Bonnda tərəflər Qlobal Yekun Qiymətləndirmə və fosil yanacaqlardan uzaqlaşma çağırışlarına dair razılığa gələ bilmir

Bonn, 17 iyun, AZƏRTAC

İqlim icması BMT-nin İqlim Dəyişmələri üzrə Çərçivə Konvensiyasının (UNFCCC) Tərəflər Konfransının 30-cu sessiyasına (COP 30) hazırlıq məqsədilə keçirilən illik İyun İqlim Görüşləri üçün yenidən Bonn şəhərində toplaşıb.

AZƏRTAC xəbər verir ki, İyun İqlim Görüşlərinin ilk günündə vətəndaş cəmiyyəti üzvləri dəhlizlərdə aksiyalar keçirərək iqlim tədbirlərinin təcili və zəruri olduğunu bir daha vurğulayıb.

Əvvəllər olduğu kimi, bu dəfə də iclasın açılışı danışıqlar gündəliyi ilə bağlı fikir ayrılığı səbəbilə gecikib. İki həftə əvvəl, Həmfikirlər Qrupu (LMDCs) Yardımçı Orqanların gündəliyinə iki əlavə məsələnin, – ticarəti məhdudlaşdıran birtərəfli tədbirlər və inkişaf etmiş ölkələrin iqlim maliyyəsi təminatı, – daxil olunmasını təklif etmişdi. Gündəliyə dair məsləhətləşmələr axşam saatlarına qədər davam edib və Yardımçı Orqanların sədrləri çıxış yolunu tapmaq məqsədilə nümayəndə heyətlərinin rəhbərləri ilə görüşüb.

Plenar iclas nəhayət saat 21:30-dan bir qədər sonra başlayıb və təklif olunan hər iki gündəlik məsələsi ilə bağlı fikir ayrılıqları davam edib. Nümayəndələr kompromis olaraq ticarət tədbirləri ilə bağlı təklifin gündəlikdən çıxarılmasını, lakin bu məsələlərin “ədalətli keçid” daxil olmaqla digər müvafiq gündəlik maddələr çərçivəsində “mütləq” və ya “mümkün” şəkildə gündəmə gətirilməsini müzakirə ediblər. “Mütləq” ifadəsini LMDCs, “mümkün” variantını isə Avropa İttifaqı (Aİ) dəstəkləyib.

Maliyyə ilə bağlı təklif edilən gündəlik məsələsinə dair, 77-lər Qrupu və Çin (G-77/Çin) Yardımçı Orqanların sədrlərinin substantiv məsləhətləşmələr aparmasını və bu barədə 2025-ci ilin noyabrında keçiriləcək növbəti sessiyada tərəflərə hesabat təqdim etməsini təklif ediblər. Bu, məsələnin ayrıca gündəlik bənd kimi davam etdirilməsi ehtimalını da nəzərdə tuturdu. Aİ isə bu yanaşmaya etiraz edib və əvəzində, təklif olunan gündəlik məsələsinin Paris Sazişinin 9.2-ci (dəstəyin könüllü şəkildə göstərilməsi) və 9.3-cü (inkişaf etmiş ölkələrin iqlim maliyyəsini müxtəlif mənbələrdən səfərbər etməkdə liderlik etməsi) maddələrinə istinadla genişləndirilməsini təklif edib. Bu, maliyyə gündəliyinin bütövlükdə möhkəmləndirilməsi məqsədini güdüb.

Plenar iclas gündəliklərlə bağlı razılıq əldə olunmadan dayandırılıb.

İclas iyunun 17-də işini davam etdirir.

Gün ərzində Qlobal Adaptasiya Məqsədinə (GGA) nail olunmasına dair tərəqqini izləmək üçün indikatorlarla bağlı seminar keçirilməsi nəzərdə tutulub. İştirakçılar GGA Çərçivəsində müəyyən edilən tematik hədəflər və dövri adaptasiya dövrləri üzrə indikatorların layihə siyahısını birləşdirmək tapşırılan səkkiz texniki ekspert qrupunun hesabatlarını dinləyəcək. Geribildirimlər zamanı iştirakçılar digər məsələlərlə yanaşı:

• 490 indikatorun dəqiqləşdirilmiş siyahısını araşdıracaq;

• indikator siyahısındakı boşluqları qeyd etdilər və bəzilərinin uyğunluğunu müzakirə edəcəklər;

• yerli xalqlar, qadınlar və qızlar, uşaqlar və gənclər kimi həssas qruplara fokuslanmanın vacibliyi vurğulanacaq;

• Paris Sazişi çərçivəsində iqlim maliyyəsi təminatına dair indikatorların işlənməsinə çağırış edəcəklər;

• daxili büdcə qərarlarının izlənilməsinə qarşı aksiya keçiriləcək;

• indikatorların milli hesabat yükünü artırmamasının vacibliyi qeyd olunacaq.

Nümayəndələr, həmçinin yeni Gender Fəaliyyət Planının hazırlanmasına başlayacaqlar. Giriş təqdimatlarından sonra iştirakçılar interaktiv müzakirələrə qatılaraq mövcud fəaliyyət planındakı tədbirləri nəzərdən keçirəcək, dəyişikliklərin zəruriliyi barədə fikir mübadiləsi aparacaq və yeni ideyalar irəli sürüləcək.

Başqa bir nümayəndə qrupu iqtisadi müxtəlifləşmə, işçi qüvvəsinin keçidi və cavab tədbirləri ilə bağlı müzakirə aparacaq. Onlar, o cümlədən fəaliyyətsiz qalmış mədən sahəsinin hidroponik təsərrüfata çevrilməsi üzrə pilot layihə, kül blokları istehsalı və karbon sərhəd düzəliş mexanizmlərinin təsiri ilə bağlı təqdimatları dinləyəcəklər. Tərəflərin şərhləri göstərir ki, BMT-yə üzv dövlətlər Qlobal Yekun Qiymətləndirmənin (Global Stocktake) fosil yanacaqlardan uzaqlaşma çağırışına cavab verməyə hazır deyil.