DEMOQRAFİK NARAHATLIQ: Belə getsə evlənməyə qız tapılmayacaq ARAŞDIRMA

Statistik göstəricilər son illərdə həm Azərbaycanda, həm də dünya miqyasında maraqlı və bir qədər də narahatedici tendensiyanı ortaya qoyur- doğulan qız uşaqlarının sayı azalır.

Qız uşaqlarının sayının azalmasının səbəbləri nədir? Cins nisbəti niyə pozulur?

Kamilə Əliyeva: Oğlan uşaqlarına üstünlük verilməsi patriarxal ailə modeli ilə bağlıdır

Mövzu ilə bağlı Bakıvaxtı.az-a açıqlama verən Ailə, Qadın və Uşaq Problemləri üzrə Dövlət Komitəsinin Ailə məsələləri şöbəsinin müdir müavini Kamilə Əliyevanın sözlərinə görə, ölkədə əhalinin sayının artım dinamikasına fikir versək görərik ki, son illər ərzində əhalinin ümumi sayında artım müşahidə olunsa da, təbii artımın və doğulanların sayında azalma müşahidə olunur. Bunun səbəbləri müxtəlifdir:

"Səbəblərdən biri nikahların sayının azalması, boşanmaların sayının artmasıdır. 2015-2023-cü illər ərzində nikahların sayı 68 773-dən 54200-dək azalıb, boşanmaların sayı isə 12764-dən 21688-dək artıb. Bununla yanaşı, doğum nisbətinin aşağı düşməsinin səbəbi kimi hamiləliyin süni yol ilə pozulmasının sayının artmasını göstərmək olar. Eyni müddətdə (2015-2023 -cü illər ərzində) doğuşların sayı 164,6 mindən 118,0 minədək azalıb, abortların sayı isə 27,5 mindən 73,8 minədək artıb".

Müsahibimiz qeyd edib ki, abortların sayının artmasına uşaqların doğulanadək cins seçiminə görə hamiləliyin süni şəkildə pozulması hallarının xüsusi qeyd etmək lazımdır:

"Dölün cinsiyyətini müəyyən etməyə imkan verən ultrasəs müayinə cihazlarının əlçatanlılığı və geniş istifadəsi zəminində oğlan uşağına verilən üstünlük nəticəsində edilən selektiv abortlar doğulan uşaqlar arasında cinsə görə nisbətin pozulmasına yol açır. Doğulan körpələrin cins nisbətinin pozulması halları digər ölkələrdə olduğu kimi bizdə də narahatlıq doğuran məsələlərdən biridir. Baxmayaraq ki, son üç il ərzində cins nisbətinin pozulmasına görə ölkədə azalma müşahidə olunur, ümumilikdə göstərici hələ də yüksək olmaqda qalır. Doğulan körpələrin cins nisbətinin pozulmasına görə 100 qıza 2021-ci ildə 116 oğlan, 2022-ci ildə isə 112 oğlan, 2023-cü ildə 113 oğlan təşkil edib".

Komitə rəsmisi oğlan uşaqlarına verilən üstünlüklərdən də danışıb:

"Oğlan uşaqlarına üstünlük verilməsi patriarxal ailə modeli, ənənəvi dəyərlər və sosial stereotiplərlə bağlıdır və bu, Azərbaycanda gender əsaslı cins seçiminin əsas səbəblərindən sayılır. Ailə, Qadın və Uşaq Problemləri üzrə Dövlət Komitəsi bu mövzuda mütəmadi araşdırmalar və təhlillər aparır. Komitə və onun tabeliyindəki mərkəzlər tərəfindən əhali, xüsusilə gənclər arasında reproduktiv sağlamlıq, ailə planlaşdırması və doğulmamış uşaqların cins seçiminin qarşısının alınması mövzusunda maarifləndirmə işləri görülür, müxtəlif materiallar hazırlanaraq ictimai yerlərdə və sosial şəbəkələrdə paylaşılır".

Mail Yaqub: Gələcəkdə ailə qurmaq mövzusundada ciddi problemlər yarana bilər

Mövzu ilə bağlı Bakıvaxtı.az-a danışan sosioloq Mail Yaqub da qeyd edib ki, Azərbaycanda təəssüflər olsun ki, bəzi ailələr də hələdə oğlan uşaqlarına xüsusi üstünlük verilir:

"Bu səbəbdə selektiv abortlarda qız uşaqlarına qarşı amansız münasibət bu gün də mövcuddur".

Onun sözlərinə görə, bu düşüncə keçmişdən gələndir:

"Oğlan uşaqları fiziki cəhətdən daha güclüdür, onlar daha yaxşı işlərdə işləyib, ailənin iqtisadi durumuna töhfə verəcəklər. Amma təbii ki, bu təfəkkür dəyişməlidir. Bu mövzuda təbliğat aparılmalıdır, istər qız, istər oğlan övladı Allahın verdiyi gözəl nemət, paydır, ayırım qoyulmamalıdır".

"Biz hərbi sahədə oğlan uşaqlarına ehtiyac duyduğumuz kimi, bir çox sahələrdə də qız uşaqlarına ehtiyacımız var. Ailənin təməli qız uşaqlarının, qadınların əsasındadır. Gələcəkdə ailə qurmaq mövzusundada ciddi problemlər yarada bilər",- deyə sosioloq vurğulayıb.

Nigar Həsənova: Cinsiyyət nisbətindəki fərqlər bəzən təbii variasiyalar nəticəsində də baş verə bilər

Məsələnin tibbi tərəfini Bakıvaxtı.az-a izah edən həkim-ginekoloq Nigar Həsənova qeyd edib ki, nəinki Azərbaycanda, dünyada da doğumların sayında azalma müşahidə olunur. Son statistika göstərir ki, oğlan uşaqlarının sayı qız uşaqlarına nisbətən daha çoxdur.

Həkim qız uşaqlarının dünyaya az gəlişini abortlarla əlaqələndirmir:

"Azərbaycanda abortlara yalnız 12 həftəyə qədər icazə var. Lakin uşağın cinsiyyəti isə 12 həftədən sonra ultrasəs müayinəsində daha aydın bilinir".

Müsahibimiz hesab edir ki, statistika ilə bu hal təsadüfən əlaqədar ola bilər. Cinsiyyət nisbətindəki fərqlər bəzən təbii variasiyalar nəticəsində də baş verə bilər.

“Əgər bu fərq uzunmüddətli tendensiyaya çevrilərsə, o zaman səbəbləri daha dərindən araşdırmaq lazım gələ bilər. Hazırkı vəziyyətdə isə bunu bir təsadüf kimi qiymətləndirmək daha doğru olar",- deyə Nigar Həsənova vurğulayıb.

Nuriyyə Musayeva