Züleyxa Qarayeva Bağırova: Atam inanılmaz dərəcədə vicdanlı və dürüst insan idi

Bakı, 5 fevral, Anara Axundova, AZƏRTAC

Qara Qarayevin o qədər də böyük olmayan ev-muzeyində gözəl bir ev mühiti, hüzur var. Böyük Ustadın enerjisi hopmuş məkanı dolduran musiqi fonunda insanı heyrətamiz bir rahatlıq bürüyür. AZƏRTAC-ın nümayəndələri bu məkanı əlamətdar hadisə - Azərbaycan mədəniyyətinin ən parlaq nümayəndələrindən birinin anadan olmasının ildönümü günü ərəfəsində ziyarət edir. Bizi Qara Qarayevin qızı, pianoçu Züleyxa Qarayeva-Bağırova qarşılayır. Söhbətə başlamazdan əvvəl Züleyxa xanımı bizə zalları göstərir, burada keçmişdə - muzeyin ev, ailə ocağı olduğu zamanlarda necə olmasından bəhs edir.

- Züleyxa xanım, bu evdə olanda hansı hissləri keçirirsiniz?

- Bu evdə babam, nənəm yaşayırdı. Atam bu evdə dünyaya gəlib. Ailə üzvlərimizin çoxu, o cümlədən böyük qardaşım burada doğulub. Biz uşaqlıq, gənclik illərimizi bu ocaqda keçirmişik. Bu gün bu ev bir muzeydir. Hamımız buraya qapıları hər zaman qonaqların üzünə açıq olan dövlət qurumunu ziyarət edənlər kimi gəlirik. Burada hər kəsə həmişə xoş gəlmisiniz deyirik!

- Qara Əbülfəz oğlundan bir bəstəkar kimi çox danışırlar. Bəs o, necə ata idi, evdə necə insan idi?

- Çox sərt idi, özünə qarşı çox intizamlı idi. Bizdən də bunu tələb edirdi. Mən kommunal mənzildə anadan olmuşam. Bizim iç-içə iki otağımız var idi. Hamımız bir otaqda yaşayırdıq. Orada uşaq çarpayıları vardı, valideynlərin çarpayısı da yanımızda idi, biz həmin otaqda yemək yeyir, ev tapşırıqlarını yerinə yetirirdik. Bir sözlə, bütün ailə burada qalırdı. İkinci otaq isə atama məxsus idi. Bu otağa elə-belə girə bilməzdin. Bura atamın ofisi idi. Bu, onun özünü tapdığı dünya idi və onun qapısı həmişə bağlı olurdu. Çox çalışırdı. O, bu qədər intizamlı olmasaydı, yəqin ki, bu qədər işləyə də bilməzdi. Təbii ki, ailəsi onun üçün hər cür şərait yaradırdı. Atam “mənim ofisimə gəlin, danışmalıyıq” deyəndə, çiyinlərimizə ən böyük məsuliyyət düşdüyünü hiss edirdik. Həyatımda onunla iki-üç belə söhbətim olub. Bu, atamın qarşısında müəyyən dərəcədə mənəvi sınaq olduğu üçün həmişə çox həyəcanlı idik.

Balaca olanda, atamız Fərəclə mənə nağıllar danışırdı. Nağılların “qəhrəmanları” bir qardaş və bir bacı idi. Onlar itaətsiz, dəcəl və yaramaz idilər. Yəni, Fərəclə mənim tam əksim. Atam bizə göstərirdi ki, biz həmin “qəhrəmanlara” bənzəməyək. Bu, onun tərbiyə üsulu idi. Biz böyüdükdə və nağıllar bitəndə o, tamamilə fərqli bir oyun ortaya çıxardı - dörd əllə pianoda ifa edirdik. Bu, çox maraqlı oyun idi, çünki iki nəfər ifa edirdi və üçüncüsü ayağa qalxaraq notları çevirib musiqi hərəkətlərini izləyirdi. Çox maraqlı idi. Biz isə Fərəclə bir neçə saat pianoda çalırdıq.

- Siz və ya Fərəc Qara oğlu nə vaxtsa başqa yol seçmək barədə düşünürdünüz? Yəni, musiqiçi olmamaqla bağlı...

- Fərəcin belə düşündüyünü xatırlamıram. O, fortepiano şöbəsində oxuyub. Hansısa məqamda atam hiss etdi ki, Fərəc bəstəkar olmalıdır. Onu məktəbdə nəzəri şöbəyə keçirdi ki, konservatoriyaya daxil olanda bəstəkarlıq fakültəsini seçsin.

