525ci qəzet Azad edilmiş ərazilərdə ekoloji tarazlıq naminə mühüm tədbirlər görülür

İşğaldan azad edilmiş rayonların ərazilərinin bir hissəsini əhatə etməklə yeni milli parkın yaradılması nəzərdən keçirilir. İşğaldan azad olunan Şuşa (6043,7 ha), Xocalı (24824,4 ha), Ağdərə (46606,7 ha) və Kəlbəcər (15181,4 ha) rayonlarının inzibati ərazilərinin bir hissəsini əhatə etməklə ümumi sahəsi 92656,2 ha olan yeni milli parkın yaradılması nəzərdən keçirilir. Bununla bağlı aidiyyəti dövlət qurumları ilə ərazilərə baxış və qiymətləndirmə işlərinə başlanılıb. Qeyd olunan əraziləri əhatə edən yeni milli parkın ilkin xəritəsi hazırlanıb, yaşayış məntəqələrinin yerləşməsi nəzərə alınmaqla xəritəyə münasibət bildirilməsi üçün Azərbaycan Respublikasının Dövlət Şəhərsalma və Arxitektura Komitəsinə göndərilib.

Ekologiya və Təbii Sərvətlər Nazirliyinin (ETSN) şöbə müdiri Kənan Kərimli bildirib ki, yeni yaşıllıq sahələrinin salınması layihələri çərçivəsində bir neçə ərazidə yaşıllıq sahəsi salınıb. Zəngilan rayonu ərazisində 55,0 ha, Ağdam rayonu ərazisində 11,0 ha və Cəbrayıl rayonu ərazisində 38,0 ha yeni yaşıllıq sahəsi salınıb: "Hazırda Cəbrayıl və Füzuli rayonları ərazisində yeni yaşıllıq sahəsinin salınması ilə bağlı işlər davam etdirilir".

Kənan Kərimlinin dediyinə görə, yeraltı və yerüstü su mənbələrinin əsas göstəricilərinin qiymətləndirilməsi, məlumat bazasının və elektron su xəritəsinin hazırlanması məqsədilə Qarabağ və Şərqi Zəngəzur iqtisadi rayonları ərazisində yeraltı su yataqlarının istismar ehtiyatlarının yenidən qiymətləndirilməsi üzrə 170-dən artıq məntəqədə yoxlama təftiş işləri yerinə yetirilib. İşğaldan azad olunmuş ərazilərin interaktiv su xəritəsinin, o cümlədən, çayların, avtomat hidroloji stansiyaların, göllərin, yeraltı su yataqlarının hidroqrafiya şəbəkəsinin vektorlaşdırılması və SHP faylının yaradılması işləri yerinə yetirilib.

"Təmiz Şəhər" ASC-nin Ekologiya şöbəsinin müdiri Səbuhi Babayev deyir ki, Xocalı (20 ha), Ağdərə (10 ha) və Xocavənd (10 ha) rayonlarının ərazisində təhlükəsiz bərk tullantılar üçün poliqon əraziləri seçilib. Seçilmiş torpaq sahələrinin "Təmiz Şəhər" ASC-nin istifadəsinə verilməsi barədə Dövlət Şəhərsalma və Arxitektura Komitəsinə məktub göndərilib: "Dövlət Komitəsi tullantı poliqonlarının yaradılması üçün Xocavənd və Xocalı rayonu ərazisində yerləşən torpaq sahəsinin "Təmiz Şəhər" ASC-nin istifadəsinə verilməsi barədə sərəncam verib. Ərazi tərəfindən mina və partlamamış hərbi sursatlardan təmizlənib".

Qarabağ və Şərqi Zəngəzur iqtisadi rayonları ərazisində yeraltı su yataqlarının istismar ehtiyatlarının yenidən qiymətləndirilməsi üzrə 170-dən artıq məntəqədə yoxlama təftiş işləri yerinə yetirilib.

K.Kərimli qeyd edib ki, 142 mineral xammal yatağında monitorinq təftiş işləri aparılıb və işğal dövründə istismar edilmiş həcm müəyyənləşib: "Hazırda işğaldan azad edilmiş ərazilərdə əlvan və nəcib metalların axtarışı, qiymətləndirilməsi üzrə geoloji kəşfiyyat işləri davam etdirilir".

