Broyler toyuqlarındakı bu maddələr hormonal dəyişikliyə səbəb ola bilər MÜTƏXƏSSİSDƏN XƏBƏRDARLIQ FOTO

Son illər süfrələrimizdə ən çox rast gəlinən ət növlərindən biri olan broyler toyuqları həm əlverişli qiyməti, həm də asan hazırlanması ilə bir çox ailənin əsas qida mənbələrindən birinə çevrilib. Lakin bu məhsulun arxasında duran sənaye prosesləri, yetişdirmə şəraiti və tərkibinə dair yayılan məlumatlar cəmiyyətdə ciddi narahatlıqlar yaradıb. Xüsusilə son günlər sosial mediada və bəzi xəbər platformalarında broyler toyuqlarının insan orqanizminə, xüsusilə kişilərdə hormonal dəyişikliklərə səbəb ola biləcəyi ilə bağlı iddialar geniş müzakirələrə yol açıb.
Türkiyə mediasında yayımlanan bəzi xəbərlərdə bu toyuqlara hormon və ya antibiotik tərkibli maddələrin verildiyi, bu maddələrin insan orqanizminə keçərək hormonal balansı poza biləcəyi irəli sürülür. Bu iddialar geniş rezonans doğurmaqla yanaşı, bir çox vətəndaşın gündəlik qida seçiminə də təsir etməyə başlayıb.

Məsələ ilə bağlı “Qida Təhlükəsizliyi Hərəkatı”nın rəhbəri, sağlam qidalanma mütəxəssisi Məhsəti Hüseynova saytımıza açıqlamasında bildirib ki, Azərbaycanda və dünyada broyler təsərrüfatı geniş yayılıb. Xüsusilə də broyler toyuqları daha ucuz və əlçatan ət mənbəyi olduğuna görə, həmçinin fast-food məhsullarının əksəriyyətində istifadə edildiyinə görə, ən çox istehlak olunan qidalar sırasına daxildir.
"Broyler toyuqları daha çox ətlik məqsədi ilə yetişdirilən, qısa müddətdə yüksək çəki yığan cinslərdən seçilir. Bəzən cəmi 40 günə, hətta daha tez müddətdə 2-3 kiloqrama qədər çəki toplaya bilirlər. Bu müddətdə onların yeminə böyümə sürətini artırmaq üçün vitaminlər, minerallar, antibiotiklər və bəzi hallarda hormona bənzər maddələr əlavə olunur. Bu cür toyuqlar çox vaxt günəş görməyən, dar və qapalı şəraitdə tövlə və ya fermalarda saxlanılır. Bir çox ölkədə hormon istifadəsi qadağandır, lakin estrogenə bənzər böyüdücü maddələrə hələ də təsadüf olunur. Bu maddələr əsasən toyuğun dərisində və yağında toplanır. Onların təsirini azaltmaq üçün toyuğun dərisini və yağlı hissələrini ayırıb bişirmək, həmçinin ilk qaynadılan suyu ataraq ikinci dəfə bişirmək tövsiyə olunur".

Məhsəti Hüseynova qeyd edib ki, estrogenə bənzər maddələrin təsiri xüsusilə yeniyetmə oğlan uşaqları üçün narahatedici ola bilər. 
"Bu maddələr döş nahiyəsində böyümə və kişi hormonlarında azalma kimi hallara səbəb ola bilər. Uşaqlarda isə erkən yetkinlik riski yarana bilər. Qadınlarda isə bu maddələr hormonal pozğunluqlara gətirib çıxara bilər. Bu risklər Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatı və digər beynəlxalq səhiyyə qurumlarının da araşdırmalarında qeyd olunub. Bu səbəbdən broyler toyuğunun həftədə iki dəfədən artıq istehlak edilməməsi tövsiyə olunur. Eyni zamanda qida rasionuna mövsümi və yerli meyvə-tərəvəzlərin əlavə edilməsi, balanslı qidalanma yolu ilə immun sisteminin gücləndirilməsi vacibdir".
Mütəxəssis vurğulayıb ki, əgər broyler toyuğu alınacaqsa, onun etiketlənməsinə, mənşəyinə, necə bəsləndiyinə, təzəliyinə və saxlanılma şəraitinə diqqət yetirilməlidir. 
"Əgər bu şərtlər ödənmirsə, məhsulun istehlakı tövsiyə olunmur. Bu məsələdə insanları qorxutmaq deyil, marifləndirmək əsas məqsəddir. Broyler toyuqları tamamilə rədd edilmək əvəzinə, onların hansı miqdarda və necə istifadə edilməsinin vacib olduğu bilinməlidir".

Fİdan