“Azərbaycanın Naxçıvan diyarının neolit və eneolit mədəniyyətləri” adlı monoqrafiya işıq üzü görüb

AMEA Naxçıvan Bölməsi Tarix, Etnoqrafiya və Arxeologiya İnstitutunun baş elmi işçisi, tarix elmləri doktoru, dosent, Azərbaycan Respublikasının əməkdar müəllimi, Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisinin VII çağırış deputatı Zeynəb Quliyevanın “Azərbaycanın Naxçıvan diyarının neolit və eneolit mədəniyyətləri” adlı monoqrafiyası nəşr olunub.

Yeni nəşr  “Giriş”, 5 fəsil və “Nəticə”dən ibarətdir. 

Monoqrafiyanın “Neolit və Eneolit dövründə Naxçıvanda təbii-coğrafi şərait” adlı I fəslində Naxçıvanda mövcud olmuş paleocoğrafi, paleoekoloji şərait və paleobotaniki, paleozooloji mühit haqqında məlumat verilib. 

“Neolit dövrü mədəniyyəti” adlı II fəsildə keramikalı Neolit dövrünün erkən, orta və son mərhələləri, hər bir mərhələnin arxeoloji materialları və keramika məmulatlarının tipoloji təhlilləri yer alıb. 

“Eneolit dövrü mədəniyyəti” adlı III fəsildə Eneolit dövründə mövcud olmuş yaşayış yerləri,  əmək alətləri və arxitektura quruluşu hərtərəfli araşdırılıb.

“Cənubi Qafqaz-Yaxın Şərq mədəniyyətləri ilə əlaqələr” və “Neoloit və eneolit tayfalarının təsərrüfatı, ictimai quruluşu və ideologiyası” adlı fəsillərdə isə Cənubi Qafqazın və Yaxın Şərqin qədim əkinçilik mədəniyyətlərinin dövrləşdirilməsində Naxçıvan abidələrinin əhəmiyyəti,  ideologiya və ictimai quruluş kimi məsələlərdən bəhs olunub.

Monoqrafiyada Azərbaycanın ayrılmaz parçası-Naxçıvan diyarının qədim arxeoloji mədəniyyətləri tədqiq edilmiş və dövrləşdirilmişdir. İlk oturaq həyatın başlanması və inkişafını əks etdirən otuza yaxın abidənin arxeoloji materialları əsasında burada lokal mədəniyyətlərin formalaşmasına şərait yaradan təbii-coğrafi mühit, Keramikalı Neolitin 3 mərhələsi, Eneolit dövrü mədəniyyətləri ilə əlaqələr, bu mədəniyyətlərin yayılma arealı və səbəblərini şərtləndirən amillər təhlil edilmişdir. Bu regionda e.ə VII–e.ə IV minilliklərdə mövcud olmuş bir-biri ilə genetik bağlara malik olan Kültəpə mədəniyyəti, Dalmatəpə mədəniyyəti, Ovçulartəpəsi mədəniyyəti, həmçinin Leylatəpə mədəniyyəti əlamətlərini əks etdirən çoxsaylı arxeoloji abidələrin Qərbi Azərbaycan, Mil-Qarabağ, Urmiya hövzəsində yayılmış sinxron mədəniyyətlərlə ortaq xüsusiyyətləri və Cənubi Qafqaz-Yaxın Şərq mədəniyyətləri müstəvisində əhəmiyyətli yeri müəyyənləşdirilmişdir.

“Apostrof-A” nəşriyyatında  işıq üzü görən 348 səhifəlik monoqrafiyanın elmi redaktoru AMEA-nın müxbir üzvü, tarix elmləri doktoru, professor Vəli Baxşəliyev, rəyçiləri isə AMEA-nın həqiqi üzvü, tarix elmləri doktoru, professor Nailə Vəlixanlı, tarix elmləri doktorları və professorlar Nəcəf Müseyibli və Əsədulla Cəfərovdur. 

Zeynəb Quliyevanın “Azərbaycanın Naxçıvan diyarının neolit və eneolit mədəniyyətləri” adlı oxuculara təqdim etdiyi monoqrafiyası tədqiqatçılar, tələbələr, tarixinə arxeoloji faktlarla toxunmağa maraq göstərən geniş ictimaiyyət üçün nəzərdə tutulmuşdur. 

Onu da qeyd edək ki, monoqrafiyada cədvəllər, illüstrasiyalar, həmçinin ixtisarların və şərti işarələrin siyahısına da yer verilib. 

S.Həsənov
XQ