O vurğulayıb ki, 2025-ci ildə azad edilmiş ərazilərdə 5 ədəd olmaqla, o cümlədən, Xankəndi şəhəri və Ağdərə rayonlarında avtomat meteoroloji stansiyaların quraşdırılması nəzərdə tutulur. Azad edilmiş ərazilərdə 10 çay üzərində 11 avtomat hidroloji, 5 avtomat meteoroloji stansiya quraşdırılaraq isifadəyə verilib:

Kənan Kərimlinin sözlərinə əsasən, Xankəndi şəhəri ərazisində 1 dəst, Laçın rayonunun Güləbird kəndi ərazisində 1 dəst və Xocalı şəhəri yaxınlığında 1 dəst olmaqla 3 avtomat aqrometeoroloji stansiya quraşdırılaraq işə salınıb: "Qarabağın təbii ehtiyatları atlası"nın hazırlanması məqsədilə təbii ehtiyatların siyahılaşdırılması və atlasın elektron variantda hazırlanması işləri başa çatıb. Azərbaycan Respublikasının Ağdərə rayonunun yaradılması haqqında" Qanunun tətbiqi barədə Azərbaycan Prezidentinin müvafiq Fərmanına əsasən, atlas üzərində əlavə kartoqrafik işlər aparılıb və bu ilin sonunadək çap olunması nəzərdə tutulur. Nazirlər Kabinetinin müvafiq tapşırığı ilə Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının təqdim etdiyi məlumatlara əsasən, Qarabağ və Şərqi Zəngəzur iqtisadi rayonlarının hər biri üzrə ayrı-ayrılıqda 10 adda tematik xəritə elektron variantda hazırlanaraq Elm və Təhsil Nazirliyinin Geologiya və Geofizika İnstitutuna təhvil verilib".

Ekologiya və Təbii Sərvətlər Nazirliyi yanında Milli Hidrometeorologiya Xidmətinin rəis müavini Əkbər Əsgərov bildirib ki, Xankəndi Hidrometeoroloji Stansiyası işğal zamanı salamat qalan yeganə stansiyadır. Stansiya 1898-ci ildə yaradılıb: "İşğal olunmuş ərazilərimizdə 9 meteoroloji, 16 hidroloji stansiyaları olub, hamısı dağıdılıb, yalnız bu stansiya qalıb. Bu stansiya avtomatik qaydada fəaliyyət göstərir. İşğal dövründən salamat qalan yeganə stansiyadır. Avtomat meteoroloji stansiya ABŞ istehsalıdır. Bu stansiyalardan Azərbaycanda bir neçə ərazidə var, həmçinin Laçın və Xocalıda da var. Bu stansiyalardan real vaxt rejimində məlumatlar Milli Hidrometeorologiya Xidmətinin Situasiya Mərkəzinə ötürülür".

O qeyd edib ki, bu stansiyada küləyin sürətini və istiqamətini, yağıntını, havanın nisbi rütubətini, atmosfer təzyiqini və havanın temperaturunu ölçmək mümkündür.

Kənan Kərimli həmçinin deyib ki, Xankəndidə salamat qalan bu stansiyanın son müşahidə tarixi 19 sentyabr 2023-cü il gündüz saat 12-yə aiddir.

Ekologiya və Təbii Sərvətlər Nazirliyinin Dövlət Ekoloji Təhlükəsizlik Xidmətinin rəis müavini Xaliq Mirzəyev deyib ki, cari ilin ötən dövrü ərzində işğaldan azad olunmuş ərazilərdə həyata keçirilmiş nəzarət tədbirləri zamanı aşkar edilmiş ekoloji hüquqpozmalarla bağlı ümumilikdə 106 akt, 64 protokol tərtib olunub. Nöqsanların aradan qaldırılması üçün 11 ədəd müddətli "Ekoloji tələb" verilib: "Qanun pozuntusuna yol verdiklərinə görə hüquqi, vəzifəli və fiziki şəxslərə ümumilikdə 147 min 60 manat məbləğində cərimə tətbiq edilib və ətraf mühitə dəymiş ziyanla bağlı 22 iş üzrə 29 273,57 manat məbləğində iddia qaldırılıb. 16 işlə bağlı toplanmış materiallar aidiyyəti üzrə müvafiq tədbirlərin görülməsi üçün hüquq-mühafizə orqanlarına göndərilib".

