Zəngəzurda SENSASİYA doğuran Tramp körpüsü Bakı 3 regionun taleyini dəyişəcək

İyulun 23-də İspaniyanın “Periodista Digita” nəşrinin Zəngəzur dəhlizi ilə bağlı yayımladığı məqalə sensasiya doğurdu. Nəşrin iddiasına görə, Ermənistan hökuməti ABŞ-ın Zəngəzur dəhlizində təhlükəsizliyə 100 il müddətində nəzarət təklifinə razılaşıb. Hətta bu istiqamətdə gizli memorandum imzalanıb.

Sənədə əsasən, Amerikanın özəl şirkətlərindən birinə məxsus hərbçilər Ermənistan ərazisində yerləşdiriləcək. Eyni zamanda Zəngəzurdan keçməklə Azərbaycanın qərb rayonları ilə Naxçıvanı birləşdirəcək yolun “Tramp körpüsü” adlandırılacağı, Vaşinqtonun təklif etdiyi variantın tamamilə Bakının tələbləri ilə üst-üstə düşdüyü vurğulanıb. O cümlədən, bu məsələnin İranda narazılığa səbəb olacağı da yazıda qeyd edilir. Nəşrin məqaləsi Cənubi Qafqaz və regionda maraqlı beynəlxalq oyunçular arasında böyük səs-küyə səbəb olub. Ermənistan tərəfi daha sonra iddiaların saxta olduğunu desə də, hazırda bu istiqamətdə müzakirələr davam edir.

“Tramp körpüsü” iddiası nə dərəcədə həqiqətə uyğundur? İspaniya nəşrinin yayımladığı məlumat reallaşa bilərmi?

Globalinfo.az-a danışan Milli Məclisin deputatı Elçin Mirzəbəyli deyib ki, Cənubi Qafqaz regionu son illərdə qlobal güclərin maraq dairəsində əsas mövqeyə yüksəlib:

“2020-ci ildə Azərbaycan tərəfindən əldə edilən hərbi-siyasi qələbə yalnız ölkənin ərazi bütövlüyünün bərpası ilə yekunlaşmadı, eyni zamanda regionda yeni geosiyasi düzənin əsasını qoydu. Bu dəyişikliklər fonunda Azərbaycan artıq regional sabitliyin və iqtisadi əməkdaşlığın aparıcı təşəbbüskarına çevrilib.

Son dövrlərdə bəzi informasiya resurslarında ABŞ hərbi kontingentinin Ermənistan ərazisində yerləşdiriləcəyi ilə bağlı fikirlər irəli sürülsə də, bu məlumatlar nə rəsmi Vaşinqton, nə də İrəvan tərəfindən təsdiqlənib. Əgər belə bir strateji qərar həqiqətən gündəmdə olsaydı, bu, NATO sənədlərində və alyansın kollektiv qərarlarında da əksini tapardı. Hazırda ABŞ-ın Ermənistanla həyata keçirdiyi hərbi-texniki əməkdaşlıq daha çox regional balans axtarışının tərkib hissəsidir və bilavasitə hərbi mövcudluq anlamına gəlmir.

Digər tərəfdən, Rusiyanın regiondakı mövqeləri də ciddi dəyişiklik mərhələsindədir. Ukrayna müharibəsi və daxili sosial-iqtisadi təzyiqlər Moskvanın Cənubi Qafqazdakı dominant rolunu zəiflətsə də, tamamilə sıradan çıxması real görünmür. Rusiya iqtisadi, enerji və logistika əlaqələri vasitəsilə, o cümlədən Şimal–Cənub dəhlizi çərçivəsində bölgədə mövcudluğunu qorumağa çalışır. Bu isə onu göstərir ki, hazırda çoxqütblü və daha balanslı təsir modelinə doğru keçid baş verir.

Ermənistanın Rusiya ilə olan iqtisadi və enerji asılılığı onu tam qərbyönümlü kurs götürməkdən çəkindirir. Bu şəraitdə regionun gələcəyi baxımından konstruktiv əməkdaşlıq formatlarına ehtiyac daha da artır. Məhz belə məqamda Zəngəzur dəhlizi ideyası yalnız Azərbaycan üçün deyil, bütün Cənubi Qafqaz üçün strateji önəm daşıyır”.

Həmçinin oxuyun:

Dünya mediası İlham Əliyevin Forumdakı çıxışından yazdı – Fotolar

Elçin Mirzəbəyli

Deputatın sözlərinə görə, İranın Zəngəzur dəhlizinə münasibəti zaman-zaman dəyişsə də, Tehran rəsmi səviyyədə Azərbaycanın ərazi bütövlüyünü dəstəklədiyini dəfələrlə bəyan edib:

“İranın regionda davamlı sabitlik və təhlükəsizlikdə maraqlı olması, Bakı ilə Tehran arasında yeni qarşılıqlı anlaşma formatlarının inkişafına yol açır. Son aylarda iki ölkə arasında aparılan diplomatik dialoq və təhlükəsizlik təminatları məsələ ilə bağlı gərginliyin yumşaldılmasına xidmət edir. Bu, regional əməkdaşlığın daha geniş bir platformaya çıxarılması baxımından əhəmiyyətlidir.

Zəngəzur dəhlizi ideyası bu kontekstdə xüsusilə mühüm əhəmiyyət kəsb edir. Azərbaycanın qərb rayonlarını Naxçıvan və oradan da Türkiyə ilə birləşdirəcək nəqliyyat arteriyası yalnız coğrafi deyil, həm də iqtisadi, siyasi və mədəni baxımdan Cənubi Qafqazın inteqrasiyasını təmin edəcək. “Tramp körpüsü” simvolik ifadəsi bu dəhlizin bölgədə yeni əməkdaşlıq modelinin təməlini qoyacağına dair ictimai rəyin formalaşdığını göstərir”.

E.Mirzəbəyli bildirib ki, rəsmi Bakı Zəngəzur dəhlizini strateji prioritet kimi müəyyən edib və bu istiqamətdə diplomatik, iqtisadi və texnoloji səviyyədə ardıcıl addımlar atmaqdadır:

“Ermənistanın müqavimətinə və müəyyən xarici güclərin ehtiyatlı mövqeyinə baxmayaraq, regional və qlobal çağırışlar Zəngəzur dəhlizi ideyasını daha da aktuallaşdırır. Cənub-Şərqi Avropa, Mərkəzi Asiya və Yaxın Şərqi birləşdirəcək bu dəhliz yalnız Azərbaycanın deyil, Avrasiya məkanının strateji kommunikasiya infrastrukturunun ayrılmaz tərkib hissəsi olacaq.

Zəngəzur dəhlizi ətrafında baş verən proseslər yeni geosiyasi arxitekturanın formalaşmasında mühüm mərhələ kimi çıxış edir. Azərbaycan bu arxitekturanın əsas memarı olaraq yalnız regional güc deyil, eyni zamanda sülh, əməkdaşlıq və qarşılıqlı asılılıq platformasının qurucusuna çevrilməkdədir. Qlobal aktorların maraqlarını tarazlayan və region ölkələrinin gələcəyini qarşılıqlı fayda əsasında qurmağa çalışan bu model dəhliz ideyasının reallaşmasını daha mümkün və inandırıcı edir”.

Safura Bənnayeva
Globalinfo.az