Özümün belə bir məqamım olub, deyəsən, səkkizinci sinifdə oxuyurdum. Dərs oxumaqdan yoruldum. Çünki musiqini ciddi öyrənmək təbii ki, çətindir. Bunun üçün çox iş, tam fədakarlıq və dəmir intizam tələb olunur. Həmin vaxt atama dedim: “Ata, bilirsən, mən riyaziyyatda çox yaxşıyam... Musiqini tərk edib riyaziyyata ciddi yanaşacağam”. Atam xeyli düşündü və dedi: “Yaxşı, buyura bilərsiniz. Qərar vermək ixtiyarı sizdədir. Sadəcə bir xahişim var. Pianodan bezmisən, indi gedək nəzəriyyə şöbəsinə, nəzəriyyəni öyrənək. Bir aydan sonra danışarıq və əgər hələ də musiqini tərk etmək istədiyini söyləsən, səni başqa məktəbə köçürəcəyik”. Mənə bir həftə lazım idi (gülür). Sonra onun kabinetinə gəlib dedim: “Ata, bilirsənmi, piano üçün çox darıxmışam. Məni yenidən fortepiano şöbəsinə köçürün”. O, mənə cavab verdi: “Amma bunun belə olacağını bilirdim. Çünki musiqi bir mikrobdur! Əgər bu mikrob insanın ruhuna girərsə, onu heç vaxt tərk etməz. O, cücərməyə və böyüməyə davam edəcək”.

- Qara Əbülfəz oğlunun hansı əsərini daha çox bəyənirsiniz?

- Mən onun bütün musiqilərini sevirəm. O, mənə çox yaxındır. Onun hər bir əsəri məndə müəyyən assosiasiya oyadır, çünki onlar bizim həyatımızla sıx bağlıdır. Səhifəsini çevirdiyimiz həmin o həyatla. Məsələn, onun “Don Kixot”u necə yazdığını yaxşı xatırlayıram. Axı hər şey “Don Kixot” filminin musiqisi ilə başladı. Direktor Kozintsev Dmitri Şostakoviçə yaxınlaşdı. O, Şostakoviçlə çox işləyib. Lakin Şostakoviç başqa əsərlə məşğul idi və vaxtı yox idi. Sonra Kozintsevə dedi ki, sənə hər şeyi vaxtında edəcək, gözəl musiqi bəstələyəcək bir bəstəkar verəcəyəm. Atam “Don Kixot” üçün sifarişi belə aldı. O, bunu Leninqradda yazıb. 1956-1957-ci illərin qışı, dekabr-yanvar ayları idi. Yeni il ərəfəsi və həmin il kinoteatrlarda “Karnaval gecəsi” ekrana çıxdı. “Astoriya” otelində qalırdıq. Həmin il İv Montan və Simona Sinyore Rusiyaya gəldi. Onlar da “Astoriya”da qalırdılar. Mənim o vaxt təxminən 9 yaşım var idi, hətta bir dəfə İv Montanla birlikdə liftə minmişdim (Gülür). Atam gündə 10 saat işləyirdi. İkiotaqlı bir nömrəmiz var idi. Bir otaqda, həmişə olduğu kimi, onun musiqi aləti var idi və hamımız başqa otaqda yaşayırdıq. Nahar üçün restorana enməyə belə vaxtı yox idi. Hər şeyi onun otağına gətirdilər. Siqaret çəkmək isə ayrı söhbətdir, çox çəkirdi, stul qalxaraq nəfəsliyi açıb siqaret çəkirdi. Bayıra çıxmaq üçün vaxtı yox idi!

Onun hər bir əsəri mənim üçün beləcə sırf ailə xatirələri ilə bağlıdır. Ona görə də onların hər birini sevirəm. Çox sevirəm.

- Züleyxa xanım, belə görkəmli insanın qızı olmaq necədir?

- Hiss etmirəm ki, onun görkəmli istedadının mənə hər hansı aidiyyəti var. Onun xidmətləri, yaradıcılığı ona məxsusdur. Heç vaxt mənə aid olmayıb. Mən də hamı kimi şahidəm. Atam rəhmətə gedəndəndən sonra bunu daha bariz şəkildə hiss etdim. Bütün bunlar mənə məxsus deyil. Mən yalnız onların şahidiyəm.

- Atanız Qara Əbülfəz oğlunun sizə öyrətdiyi ən vacib keyfiyyətlər hansılardır?

- Atam inanılmaz dərəcədə vicdanlı və dürüst insan idi. Həmişə deyirdi ki, aldatmaqla oğurluq eyni şeydir. Heç vaxt yalan danışma, həmişə həqiqəti söylə! Ancaq dürüstlük, doğruluq, prinsipiallıq həqiqətən insanın yaraşığıdır. Fərəclə mən məhz belə böyümüşük. Onun bizə öyrətdiyi budur. İntizam, musiqi, ev, dərslər, dörd əllə ifalar - bu, sadəcə həyatımızı müşayiət edən amillər oldu. Əsas olan isə, bizim onda gördüyümüz və əxz etdiyimiz dürüstlük, düzgünlük, prinsipiallıqdır.