"Yaşıl Dünya" Ekoloji Maarifləndirmə İctimai Birliyinin sədri Elman Cəfərli deyir ki, 2020-ci ilin 10 noyabrından sonra, yəni Ermənistan kapitulyasiya aktını imzaladıqdan sonra baş verən proseslər Azərbaycanın hərbi-siyasi rəhbərliyinin, diplomatiyasının böyük uğuru kimi tarixə düşüb. Çünki Azərbaycan 10 noyabr tarixinə qədər Cəbrayıl, Füzuli, Zəngilan, Şuşa, Qubadlı və Hadrut qəsəbəsini işğaldan azad etmişdi. Azərbaycanın digər böyük rayonları isə işğal altında idi. 10 noyabr tarixində Azərbaycan, Rusiya və Ermənistan arasında imzalanmış üçtərəfli bəyanatdan sonra mərhələli şəkildə Ermənistan Ağdam, Kəlbəcər və Laçın rayonlarından işğalçı ordusunu geri çəkdi. Birinci Qarabağ müharibəsində Azərbaycan Ordusunun ən böyük itkiləri Ağdam, Ağdərə və Kəlbəcər istiqamətində olmuşdur. Əgər bu dəfə də həmin əraziləri güc yolu ilə azad etsəydik, itkilərimiz çox olacaqdı. Azərbaycanın hərbi-siyasi rəhbərliyi bizi bu cür itkilərdən xilas etdi. 2023-cü ilin 19 sentyabr tarixində 23 saat davam edən antiterror tədbirlərindən sonra Qarabağın digər hissələri də Azərbaycanın hüquqları daxilinə keçdi.

Onun sözlərinə görə, son dörd ildə Qarabağda ciddi tikinti-quruculuq işləri aparılır. Bəzən insanlar bu barədə çox tələsir və tez bir zamanda öz yurdlarına qayıtmaq istəyirlər. Lakin otuz illik problemi dörd ildə həll edə bilmərik. Hansı ki, ərazilərimiz otuz il ərzində kərpic-kərpic sökülüb və biz həmin əraziləri ilk olaraq minalardan təmizləməli, sonra isə yenidən tikməliyik: "Ərazilərimizin minalardan təmizlənməsi isə uzun müddət tələb edir və bütün bu prosesləri Azərbaycan məhz öz gücü hesabına həyata keçirir. Lakin bütün bu işlər sürətlə həyata keçirilir. İlin sonuna qədər və ya gələn il əvvəllərində Ağdama da köç başlayacaq. Ağdam ən çox minalarla çirkləndirilmiş ərazidir və oranın yenidən qurulması da daha çox müddət tələb edir. Eyni zamanda qeyd etmək lazımdır ki, Rusiya-Ukrayna müharibəsi ilə əlaqədar olaraq tikinti bazarında müəyyən durğunluq yaranır. Bu da təbii ki, tikinti prosesini müəyyən mənada ləngidir. Azərbaycan hərbi və iqtisadi cəhətdən qüdrətli dövlətdir. Biz heç bir dəstək almadan Böyük Qayıdış layihəsini həyata keçiririk".

Siyasi şərhçi Vüqar Əhmədov qeyd edib ki, Qarabağda aparılan quruculuq işləri tamamlandıqdan sonra keçmiş məcburi köçkünlərin qayıdış prosesi və məskunlaşması uğurla həyata keçilir. Artıq minlərlə məcburi köçkün ailəsi öz doğma torpaqlarına qayıtmış, onların təminatı və məşğulluq məsələləri birbaşa dövlətin qayğısı və himayəsi altındadır. Bir iqtisadi zona kimi də bu gün Qarabağ və Şərqi Zəngəzur inkişaf edir, ölkə başçısı cənab İlham Əliyevin iştirakı ilə yeni iqtisadi və sənaye müəssisələrinin açılışı olur ki, bu da Böyük Qayıdış prosesində keçmiş məcburi köçkünlərin həyat səviyyəsinin yüksəldilməsi, Qarabağın dirçəlişi və çiçəklənməsi, gəlir yerlərinin artırılması baxımından çox önəmlidir.

Sevinc QARAYEVA