Azərbaycan tranzit nöqtəsi olmaqla yanaşı, strateji qərar mərkəzinə çevrilməkdədir ŞƏRH

Bakı, 9 sentyabr, AZƏRTAC

Dünya siyasəti çoxqütblü mərhələyə qədəm qoyub. Bu gün artıq bir deyil, bir neçə güc mərkəzi beynəlxalq qaydaları müəyyənləşdirmə yolundadır. Belə bir şəraitdə Azərbaycan balanslı, eyni zamanda, təşəbbüskar diplomatiya ilə seçilir. Prezident İlham Əliyevin və birinci xanım Mehriban Əliyevanın Çin Xalq Respublikasına işgüzar səfəri də bu xəttin davamı və yeni mərhələsidir. Bu səfər, sadəcə, protokol mərasimi yox, konkret layihələr və institutlarla möhkəmləndirilmiş “Şərq vektoru”nun açıq ifadəsi oldu. Azərbaycanın Türk dünyası ilə birlikdə Şərqdən Qərbə uzanan geoiqtisadi xəttdə strateji mövqeyini gücləndirdi.

Bu fikirləri AZƏRTAC-a açıqlamasında Regional Hüquqi və İqtisadi Maarifləndirmə İctimai Birliyinin sədri Arzu Bağırova söyləyib.

Onun sözlərin görə, aprel ayında Azərbaycan-Çin münasibətləri “hərtərəfli strateji tərəfdaşlıq” səviyyəsinə yüksəlib: “Pekində imzalanan 20-dən artıq sənəd yaşıl inkişafdan rəqəmsal iqtisadiyyata, aerokosmik əməkdaşlıqdan hüquqi sahələrə qədər geniş spektri əhatə edir. Bu sənədlər Bakının Şərq vektorunu institutlaşdırdığını göstərir. Çin XİN rəsmiləri də Azərbaycanı Cənubi Qafqazda “sabitləşdirici oyunçu” adlandıraraq yeni münasibətlərin konturlarını açıq ifadə etdilər.

Başqa bir istiqamət yeni koordinasiya meydanı Şanxay Əməkdaşlıq Təşkilatı ilə bağlıdır. Tiencin görüşündə Çin rəhbəri Si Cinpin Azərbaycanın Şanxay Əməkdaşlıq Təşkilatına (ŞƏT) qoşulmasına açıq dəstək verdi. Bu addım Azərbaycanın regiondakı rolunu yalnız enerji və nəqliyyat sahələri ilə məhdudlaşdırmır, həm də təhlükəsizlik, maliyyə və logistika üçbucağında koordinasiya imkanlarını artırır. Diqqətçəkən məqamlardan biri də budur ki, Çin diplomatiyası Azərbaycanın BRICS+ dialoquna qoşulmasına da maraq göstərir. Bu isə Azərbaycanın çoxqütblü dünyada rolunu daha da gücləndirir.

“Azərbaycan və Çinin adı bir cümlədə işlənirsə, ağıla ən ilk gələn hadisə, ünvan və ya yanaşmalardan biri Orta Dəhliz – Transxəzər magistralının gücləndirilməsi olur. Çin rəsmən Transxəzər Beynəlxalq Nəqliyyat Marşrutunu (TITR, Orta Dəhliz) əsas xətt elan etdi. Bu magistral Qazaxıstandan başlayaraq Xəzər, Azərbaycan, Gürcüstan, Türkiyə vasitəsilə Avropaya çıxır. Əslində bu, Türk dünyasını birləşdirən ən böyük geoiqtisadi layihə kimi xarakterizə edilə bilər. Çin Nəqliyyat Nazirliyi 2025-ci ilin sonuna qədər Orta Dəhlizlə daşınan yüklərin həcmini ən azı ikiqat artırmaq hədəfini açıqlayıb. Bakı-Pekin əməkdaşlığı bu marşrutu daha dayanıqlı və rəqabətədavamlı edir. Prezidentin avqustun sonu, sentyabrın ilk günlərinə düşən Çin səfərinin ən önəmli bölümü konkret layihələr zərfidir. Bunlara AIIB (Asiya İnfrastruktur İnvestisiya Bankı) ilə əməkdaşlıq barədə birgə bəyanat, “PowerChina” ilə yaşıl enerji, su təsərrüfatı, tullantı suları və hidrogen layihələrinin müzakirəsi, CNCEC ilə SOCAR arasında çərçivə sazişi, əlavə olaraq, “Huawei” və ZTE ilə rəqəmsal transformasiya və süni intellekt üzrə ilkin memorandumlar daxildir. Bütün bunlar “Niyyət bəyannaməsi”ndən daha üstün - “kağız yox, real layihə” yanaşmasının ifadəsidir”, - deyə QHT sədri vurğulayıb.

O qeyd edib ki, Çin və Azərbaycan arasında vizasız gediş-gəlişin tətbiqi yeni strateji mərhələdir. Artıq iki ölkə arasında şəxsiyyət vəsiqəsi ilə sərbəst səfər mümkündür. Bu addım biznes, turizm, təhsil mübadiləsini sürətləndirir, Orta Dəhliz boyunca “yumşaq bağlantı”nı möhkəmləndirir. Pekində Azərbaycan Turizm Evinin açılması planı da gündəmə gəlib. Bu isə insan axınının institusional mərkəzlərə çevriləcəyindən xəbər verir.

“Burada bir məqama da diqqət çəkmək lazımdır. Birinci xanım Mehriban Əliyevanın səfərdə iştirakı və yüksək səviyyəli görüşlərə qatılması Azərbaycanın mədəni-humanitar xəttinə incə bir toxunuş qatdı. Bu, qarşılıqlı münasibətlərin təkcə iqtisadi deyil, həm də mədəni, təhsil və humanitar aspektlərinin inkişafına xidmət edir. Prezident İlham Əliyevin və birinci xanım Mehriban Əliyevanın Çin səfəri Türk dünyasının Şərqdən Qərbə uzanan strateji xəttinə yeni “bəndlər” əlavə etdi. Azərbaycan artıq Şərqdən Qərbə gedən yolun tranzit nöqtəsi olmaqla yanaşı, strateji qərar mərkəzinə çevrilməkdədir”, - deyə Arzu Bağırova bildirib.