Akademikdən onu tənqid edənlərə CAVAB: Məktəbi 3 lə bitirənlər...

Akademik Nizami Cəfərovun “vopşe”, “tak şto”, “znaçit” kimi rus sözlərinin dilimizin lüğət tərkibinə daxil edilməsi ilə bağlı fikirləri hələ də müzakirə olunur. Bu məsələ barədə həm tənqidi, həm də dəstək xarakterli reaksiyalar səsləndirilib.

Nizami Cəfərov baş verənləri necə qiymətləndirir?

Globalinfo.az akademiklə əlaqə saxlayıb.

O bildirib ki, sözügedən məsələyə münasibətləri çox ciddi şəkildə izləyir:

“Danışanların əksəriyyəti müsahibəmi oxumayıb, söhbətin nədən getdiyini bilmirlər. Artıq iki əsrdir ki, ədəbi dilimizə keçməyən rus sözlərindən istifadə olunur. Cəfər Cabbarlı dilimizin təmiz şəkildə işlədilməsini təmin edən ustadlardandır. Lakin o da üslubi məqamlarda bu cür sözlərə müraciət edib. Ola bilsin ki, 20-50 ilə onların işlənmə prosesi başa çatsın. Bu sözlərin ədəbi dilimizdə qarşılığı varsa, niyə “ümumiyyətlə” əvəzinə “vopşe”, “deməli” yerinə “znaçit” və sair deməyə məcburuq? Əslində, bu bir məcburiyyət deyil, sadəcə cəmiyyətin ehtiyacı olub.”

N.Cəfərov əlavə edib ki, onun nəzərdə tutduğu məsələ orfoqrafiya lüğətinə aid deyil:

“Həmin lüğətdə sözün, hətta şəkilçinin yazılış forması göstərilir, orfoqrafik qaydalar verilir. Mənim nəzərdə tutduğum isə başqa lüğətdir. Bu gün süni intellekt tələb edir ki, hər bir xalq öz dilinin ən mükəmməl lüğətini hazırlasın. Buraya dialekt sözləri, loru ifadələr və geniş yayılmış beynəlxalq terminlər də daxildir. Yəni dilimizdə işlənən rus sözlərinin heç biri orfoqrafiya lüğətinə daxil edilmir. Bu qəbildən olanlar ümumi lüğətimizi təşkil edir. Kompüter texnologiyasında buna korpus deyilir. Bu, dilimizdə işlənə bilən bütün sözlərin toplusudur və sayı yarım milyondan çoxdur. Onsuz da belə bir lüğəti yaratmaq hələ ki, gücümüz daxilində deyil. Sadəcə gələcək üçün təsəvvür formalaşdırmaq vacibdir. “Orfoqrafiya lüğətinə qeyd etdiyim sözlər salınmalıdır” kimi müzakirələrə ehtiyac yoxdur. Orta məktəbi ən azı 3 və ya 4 qiyməti ilə bitirənlər dediklərimi başa düşməli idilər. Təəssüf ki, vəziyyət belə olmadı.”

Ləman Hüseynzadə
Globalinfo.az