Ayaqüstü yemək sağlamlığa zərər verir

Ekspertlər deyir ki, qida qəbulu zamanı oturaq vəziyyət vacibdir

Həkim-terapevt: “Tələsmədən, diqqətlə qidalanmaq həm bədəni, həm də ruhu qoruyur”

Oturaq halda, yarımoturaq, yoxsa ayaqüstə qidalanmaq, hansı daha faydalıdır? Bu sual indi müzakirələrə səbəb olub. Məsələ burasındadır ki, bir çox xalqlarda süfrəni yerdən açmaq, yaxud adına “dördayaq” deyilən alçaq masalar ətrafında əyləşmək ənənəsi var. Orta Asiyada indi də dəstərxan – yerə sərilən süfrə ətrafına toplaşmaq ənənəsi qalır. Türkiyənin bir çox əyalətlərində, o cümlədən Urfada bardaş qurub süfrə arxasında əyləşmək, eləcə də alçaq, dairəvi masalar ətrafında nahar etmək ənənəsi var. Televizora baxarkən, kitab oxuyarkən və digər əl işləri ilə məşğul olarkən bardaş vəziyyətini almaq yaxşıdır. Bardaşa öyrəşənə qədər kürəyinizi divara söykəyə bilərsiniz. Əgər kürək əzələləri ağrıyırsa, mütəmadi olaraq özünüzə rahatlamağa icazə verə bilərsiniz, amma sonra yenidən eyni vəziyyəti almaq lazımdır. Adına “yoqa” deyilən məşqlər sisteminə türk xalqları ta qədimdən bələd olub. Bardaş qurub əyləşmək yoqa sistemində də əsas hərəkətdir. Əcdadlarımız süfrəni yerdən sərərdi, bardaş qurub ətrafında əyləşərdi. Qədim təbiblər də yerdə əyləşib nahar etməyin faydalarını sadalamaqla bitirə bilməzdi. Onlar həzm prosesinin məhz  belə oturuş tərzi zamanı rahat olduğunu bildirirdilər. Bardaş qurmaq əzələləri möhkəmləndirir, çanaq-bud oynaqlarını stimullaşdırır. Bu oturuş tərzi həm də pelvik orqanların vəziyyətini yaxşılaşdırmağa kömək edir. Bardaş qurub oturmaq kürək və onurğa sütunu üçün də çox faydalıdır. Bunu neyrocərrahlar və ortopedlər də təsdiqləyir. 

İndiyədək tibb elmi əyləşərək qidalanmağın xeyirli olduğunu, ayaqüstü yeməyin ziyanlarını bəyan edirdi. Amma vəziyyət dəyişib deyəsən. Bəzi tədqiqatlar dayanıqlı masa arxasında qidalanmağın döş xərçəngi riskini azalda biləcəyi fikrini irəli sürür. “Medicina” xəbər verir ki, aparılan araşdırmalar daim oturanlarda, hər gün oturaraq çalışanlarda xərçəng riskinin iki dəfə çox olduğunu göstərir. Bristol Universitetinin tədqiqatçıları oturmuş şəkildə masada deyil, ayaq üstə işləməyin döş xərçəngi riskini azalda biləcəyini irəli sürüblər. Onlar fiziki fəaliyyətin və oturaq həyat tərzinin məhdudlaşdırılmasının bu onkoloji xəstəliyin riskini azaltdığına dair tutarlı sübutlar tapıblar. Bu araşdırma 130.000-dən çox qadının məlumatlarının təhlilinə əsaslanır. Bu, həyat tərzində kiçik dəyişikliklərin nə qədər vacib ola biləcəyini nümayiş etdirir. Tədqiqat müstəqil masaları tədqiq etməsə də, ofislərdə, xüsusən də bel ağrısı olan insanlar arasında daha çox yayılır. Böyük Britaniyada hər il təxminən 56.000 qadına yeni döş xərçəngi diaqnozu qoyulur. Döş xərçəngi xərçəngin dördüncü ən ölümcül formasıdır və İngiltərədə hər il 11,500, ABŞ-də isə 42,000 insanı öldürür. Tədqiqatın müəllifləri fiziki hərəkətsizlik və oturaq davranışla əlaqəli genləri müəyyən ediblər.

Pediatr Günay Rəsulova isə uşaqların "W" oturuşu ilə bağlı valideynlərə xəbərdarlıq edib. Həkim bu cür oturuşun fəsadlarını belə izah edib: 

Bud və diz oynaqlarında həddindən artıq gərginlik. Oynaqlarda içəriyə dönmənin (internal rotation) güclənməsi, normal hərəkətin məhdudlaşması. Diz bağlarında boşalma, qeyri-stabillik yaranması. Ayaq əzələlərinin balanssız inkişafı, içəriyə dönmə və “çarpaz ayaq” (knock knees) formalaşması. Qamət pozğunluqları, bel ağrıları riskinin artması. 

Həkim-terapevt Şahvələd Məmmədov Sherg.az-a açıqlamasında qeyd etdi ki, fiziki aktivliyi bəzən yanlış olaraq qidalanmaya da aid edirlər. Fiziki aktivlik vacibdir. Ancaq bu, qidalanmaya aid deyil: