525 ci qəzet Suyun öyrətdiyi DƏRS

Bu gün sinfə daxil olanda Canturan müəllim həmişəkindən daha gülərüz və şən görünürdü. Diqqətçəkən məqam təkcə onun nadir halda rast gəlinən gülərüzlüyü deyildi, həm də masanın üstündə üzəri ötürüklə bağlanmış iki böyük qab idi. Aydın idi ki, bir azdan nəsə maraqlı olay baş verəcək...

Çox keçmədi ki, Canturan müəllim üzünü sinifə tutub, gülümsəyərək dedi:

- Uşaqlar, bu gündən sonra sizə "şagird" yox, "oxucu" deyəcəyəm. Çünki "şagird" bizim sözümüz deyil. Dərs də keçməyəcəyik, çünki "dərs" də bizə yad sözdür. Mən sizə öyrəncə verəcəm! Bilirsiniz niyə? Çünki biz həm əylənirik, həm də öyrənirik.

Biz bir-birimizə baxıb gülümsədik. Maraqlı bir şey olacağını hiss edirdik.

- Siz isə mənə "müəllim" yox, "öyüdçüm" və ya "öyrədən" deyə bilərsiniz. Çünki "müəllim" də əcnəbi sözdür.

Bir-birimizə təəccüblə baxırdıq: bu yeni sözlər qəribə, amma maraqlı idi. Öyrədən əlini masanın üzərindəki qablarının üzərinə qoyub dedi:

- Bugünkü öyrəncəmiz çox maraqlı olacaq. Hətta bu dəfə bilik öyrətmə işində mənim köməkçim də var! Bilirsiniz kimdir? Hazırsınız tanış olmağa?

Hamımız başımızı tərpədib "hə" dedik.

Öyrədən örtüyü yavaş-yavaş açdı. Qarşımızda iki su qabı var idi.

- Tanış olun, Su!

Su bu gün mənə kömək edəcək. Bilirsiniz necə? Qulaq asın, deyim!

O, yanındakı torbadan bir ovuc torpaq çıxarıb su qabının birinin içinə tökdü. Su bir az bulandı. Sonra öyrədən həmin qaba qum, kül və boya əlavə etdi. Su yavaş-yavaş tündləşdi - qapqara mayeyə çevrildi.

O biri qabdakı su isə göz yaşı kimi duru idi.

- İndi bu iki su bir-birindən nə ilə seçilir?

Hamımız bulanıq suya baxıb düşündük. Öyrədən izah etməyə davam etdi:

- Bu duru su bizim dilimizin təmizliyidir. Amma ikinci qabdakı bulanıq su isə başqa dillərdən alınmış yad sözlərin dilimizə təsirini göstərir. Dilimiz yad sözlərlə bulandırıldıqca, düşüncəmiz də qarışır. Biz fikirlərimizi doğru ifadə edə bilmirik, bir-birimizi başa düşməkdə çətinlik çəkirik.

Öyrədən masanın üstündən bir neçə oyuncaq götürdü - bir maşın, bir kitab, bir quş, bir qələm, bir ulduz, bir çiçək və bir ayı. Onları bir-bir duru suyun içinə atdı. Oyuncaqlar suyun içərisində aydın şəkildə görünürdü, sanki su onları canlandırmışdı.

Sonra eyni oyuncaqları bulanıq suya atdı. Sanki oyuncaqlar yoxa çıxdı; onları görmək mümkün deyildi.

- İndi bu oyuncaqları sudan çıxarmalısınız. Görək, hansı sudan tapmaq asan olacaq?

İki qrupa ayrıldıq. Duru su olan qabın qarşısındakı qrup oyuncaqları dərhal çıxardılar. Həm gözləri ilə gördülər, həm də toxunaraq hiss etdilər. Onlar nə axtardıqlarını bilirdilər.

Bulanıq su ilə işləyənlər isə çətinlik çəkirdi. Oyuncaqları görə bilmədikləri üçün yalnız toxunaraq tapmağa çalışırdılar. Həm tapşırığı gec yerinə yetirdilər, həm də əlləri sudakı torpaq və boyadan çirkləndi...

Öyrədən suya baxaraq dedi:

- Gördünüzmü? Təmiz dildə anlayışları tez mənimsəyirik. Həm görürük, həm də toxunaraq hiss edirik. Amma dil yad sözlərə bulaşdıqda, hər şey qarışır, biz isə yanılırıq.

O an hamımız anladıq ki, bu sadəcə, bir oyun deyildi, bu, böyük bir dərs idi. Dilimiz "duru" qaldıqca, düşüncəmiz də açıq olur. Əks təqdirdə beynimiz bulanıq su kimi qarışır, doğru ilə yanlışı ayırd etmək çətinləşir.

Həmin gündən sonra sinifdə yad sözlər işlətdikdə bir-birimizə gülümsəyərək deyirdik:

- Suyu bulandırma, dili çirkləndirmə!

Eltən Törəçi