Ürəyimiz sadəcə sevgi hiss etdiyimiz bir orqan deyil... HƏKİM AÇIQLADI

“Gündəlik həyat tərzində insanlar daha çox stressə məruz qalır və bu onlarda sağlamlıqları ilə bağlı mövzunu gündəmə gətirir. Pasiyentlərdə də gördüyümüz kimi stress onların həm gündəlik həyatına, həm psixoemosional durumuna, eyni zamanda da sağlamlığına ciddi təsirlər göstərir. Son illərdə aparılan tədqiqatlar göstərir ki, ürək-damar xəstəlikləri yalnız yaşlıların deyil, artıq gənclərin də sağlamlığına ciddi zərərlər verə bilir”. Bu sözləri SİA-ya açıqlamasında infeksionist, ailə həkimi Fidan Həsənli deyib.

O bildirib ki, stress insan bədənində bir növ “təcili vəziyyət” siqnalı yaradır: “Bədən bu vəziyyətə reaksiya olaraq, adrenal hormonlar ifrazedir, ürək döyüntüsü artır, qan təzyiqi yüksəlir, əzələlər gərginləşir. Əgər bu hal qısa müddət davam edirsə, orqanizm bu vəziyyətdən zərərsiz çıxır. Amma xroniki stress, yəni uzunmüddət davam edən psixoloji təzyiq bədənin bu balansını pozur və xüsusilə də ürək üçün ciddi fəsadlar yaradır. Uzunmüddətli stress zamanı ürək daim yüklənmiş vəziyyətdə qalır, damarlar daralır və bu da qan dövranında pozğunluqlara səbəb olur. Nəticədə, yüksək qan təzyiqi, ürək ritmində pozğunluq (aritmiya), hətta infarkt riski meydana çıxır.

Bu vəziyyət təkcə yaşlı insanlarda deyil, gənc nəsildə də sürətlə yayılmaqdadır. Əvvəllər 50-60 yaşından sonra görünən ürəkxəstəlikləri bu gün artıq 20-30 yaşlı insanlarda rast gəlinir. Bunun başlıca səbəblərindən biri gənclərin psixoloji və fiziki olaraq getdikcə daha çox yüklənməsidir. İmtahanlar, karyera təzyiqləri, iş tapmaq çətinliyi, maddi sıxıntılar və sosial mediadan qaynaqlanan “özünü daim başqası ilə müqayisə etmə” halı gənclərdə stressi artırır. Bu stress bəzən depressiya, bəzən isə fiziki pozğunluqlarla özünü göstərir. Amma çox vaxt fərqinə varılmadan ürək-damar sistemini içəridən zəiflədir.

Bununla yanaşı, hərəkətsiz həyat tərzi və sağlam olmayan qidalanma da gənclərin ürək sağlamlığını təhdid edir. Günboyu oturaq vəziyyətdə qalmaq, fiziki aktivliyin az olması, fast-food və qazlı içkilərlə qidalanma, kifayət qədər su içməmək, siqaret və elektron siqaret istifadəsi – bütün bunlar stressin yaratdığı təsirləri daha da gücləndirir. Əlavə olaraq, gec yatmaq, yuxusuzluq və qeyri-müntəzəm yuxu da ürəyin normal işləməsinə mənfi təsir edir.

Maraqlı və düşündürücü məqamlardan biri də odur ki, gənclər çox zaman sağlam olduqlarını düşünürlər və sadalanan faktorları ciddiyə almırlar. Ancaq mütəxəssislərin fikrincə, məhz bu dövrdə formalaşan vərdişlər gələcəkdə ürək xəstəliklərinin əsasını qoyur. Gənc yaşda başlayan yüksək təzyiq, xolesterin artımı, artıq çəki, hərəkətsizlik və stressin birlikdə təsiri illər sonra ürəkdə ciddi problemlərin yaranmasına gətirib çıxarır. Təəssüf ki, bəzi hallarda bu, artıq gecikmiş olur.

İlk addım maariflənmək və özümüzə diqqət etməyə başlamaqdır. Stressi idarə etmək öyrənilə bilən bir bacarıqdır. Dərin nəfəs alma, açıq havada gəzinti, meditasiya vəya sevdiyin fəaliyyətlərlə məşğul olmaq stresi azalda bilər. Fiziki aktivlik isə təkcə stressi yox etməyə yox, həm də ürəyin daha güclü işləməsinə kömək edir. Gün ərzində cəmi 30 dəqiqə piyada gəzmək belə böyük fərq yarada bilər. Sağlam qidalanmaq, kifayət qədər su içmək, yuxu rejiminə əməl etmək və siqaret kimi zərərli vərdişlərdən uzaq durmaq da ürək sağlamlığını qorumağın əsas yollarındandır.

Ən əsası isə odur ki, gənclər mütəmadi olaraq tibbi yoxlanışdan keçməli və ürəklərinin vəziyyətini izləməlidirlər. Ürək xəstəlikləri çox zaman gizli şəkildə başlayır və ilkin mərhələdə heç bir əlamət verməyə bilər. Amma vaxtında aparılan müayinə, sadə qan analizləri və təzyiq ölçümü ilə bu risklər vaxtında aşkarlana və qarşısı alına bilər. Unutmayaq ki, ürəyimiz sadəcə sevgi hiss etdiyimiz bir orqan deyil, həyatımızın əsas mühərrikidir. Onu stressdən, yanlış həyat tərzindən və laqeydlikdən qorumaq bizim məsuliyyətimizdir”.