51 ci zona və digər sirlər haqda məxfi sənədlər açıqlandı MARAQLI FAKTLAR

ABŞ Milli Təhlükəsizlik Arxivində nələr var?

1985-ci ildə yaradılan müstəqil Milli Təhlükəsizlik Arxivi hökumət məlumatlarının açıqlığı uğrunda mübarizə aparan ən nüfuzlu təşkilatlardan birinə çevrilib. Dövlət sirrinin artmasından narahat olan jurnalistlər və alimlər tərəfindən yaradılmış arxiv əsl demokratiya və şəffaflığın qalasına çevrilib. Bu, sadəcə məxfilikdən çıxarılan sənədlərin anbarı deyil- bu, akademik qurum, ictimai maraqlara uyğun hüquqi təşəbbüs və dərin jurnalist araşdırmaları üçün platformadır.

Arxiv öz şöhrətini İnformasiya Azadlığı Aktından (FOIA) əvvəllər yalnız dar bir dairə üçün mövcud olan məlumatlara daxil olmaq üçün əsas vasitə kimi istifadə etməsi sayəsində qazanmışdır. Hər bir sorğu, ABŞ liderlərinin onilliklər ərzində üzləşdiyi beynəlxalq münasibətlərin mürəkkəb tarixini, dövlət səhv hesablamalarını və mənəvi dilemmaları anlamaq üçün bir addımdır.

Siyasi zarafatlar: Karter və Kissincerin əlyazma qeydləri

Arxivin əhəmiyyətinin ən bariz nümunələrindən biri də Cimmi Karterin milli təhlükəsizlik müşaviri Zbiqnev Bjezinskinin təkliflərinə reaksiyasını əks etdirən sənədlərdir.

Sonuncu xarici siyasətə daha manipulyativ yanaşma təklif etdikdə, Karter memorandumun kənarlarında kəskin şərhlər etdi: "Yalan deyirsən?" və "Vaxtınızı boşa keçirəcəksiniz." Bu kostik ifadələr təkcə prezidentin şəxsi mövqeyini deyil, həm də prezident etikasının incə cizgilərini ortaya qoyur.

Türkiyə ilə danışıqlar zamanı Henri Kissincerin zarafatı da eyni dərəcədə rəngarəng idi: "Əgər bu qanunsuzdursa, biz bunu dərhal edirik. Əgər konstitusiyaya ziddirsə, bir az daha uzanar".

FOIA qüvvəyə mindikdən sonra o, indi belə zarafat etməkdən belə qorxduğunu etiraf etdi. Bu sözlər onu göstərir ki, hətta soyuq müharibə dövründə də yüksək vəzifəli məmurlar ictimai nəzarət nəfəsini hiss ediblər.

51-ci zona, İraq və nüvə təhlükəsi: Məxfilikdən çıxarılan miflər və səhv hesablamalar

Arxiv təkcə maraqları qeyd etmir, həm də davamlı mifləri dağıtmağa kömək edir. Məsələn, 51-ci zona ilə bağlı məlumatların dərci onun məxfiliyinin əsl motivlərini– casus təyyarələrin prototiplərinin gizlədilməsini üzə çıxardı. Nəşrə maraq dalğası o qədər güclü idi ki, Arxiv serverlərinin müvəqqəti bağlanmasına səbəb oldu.

İraqın işğalı ilə bağlı sənədlərə də böyük diqqət yetirilib. Məxfilikdən çıxarılan planlara görə, Corc Buş administrasiyası ABŞ əsgərlərinin gül-çiçəklə qarşılanacağını və bir neçə il ərzində bölgəni tərk edəcəyini gözləyirdi. Lakin reallıq faciəvi şəkildə fərqli oldu. Arxiv şişirdilmiş gözləntilər və təhrif edilmiş proqnozlar mühitində fəlakətli qərarların necə doğulduğunu sübut etdi.

Aspirantlar atom bombasını necə hazırladı və yayılmama siyasətini dəyişdirdi

Ən narahatedici və eyni zamanda ifşaedici sənədlərdən biri də “N Ölkədə Eksperiment” layihəsinin hesabatı oldu. Bu eksperimentin bir hissəsi olaraq, yalnız açıq mənbələrdən istifadə edərək, aspirantlar 3 il ərzində nüvə bombası üçün işçi dizayn hazırlamağı bacardılar. Eksperimentin nəticələri ABŞ-ın nüvə təhlükəsizliyi məsələlərinə yanaşmasını dəyişdi- aydın oldu ki, bilik və fizikanı məhdudlaşdırmaq olmaz, yalnız parçalanan material nəzarətə tabedir.

Alkoqol və casusluq: CIA diplomatiya və əyləncə üçün agentlər hazırladı

Arxivdəki ən təəccüblü tapıntılar arasında MKİ-nin “Alkoqol: Alkoqolun Sosial və Biznes Məqsədləri üçün İstifadəsinə Praktik Baxış” adlı 21 səhifəlik sənədi olub. Rəhbərlik içki içməzdən əvvəl əlüzyuyanın aşağısına bir az tökərək, kibritlə yandıraraq yoxlamaq kimi tövsiyələri ehtiva edirdi. Yumor kəşfiyyat ictimaiyyətinin ciddi narahatlığını gizlədir: MKULTRA dövründə CIA özü psixotrop maddələrlə təcrübə aparmışdı və indi düşmənlərinin onların hərəkətlərini təkrarlayacağından qorxurdu.

Milli Təhlükəsizlik Arxivi təkcə tarixi xəzinə deyil, həm də güclü maarifləndirici vasitədir. Rəqəmsal arxiv (DNSA) universitet proqramlarında fəal şəkildə istifadə olunur, tələbələrə qərar qəbuletmə mexanizmini, siyasi səhv hesablamaların nəticələrini və mülki nəzarətin əhəmiyyətini anlamağa kömək edir. Arxivə abunə olmaq unikal materiallara çıxışı təmin edir və məlumatın açıqlanması və açıq cəmiyyətin qorunması üçün gələcək səyləri dəstəkləyir.

İnformasiya Azadlığı Aktı (FOIA) Amerika Birləşmiş Ştatları hökumətinin məlumat və sənədlərinin tam və ya qismən buraxılmasına imkan verən məlumat azadlığı haqqında federal qanundur.

MKULTRA layihəsi (həmçinin MK-ULTRA kimi tanınır) şüurun manipulyasiya vasitələrini tapmağa və öyrənməyə, məsələn, agentləri işə götürməyə və ya sorğular zamanı, xüsusən də psixotrop kimyəvi maddələrdən istifadə etməklə (insan şüuruna təsir edən) məlumat əldə etməyə yönəlmiş gizli Amerika CIA proqramının kod adıdır.

Müəllif - İqor Bukker

Tərcümə - Elçin Bayramlı

Mənbə- Pravda.Ru