üçün operativ şanslar tanıyır. 

İndi üçün əsas məqam budur ki, ABŞ və İsrail İranın nüvə proqramını əhəmiyyətli dərəcədə gecikdirən planını həyata keçirir. İranın nüvə obyektləri ilə yanaşı, nüvə alimlərinin də öldürülməsi gecikdirilmə üçün icra edilmiş akt idi. Ancaq Fordo nüvə obyektinə həlledici zərbələr endirmədən İranın nüvə proqramının ləğvi mümkünsüz kimi görünür. 

ABŞ-nin müharibədəki birbaşa hərbi iştirakına gəlincə, burada Vaşinqtonla İsrail daha az uyğunlaşırlar. ABŞ-də İrana qarşı mübarizədə İsraili dəstəkləməyə davam etməklə, Yaxın Şərqdəki gələcək müharibələrdən uzaq durmaq kimi dilemmalar mövcuddur”. 

A.Kərimov qeyd edib ki, ABŞ-nin birbaşa eskalasiyanın mərkəzində olması, Çin və Rusiyanın Vaşinqtonun uğursuzluqlarını artırması üçün hansı addımlar atacağı mövzusunu aktuallaşdırır:

“Deməli, müharibənin uzunmüddətli eskalasiya ssenarisi ABŞ üçün sərfəli deyil. Çünki ABŞ bu variantda daha çox, Rusiya və Çinin proseslərdə artan təsiri ilə üzləşə bilər. Lakin Rusiya və Çin də İranın nüvə silahı əldə etməsinə qarşıdır, onların ABŞ ilə mübarizə tempi daha çox geoiqtisadi və geosiyasi proqramlarla əlaqəlidir.  Çin və Rusiya İsrailin İrana hücumlarını pisləmək, hər iki tərəfi gərginliyi azaltmağa çağırmaqla böhranda özlərini məsuliyyətli aktyor və hətta potensial vasitəçi kimi tanıtma məqsədlərini ifadə edirlər. Təbii ki, Ağ Evin nəzərində bu, ABŞ-nin qlobal mövqeyini və təsirini zəiflətmək kampaniyası kimi dərk edilir. Ona görə ki, əsasən də Çinin münaqişə, onun nəticələri və arxa fonu ilə əlaqədar ABŞ üçün təhlükəli planları ola bilər. Bunun nədən ibarət olmasını müəyyənləşdirmək isə çətindir. 

Trampın ABŞ-nin hərbi təmsilçiliklə münaqişəyə qatılmaqda tərəddüd etməsi, paralel olaraq Ağ Evlə İran arasında nüvə danışıqlarına dair dialoq kanallarını qapatmaması həmin məqamları aydınlaşdırır. 

Trampa qarşı başqa bir sədd isə Konqres ola bilər. İrana qarşı hər hansı hücum əməliyyatında iştirak etməzdən əvvəl Trampdan Konqresin təsdiqini tələb edən qətnamələr təqdim etməsi qeyd olunan məsələni izah edir. Hərçənd ki, Trampın  qanunlar əsasında hərəkət edəcəyi də mübahisəlidir. Üstəlik, ABŞ-də Konqresin icazəsi olmadan Prezidentin hərbi güc tətbiq etməyə əmr verməsinə dair hüquqi müzakirələr də yer alır. 

Yekunda ABŞ-nin İrana qarşı hərbi hücumlarda iştirak edib-etməməsi eskalasiyanın dərəcəsindən, onun xarakterindən asılı olacaq. Əgər İran ABŞ-nin Yaxın Şərqdəki qüvvələrinə, amerikalı mülki şəxslərə qarşı əhəmiyyətli risk yaratsa, Vaşinqton Tehrana zərbələr seriyasında iştirakını hüquqiləşdirəcək”.

Firuzə Əliyeva
Sfera.az